Recenzja i felieton na tle przemian prasy polskiej. Kilka uwag z ewolucji gatunku

• Authors: Agnieszka Pietrzak

Title variants

EN

The review and the feuilleton in the context of changes in polish journalism. On the evolution of the genre

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest pokazanie zależności między gatunkiem prasowym, a miejscem jego publikacji. Recenzja i felieton to jedne z najstarszych gatunków, których początki sięgają połowy XVIII wieku. Jednym z istotniejszych, jak się okazało, czynników stymulującym przemiany wypowiedzi prasowych była postępująca demokratyzacja prasy, czyli chęć dotarcia do jak najszerszego grona czytelników. Wraz z przeobrażeniami prasy, modernizowały się gatunki. Na przykładzie recenzji i felietonu możemy obserwować pewną prawidłowość: z jednej strony utrwalały się te wyznaczniki, które decydowały o tożsamości gatunku, a z drugiej powstawały nowe odmiany, które uelastyczniały granice gatunku.

EN

The article investigates the relationship between a journalistic genre and its place of publication. The review and the feuilleton are one of the oldest genres, which date back to the mid-18th century. As it has turned out, the most important factor that stimulated changes in press writings was the developing democratization of journalism, which was closely connected with a desire to reach a wide circle of readers. In tandem with these transformations, journalistic genres evolved. In fact, analyzing the development of the review and the feuilleton, it is possible to observe certain regularities. On the one hand, certain most distinctive features of journalistic genres were reinforced. On the other hand, new forms, which stretched the boundaries of these genres, emerged.

Keywords

PL

felieton; recenzja; prasa polska; gatunek

EN

column; review; Polish Journalism genre

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2014
• Volume: LX (60)
• Pages: 251-262

Dates

published

2014

Contributors

author

Agnieszka Pietrzak

• Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Historii Języka Polskiego

References

• Aleksandrowska Elżbieta, 1976, Wstęp. „Monitor” 1765–1785. Rekonesans dziejów redakcji i ideologii, [w:] „Monitor” 1765–1785. Wybór, opracowała i wstępem poprzedziła Elżbieta Aleksandrowska, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław, s. III–CXLVI.
• Bachórz Józef, 2005, Wstęp, [w:] B. Prus, Kroniki (wybór), t. I, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław, s. V–VIII.
• Bauer Zbigniew, 2008, Gatunki dziennikarskie. Nowa edycja, [w:] Z. Bauer, E. Chudziński, red., Dziennikarstwo i świat mediów, Universitas, Kraków, s. 255–280.
• Bondkowska Magdalena, 2005, Struktura językowa felietonu dekady 1968–1978, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
• Gajda Stanisław, 2001, Gatunkowe wzorce wypowiedzi, [w:] J. Bartmiński, red., Współczesny język polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skło¬dowskiej, Lublin, s. 255–268.
• Giełżyński Witold, 1962, Prasa warszawska 1661–1914, Państwowe Wydawnic¬two Naukowe, Warszawa.
• Gomulicki Juliusz W., 1959, Dwieście lat polskiej recenzji literackiej, „Nowe Książki”, 24, s. 1474–1489.
• Gumkowski Marek, 1994, Krytyka literacka [hasło], [w:] J. Bachórz, A. Kowal¬czykowa, red., Słownik literatury polskiej XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław, s. 448–458.
• Kita Małgorzata, 2013, Dyskurs prasowy, [w:] E. Malinowska, J. Nocoń, U. Ży¬dek-Bednarczuk, red., Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej, Universitas, Kraków, s. 199–288.
• Kmiecik Zenon, 1971, Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864–1885), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Krauz Maria, 2004, Recenzja – gatunek naukowy, krytycznoliteracki czy pu¬blicystyczny?, [w:] M. Ruszkowski, red., Wielojęzyczność w perspektywie stylistyki i poetyki, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce.
• Lipski Jan Józef, 1973, Warszawscy „Pustelnicy” i „Bywalcy”, t. 1–2, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Pietrzak Magdalena, 2007, Wyznaczniki gatunkowe felietonu w świetle wypo¬wiedzi prasowych II poł. XIX wieku, [w:] D. Ostaszewska, red., Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3, Gatunek a odmiany funkcjonalne, Wydawnictwo Gnome, Katowice, s. 130–136.
• Pietrzak Magdalena, 2009, Odcinek, felieton, kronika – o tradycji gatunku felieto¬nowego, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, 65, s. 145–154.
• Pietrzak Magdalena, 2011, „Pozytywnienie” felietonu w drugiej połowie XIX wieku, [w:] D. Ostaszewska, red., Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 4: Gatunek a komunikacja społeczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 321–331.
• Pietrzak Magdalena, 2012, Polski felieton dawniej i dziś. Kilka uwag z ewolucji gatunku, „Język a kultura”, 23, A. Burzyńska-Kamieniecka, red., Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, Wrocław, s. 97–104.
• Pietrzak Magdalena, 2013, Wyznaczniki gatunkowe felietonu drugiej połowy XIX wieku (na przykładzie tekstów Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa i Aleksandra Świętochowskiego), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Stasiński Piotr, 1982, Poetyka i pragmatyka felietonu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław.
• Wojtak Maria, 2004, Gatunki prasowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie¬-Skłodowskiej, Lublin.
• Wojtak Maria, 2006, „Piyknie hipkom”, czyli o przeobrażeniach gatunków pra¬sowych, [w:] K. Ożóg, E. Oronowicz-Kida, red., Przemiany języka na tle przemian współczesnej kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, s. 179–190.
• Wojtak Maria, 2009, Felietonista indywidualista, czyli o idiolekcie gatunkowo sprofilowanym, [w:] K. Maćkowiak, C. Piątkowski, red., Język i styl twórcy w kręgu badań współczesnej humanistyki. Studia o języku i stylu artystycz¬nym, t. 5, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra, s. 321–332
• Wojtak Maria, 2008, Analiza gatunków prasowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Wojtak Maria, 2013, Współczesnej publicystyki prasowej oblicza różne, „Poznańskie Studia Polonistyczne”. Seria Językoznawcza, 20 (40), z. 2, s. 205–220.
• Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Kaliszewski Andrzej, Furman Wojciech, 2006, Gatunki dziennikarskie. Specyfika ich tworzenia i redagowania, Wydawnic¬twa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• Zaśko-Zielińska Monika, 1999, Recenzja i jej norma gatunkowa, „Poradnik Językowy”, 8–9, s. 96–107.
• Zaśko-Zielińska Monika, 2002, Przez okno świadomości. Gatunki mowy w świa¬domości użytkowników języka, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Identifiers

ISSN

0076-0390