Lokalne władze partyjno-państwowe wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1944-1956

• Authors: Janusz Wrona

Title variants

EN

Local Authorities and Party of Power against the Catholic University of Lublin 1944-1956

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Od 1945 r. działalność Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL) nadzorowały struktury Urzędu Bezpieczeństwa, a od 1950 r. Wydział ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie. Polityczne oceny funkcjonowania KUL-u tworzyły wojewódzkie i miejskie struktury partii komunistycznej (PPR/PZPR). W kontaktach bilateralnych formalnym partnerem katolickiej uczelni byli prezydenci miasta (przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej) i wydziały MRN w Lublinie. Komuniści i podległy im aparat władzy administracyjnej negatywnie postrzegali KUL – jako politycznego wroga tzw. Polski Ludowej. Ocena katolickiej uczelni dokonywała się w dużej mierze przez pryzmat funkcjonowania Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS). KUL oskarżano o wywoływanie wszelkich politycznych problemów, jakie pojawiały się na państwowej uczelni. Główni regionalni działacze partii komunistycznej w latach 1948-1956 poprzez różnego rodzaju działania i dezyderaty utrudniali życie pracowników i studentów uczelni, i wręcz domagali się likwidacji katolickiego uniwersytetu. Ten postulat nie został zrealizowany wobec sprzeciwu polskiego Kościoła na czele z prymasem Stefanem Wyszyńskim. Nie zyskał też aprobaty w kierowniczych gremiach partii komunistycznej w Warszawie.

EN

Since 1945 the operations of the Catholic University of Lublin (KUL) had been supervised by the structure of the Secret Political Police and since 1950 by the Department of Religion of the Presidium of the Provincial National Council in Lublin. The political evaluations of the functioning of the KUL were formed by the provincial and municipal structures of the Communist Party (PPR/PZPR). In bilateral contacts the formal partners of KUL were the city president and the departments of the Municipal National Council in Lublin. The Communists and the administratively subordinated government viewed the KUL through the prism of functioning of the state-owned Maria Curie-Skłodowska University (UMCS). KUL was accused of all political problems that appeared at the state university (UMCS) which was intended by the communist authorities to be the showcase of the city. Major regional activists of the Communist Party in 1948-1956, in all sorts of desiderata, were very unfavourable to KUL, hindered the lives of university workers and students. They even demanded the liquidation of a Catholic University of Lublin. This postulate was neither realized due to opposition of the Polish church authorities led by the Primate Stefan Wyszyński nor it gained approval in the leadership of the Communist Party in Warsaw.

Keywords

PL

Katolicki Uniwersytet Lubelski; rektor ks. Antoni Słomkowski; partia komunistyczna (PZPR); Kościół; edukacja akademicka; stalinizm; władze miasta Lublina 1944-1956

EN

Catholic University of Lublin; rector professor priest Antoni Słomkowski; communist party; Church; academic education; stalinism; Lublin city government 1944-1956

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 2: Historia. Zeszyt specjalny
• Pages: 59-98

Contributors

author

Janusz Wrona

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. 1: 1944-1956, red. K. Szwagrzyk, Warszawa 2005.
• „Deo et Patrie”. Katolicki Uniwersytet Lubelski 1948, Lublin 1948.
• Dorosz A.K., „Wiek dwudziesty nasz dom”. O twórczości Jerzego Mirewicza SJ, Toruń 2011. Gałaszewska-Chilczuk D., Polityka państwa wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 1944-1968, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2006 nr 2(10), s. 39-68.
• Gałaszewska-Chilczuk D., „Wrogie” uniwersytety. Polityka państwa komunistycznego wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej (1944-1969), Warszawa 2013.
• Gładysz E., Duszpasterstwo Akademickie przy KUL w l. 1956-1975 w ocenie Służby Bezpieczeństwa, praca magisterska napisana w Zakładzie Historii Społecznej IH UMCS pod kierunkiem prof. J. Wrony, Lublin 2007 (maszynopis niepublikowany).
• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. 90 lat istnienia, red. G. Kramarek, E. Ziemann, Lublin 2008. Kosobudzka E., Rozpracowanie Kurii Biskupiej w Lublinie przez aparat bezpieczeństwa PRL w latach 1946-1974, „Annales Univeristatis Mariae Curie-Skłodowska” 67(2012), sec. F, z. 1. Krawczyk M., Organy państwowo-partyjne odpowiedzialne za wytyczanie i realizowanie polityki wyznaniowej PRL, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach” 2011, nr 16(89), s. 211-225 (http://www.tstefaniuk.uph.edu.pl/zeszyty/archiwal- ne/89-2011_13.pdf).
• Michnik A., Brzeziecki A., Leszczyński A., Bolesław Piasecki – wielki przegrany, „Gazeta Wyborcza” z 8 II 2013 (http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,13371548,Boleslaw_Piasecki_wielki_przegrany.html).
• Piotrowski M., Wyjątkowy rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, http://www.radiomaryja. pl/bez-kategorii/wyjatkowy-rektor-katolickiego-uniwersytetu-lubelskiego/
• Sendecki P., Adwokat profesor Zdzisław Papierkowski (1903-1980) – w 110. rocznicę urodzin, „Palestra” 2013, nr 3-4, s. 256-261 (http://palestra.pl/old/pdf_pliki/38_sendecki_adwokat.pdf). Warzeszak J., Ks. Antoni Słomkowski 1900-1982. Rektor i odnowiciel KUL. Teolog – rekolekcjonista. Człowiek sumienia, Warszawa 1999.
• Wołoszyn J.W., „Walczyć o dusze młodzieży”. Zmagania Związku Młodzieży Polskiej z Kościołem katolickim na Lubelszczyźnie 1948-1957, Lublin 2009.
• Wrona J., Zaporowski Z., 70 lat UMCS. Studia z dziejów uczelni, Lublin 2015.
• Zawadka K., KW PZPR w Lublinie 1948-1956. Struktura – ludzie – mechanizm funkcjonowania, Lublin 2014.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.2s-4