Codzienne problemy mieszkańców Galicji na przykładzie społeczności ziemi tarnowskiejwświetle pisma „Orzeł”

• Authors: Pachowicz Anna

Title variants

EN

Everyday problems faced by the inhabitants of Galicia on the example of the local community of Tarnów in the light of the magazine “Eagle”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W II połowie XIX w., od 1882 do 1883 r., w Tarnowie ukazywał się dwutygodnik o charakterze ekonomiczno-społecznym „Orzeł”. Jego założycielem był Jan Karol Włodarski. Czasopismo wydawano w drukarniach Anastazego Rusinowskiego, Józefa Styrny, Józefa Fischera i Mojżesza Deutschera w Krakowie, w nakładzie 500 egzemplarzy, każdego 1. i 15. dnia miesiąca. Pismo miało charakter ekonomiczno-społeczny, dlatego zamieszczano w nim różnorodne artykuły z tych dziedzin w stałych działach, m.in.: „Od Redakcyi i Wydawnictwa”, „Sprawy gminne i powiatowe”, „Kronika miejscowa i zamiejscowa”, „Stowarzyszenia”, „To i owo”, „Nadesłane”, „Spóźnione”, „Zapiski bibliograficzne”, „Pytania i odpowiedzi”, „Nowości”, „Rozmaitości”, „Korespondencje”, „Urywek z dziejów”, „Pytania i odpowiedzi”. Na łamach pisma publikowano także powieść w odcinkach, poezje oraz humoreski. Różnorodność tematyczna tekstów prasowych pozwala na odtworzenie obrazu miasta Tarnowa z końca XIX w. Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi na różne problemy mieszkańców Tarnowa opisywane regularnie w poszczególnych działach w czasopiśmie „Orzeł”. Wśród tych problemów były kwestie dotyczące powszednich, zwykłych, ale także wyjątkowych zdarzeń, z którymi stykała się społeczność miasta, takich jak np. poprawa jakości życia, bezpieczeństwo i praca w mieście, wygląd i estetyka miasta, nekropolia tarnowska, klęski żywiołowe w regionie tarnowskim, wypadki komunikacyjne, troska o zwierzęta czy też wypoczynek i rekreacja.

EN

The magazine published in the second half of the nineteenth century in Tarnów, was the biweekly “Eagle” devoted to economic and social issues. Its founder was Jan Karol Włodarski. The journal was published in the printing houses of Anastazy Rusinowski, Józef Styrna, Józef Fischer and Mojżesz Deutscher in Kraków, and was published from 1882 to 1883 in the circulation of 500 copies, on the 1st and the 15th day of each month. Although the magazine was of an economic and social character, various other articles were included in it; such as the permanent sections: „Od Redakcyi i Wydawnictwa” „Sprawy gminne i powiatowe”, „Kronika miejscowa i zamiejscowa”, „Stowarzyszenia”, „To i owo”, „Nadesłane”, „Spóźnione”, „Zapiski bibliograficzne”, „Pytania i odpowiedzi”, „Nowości”, „Rozmaitości”, „Korespondencje”, „Urywek z dziejów”, „Pytania i odpowiedzi” and also a novel in instalments, poetry, and humour. Through this diversity, it could recreate the image of the city of those times. The aim of this article is to draw attention to the characteristic everyday problems of the small-town Tarnów community described regularly in various sections in the “Eagle” magazine. They concerned ordinary, direct issues such as improving the quality of life in Tarnów, safety and work in the city, the appearance and aesthetics of the city, the Tarnów necropolis, natural disasters in the Tarnów region, road accidents, caring for animals, or rest and leisure.

Keywords

PL

XIX wiek; życie codzienne w Tarnowie; prasa tarnowska; dwutygodnik „Orzeł”; oficyny wydawnicze; Jan Karol Włodarski

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2018
• Issue: 4: "Codzienność w Galicji"
• Pages: 72-87

