Zaburzenia semantyczne i pragmatyczne – problemy terminologii

• Authors: Hrycyna Ewa

Title variants

EN

Semantic and Pragmatic Disorders – Terminological Issues

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autorka dokonuje przeglądu terminologii związanej z zaburzeniami semantycznymi i pragmatycznymi. Wskazuje, że zaburzenia te stanowią wyzwanie diagnostyczne, zwłaszcza gdy przyczyny i mechanizmy zaburzeń nie są jeszcze w pełni rozpoznane, a opisy objawów nie są wystarczająco pogłębione. Wymienia inne przyczyny trudności w diagnozowaniu, do których zalicza: brak pełnej zgodności między potrzebami praktyki, zmieniającym się stanem wiedzy a obowiązującymi klasyfikacjami medycznymi; brak szczegółowych norm rozwojowych dla rozwoju semantycznego i pragmatycznego (dla każdego języka naturalnego); trudności w ocenie i diagnozie zjawisk dotyczących sfery psychicznej; trudności w różnicowaniu subtelnych form zaburzeń czy trudności z normą. Na podstawie literatury przedmiotu omawia rozumienie terminu „zaburzenie semantyczno-pragmatyczne” (SPD), jego historię oraz próby dookreślania relacji SPD z autyzmem, zespołem Aspergera i SLI. Przedstawia podejście ukierunkowane na jednostki nozologiczne i podejście deskryptywne, przekrojowe. Referuje zmiany w diagnozowaniu zaburzeń autystycznych oraz według DSM-V. Porusza problem nazywania zaburzeń mowy w rozmowach z rodzicami, w okresie prediagnostycznym i postdiagnostycznym, gdy zaburzenie, według kryteriów medycznych, zostało wykluczone.

EN

The article focuses on terminology related to semantic and pragmatic disorders. The author points out that semantic and pragmatic difficulties are a diagnostic challenge, especially when the causes and mechanisms are not yet fully identified and the descriptions of the symptoms are not sufficiently developed. She lists other reasons for difficulties in diagnosis, which include: lack of full compliance between the needs of the practice, changing knowledge and current medical classifications; lack of knowledge about semantic and pragmatic norms in child’s language development (for each natural language); difficulties in assessing and diagnosing mental disorders; difficulty in differentiating subtle forms of disorders with the norm. She discusses the understanding of the term “semantic-pragmatic disorder” (SPD) and attempts to specify its history and the relationship with autism, Asperger’s syndrome and SLI. The author presents an approach focused on nosological units and a descriptive approach. She refers to changes in the diagnosis of autism spectrum disorders and social communication disorders according to DSM-V. In the final part, the article raises a question of using the names of speech disorders in conversations with parents, in the prediagnostic and postdiagnostic period, when the disorder has been ruled out according to medical criteria.

Keywords

PL

zaburzenia semantyczne i pragmatyczne; autyzm; zespół Aspergera; SLI; zaburzenia społecznego komunikowania się; norma; nazewnictwo

EN

semantic and pragmatic disorders and difficulties; autism spectrum disorders; Asperger syndrome; social communication disorder; norm; terminology

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2019
• Volume: 48
• Issue: 1
• Pages: 47-61

Dates

published

2020-08-30

Contributors

author

Hrycyna Ewa

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Instytut Polonistyki i Logopedii

References

• Adams C., 1990, Analysis of Language-Impaired Children’s Conversation, [w:] Child Language Disability, t. 2: Semantic and Pragmatic Difficulties, red. K. Mogford-Bevan, J. Sadler, Clevedon–Philadelphia–Adelaide, s. 68–74.
• Allen D., Rapin I., 1998, The semantic-pragmatic deficit disorder: classification issues, “International Journal of Language and Communication Disorders”, vol. 33, no. 1, s. 82–87.
• American Psychiatric Association, 2013/2018, Kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych. Wydanie piąte. DSM-5, red. wydania polskiego: P. Gałecki, M. Pilecki, J. Rymaszewska, A. Szulc, S. Sidorowicz, J. Wciórka. Wrocław.
• Bishop D.V.M., 1989, Autism, Asperger’s syndrome and semantic-pragmatic disorder: Where are the boundaries?, “British Journal of Disorders of Communication” 1989, vol. 24, s. 107–121.
• Bishop D.V.M., 2000, Pragmatic Language Impairment: a correlate of SLI, a distinct subgroup, or part of the autistic continuum?, [w:] Speech and Language Impairments in Children: Causes, Characteristics, Intervention and Outcome, red. D.V.M. Bishop, L.B. Leonard, Hove, Psychology Press, s. 99–113.
• Bishop D.V.M., Norbury C.F., 2002, Exploring the borderlands of autistic disorder and specific language impairment: a study using standardised diagnostic instruments, “Journal of Child Psychology and Psychiatry”, vol. 43 (7), s. 917–929.
• Bishop D.V.M., Rosenbloom L., 1987, Classification of childhood language disorders, [w:] Language Development and Disorders. Clinics in Developmental Medicine, red. W. Yule, M. Rutter, London, s. 16–41.
• Bishop D., Adams C., 1989, Coversational characteristics of children with semantic-pragmatic disorder, II: What features lead to a judgment of innapropriacy?, “British Journal of Disorders of Communication”, t. 24, s. 241–163.
• Botting N., 1998, Semantic-pragmatic disorder (SPD) as a distinct diagnostic entity: making sense of the boundaries, “International Journal of Language and Communication Disorders”, vol. 33, no. 1, s. 87–90.
• Botting N., Conti-Ramsden G., 1999, Classification of children with specific language impairment: longitudinal considerations, “Journal of Speech, Language, and Hearing Research”, 42, s. 1195–1204.
• Boucher J., 1998a, SPD as a distinct diagnostic entity: logical considerations and directions for future research, “International Journal of Language and Communication Disorders”, vol. 33, no. 1, s. 71–81.
• Boucher J., 1998b, Some issues in the classication of developmental disorders, “International Journal of Language and Communication Disorders”, 33, no. 1, s. 95–108.
• Brook S.L., Bowler D.M., 1992, Autism by another name? Semantic and pragmatic impairments in children, “Journal of Autism and Developmental Disorders”, 22, s. 61–81.
• Bryńska A., 2015, DSM-V i zaburzenia ze spektrum autyzmu – czy to koniec historii zespołu Aspergera?, „Psychiatria po Dyplomie”, 1, dostęp: 11.12.2018.
• Conti-Ramsden G., Botting N., 1999, Classification of children with specific language impairment: longitudinal considerations, “Journal of Speech, Language and Hearing Research”, 42, s. 1195–1204.
• Cummings L., 2015, Pragmatic and Discourse Disorders. A Workbook, Cambridge.
• Czaplewska E., 2012, Rozumienie pragmatycznych aspektów wypowiedzi przez dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI), Gdańsk.
• Czaplewska E., Kaczorowska-Bray K., 2005, Kompetencja komunikacyjna i jej zaburzenia u dzieci, [w:] Logopedia. Teoria i praktyka, red. M. Młynarska, T. Smereka, Wrocław, s. 448–454.
• Dysarz Z., 2005, O potrzebie włączenia do praktyki logopedycznej podejścia komunikacyjno-pragmatycznego, [w:] Logopedia. Teoria i praktyka, red. M. Młynarska, T. Smereka, Wrocław, s. 406–420.
• Firth C., 2001, Semantic-pragmatic language disorder, Bicester.
• Gagnon L., Mottron L., Joanette Y., 1997, Questioning the validity of semantic-pragmatic syndrome diagnosis, “Autism”, vol. 1, s. 37–55.
• Grabias S., 1997, Mowa i jej zaburzenia, „Audiofonologia”, 10, s. 10–36.
• Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski , s. 15–72.
• Happé F.G.E., 1994, Autism, London.
• Hyde-Wright S., Cray B., 1990, A Teacher’s and A Speech Therapist’s Approach to Managment, [w:] Child Language Disability, t. II: Semantic and Pragmatic Difficulties, red. K. Mogford-Bevan, J. Sadler, Clevedon–Philadelphia–Adelaide, s. 75–100.
• Markiewicz K., 2012, Autystyczne spektrum zaburzeń a dysfunkcje semantyczno-pragmatyczne, [w:] Dzieci z zaburzeniami łączonymi. Trudne ścieżki rozwoju, red. B. Winczura, Kraków, s. 33–48.
• McTear M., 1990, Is there such thing as Conversational Disability?, [w:] Child Language Disability, t. II: Semantic and Pragmatic Difficulties, red. K. Mogford-Bevan, J. Sadler, Clevedon–Philadelphia–Adelaide, s. 18–42.
• McTear M., Conti-Ramsden G., 1992, Pragmatic disability in children, London.
• Mogford-Bevan K., Sadler J., red., 1990, Child Language Disability, t. II: Semantic and Pragmatic Difficulties, Clevedon–Philadelphia–Adelaide, Multilingual Matters LTD, s. 1–17.
• Norbury C.F., 2013, Practitioner Review: Social (pragmatic) communication disorder conceptualization, evidence and clinical implications, “Journal of Child Psychology and Psychiatry”, t. 55, s. 204–216, doi: 10.1111/jcpp.12154.
• Panasiuk J., 2013, Sprawności interakcyjne i komunikacyjne jako kryteria różnicowania zaburzeń rozwojowych, [w:] Interakcyjne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy, red. M. Michalik, A. Siudak, H. Pawłowska-Jaroń, Kraków, s. 81–106.
• Panasiuk J., 2015, Skala do oceny profilu zaburzeń językowych w zespole Aspergera, [w:] Metody i narzędzia diagnostyczne w logopedii, red. M. Kurowska, E. Wolańska, Warszawa, s. 155–182.
• Panasiuk J., 2017, Zaburzenia mowy u dzieci chorych neurologicznie – diagnoza kliniczna a rozpoznanie logopedyczne, [w:] Diagnoza interdyscyplinarna. Wybrane problemy, red. J. Skibska, Kraków, s. 285–307.
• Porayski-Pomsta J., 1994, Umiejętności komunikacyjne dzieci w wieku przedszkolnym. Studium psycholingwistyczne, Warszawa.
• Rapin I., Allen D., 1983, Developmental language disorders: Nosologic cosinderations, [w:] Neuropsychology of Language, Reading and Spelling, red. U. Kirk, New York.
• Rapin I., Allen D., 1987, Developmental dysphasia and autism in pre-school children: characteristics and subtypes, [w:] Proceedings of the First International Symposium on Specific Speech and Language Disorders in Children, ed. E. Browning, Association for All Speech Impaired Children, London.
• Swineford L.B., Thurm A., Baird G., Wetherby A.M., Swedo S., 2014, Social (pragmatic) communication disorder: a research review of this new DSM-5 diagnostic category, “Journal of Neurodevelopmental Disorders”, 6 (41), doi: 10.1186/1866-1955-6-41.
• Tantam D., 1988, Asperger’s syndrome, „ Journal of Child Psychology and Psychiatry”, 29, s. 245–255.
• Zehra T., Nuran D.S., Sarper T., Tufan A.E., Bengi S., 2018, Social communication disorder: a narrative review on current insights, “Neuropsychiatric Disease and Treatment”, 14, s. 2039–2046, doi: 10.2147/NDT.S121124.