Dates

printed

2019-03-01

Contributors

author

Pachowicz Anna

• PWSZ w Tarnowie

References

• „Orzeł” [Tarnów] 1 VI 1882, nr 1.
• „Orzeł” [Tarnów] 15 VI 1882, nr 2.
• „Orzeł” [Tarnów] 1 VII 1882, nr 3.
• „Orzeł” [Tarnów] 15 VII 1882, nr 4.
• „Orzeł” [Tarnów] 1 VIII 1882, nr 5.
• „Orzeł” [Tarnów] 15 VIII 1882, nr 6.
• „Orzeł” [Tarnów] 1 IX 1882, nr 7.
• „Orzeł” [Tarnów] 15 X 1882, nr 10.
• „Orzeł” [Tarnów] 20 III 1883, nr 6.
• „Orzeł” [Tarnów] 15 XII 1883, nr 16.
• Historia prasy polskiej, cz. I: Prasa polska w latach 1661–1864; część II: Prasa polska w latach 1864–1918, red. J. Łojek, Warszawa 1976.
• Homola I., Prasa Galicji (1831–1864) [w:] Prasa polska w latach 1661–1864, Warszawa 1976.
• Janiak-Jasińska A., Aby wpadło w oko… O reklamie handlowej w Królestwie Polskim w początkach XX wieku na podstawie ogłoszeń prasowych, Warszawa 1998.
• Jasiewicz-Kargól E., Orzeł [w:] Encyklopedia Tarnowa, red. A. Niedojadło, Tarnów 2010.
• Jaśkiewicz B., Historia tarnowskiej prasy (do 1914 r.) [w:] Tarnów. Wielki przewodnik, t. II: Stare Miasto, Tarnów 1995.
• Jaśkiewicz B., Prasa tarnowska do 1918 r. (prasa informacyjno-polityczna), „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej” 1980, nr 19/3, s. 15–46.
• Kieniewicz S., Sanguszko Eustachy Stanisław (1842–1903) [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIV, Wrocław 1992–1993, s. 478–480.
• Kucharzewski J., Czasopiśmiennictwo polskie wieku XIX w Królestwie, na Litwie i Rusi oraz na emigracyi. Zarys bibliograficzno-historyczny, Warszawa 1911.
• Lachendro J., Prasa województwa krakowskiego w latach 1918–1939, Kraków 2006.
• Łojek J., Myślińki J., Władyka W., Dzieje prasy polskiej, Warszawa 1988.
• Myśliński J., Kalendarium polskiej prasy, radia i telewizji, Warszawa 2004.
• Pachowicz A., 16 pułk piechoty Ziemi Tarnowskiej w latach 1918–1939, „Rocznik Tarnowski” 2003/2004, nr 9, Tarnów 2004, s. 229–246.
• Pachowicz A., Działacze tarnowskich instytucji oświatowych w świetle lokalnej prasy [w:] Galicja 1772–1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, red. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, t. III, Rzeszów 2011, s. 52–64.
• Pachowicz A., O codziennym życiu mieszkańców Tarnowa w kontekście lokalnej prasy (w latach 80. i 90. XIX wieku) [w:] Życie codzienne, gospodarka, kultura i społeczeństwo polskie w latach 1772–1918, red. W. Łazuga, D. Szymczak, Poznań 2015, s. 187–196.
• Pachowicz A., Problemy oświaty i edukacji w 1882 r. w kontekście tarnowskiego pisma ekonomiczno-społecznego „Orzeł” [w:] Addenda do dziejów oświaty. Z badań nad prasą XIX i początków XX wieku, red. I. Michalska i G. Michalski, Łódź 2013.
• Pachowicz A., Z działalności Tarnowskiego Koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych [w:] Mundus verbi. In honorem Sophiae Cygal-Krupa, red. M. Pachowicz i K. Choińska, Tarnów 2012, s. 688–694.
• Potępa S., Życie kulturalne w okresie autonomii galicyjskiej [w:] Tarnów. Dzieje miasta i regionu, t. II: Czasy rozbiorów i drugiej Rzeczypospolitej, red. F. Kiryk, Z. Ruta, Tarnów 1983.
• Prasa, radio i telewizja w Polsce. Zarys dziejów, red. D. Grzelewska, Warszawa 1999.
• Rejman S., Echa wydarzeń na ziemiach polskich zaboru pruskiego i rosyjskiego w życiu znaczniejszych miast Galicji Zachodniej na przełomie XIX i XX wieku [w:] Życie codzienne, gospodarka, kultura i społeczeństwo polskie w latach 1772–1918. Rozprawy z dziejów ziem polskich w okresie zaborów, red. W. Łazuga i D. Szymczak, Poznań 2015.
• Tomczyk R., Monarchia habsburska wobec klęsk żywiołowych ze szczególnym uwzględnieniem Galicji. Aspekty prawno-administracyjne [w:] Życie codzienne, gospodarka, kultura i społeczeństwo polskie w latach 1772–1918. Rozprawy z dziejów ziem polskich w okresie zaborów, red. W. Łazuga i D. Szymczak, Poznań 2015.
• Tyrowicz M., Prasa Galicji i Rzeczypospolitej Krakowskiej 1772–1850, Kraków 1979.
• Ustawa z dnia 13 marca 1889 r. zaprowadzająca ustawę gminną dla miast: Biała, Bochnia, Brody, Brzeżany, Buczacz, Drohobycz, Gorlice, Gródek pod Lwowem, Jarosław, Jasło, Jaworów, Kołomyja, Krosno, Nowy Sącz, Podgórze, Przemyśl, Rzeszów, Sambor, Sanok, Śniatyń, Sokal, Stanisławów, Stryj, Tarnopol, Tarnów, Trembowla, Wadowice, Wieliczka, Złoczów, Żółkiew.

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2018.4.4