Kryteria oceny dowodu z opinii biegłego w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego

• Authors: Joanna Dzierżanowska , Joanna Studzińska

Title variants

EN

Criteria of evaluation of expert evidence in the jurisprudence of courts and the Supreme Court

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Dowód z opinii biegłego znajduje zastosowanie zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i karnym. Służy poznaniu prawdy, ale tworzy też realne trudności zarówno z dopuszczeniem, jak i oceną dowodów dostarczanych przez biegłych, którzy w oparciu o posiadaną specjalistyczną wiedzę i skomplikowane, nowe metody badawcze, wydają opinie. Organy wymiaru sprawiedliwości powinny posiadać umiejętność analizy wskazanych opinii, a w szczególności dysponować „narzędziami” do oceny ich wartości. Nadal wyzwaniem pozostają opinie biegłych oparte na nowych technikach badawczych. Stąd istnieje konieczność stworzenia, wzorem prawa amerykańskiego, przejrzystych kryteriów oceny takiej opinii biegłego i ujednolicenia standardów, aby ułatwić skorzystanie z niej w procesie orzekania i postuluje się doprecyzowanych i spójnych kryteriów, które musiałaby spełnić nowa, wcześniej nie stosowana metoda badawcza. Umożliwi to zabezpieczenie wymiaru sprawiedliwości przed pseudonaukowymi dowodami i wymusi wypracowanie właściwego systemu doboru biegłych, gwarantującego rzetelność i wysoki poziom wykonanych badań i sporządzonej na tej podstawie opinii.

EN

The expert evidence is very useful and important both in civil and criminal procedure. It helps to knowledge of the truth, but it also creates real difficulties for both the admission and assessment of the evidence provided by the experts who, drawing upon the expertise and complex, new research methods, provide opinions. Judges should have the ability to analyze indicated opinion, especially, they should have the “tools” to assess their value. It is still the challenge to evaluate the expert opinions that are based on new research techniques. Hence there is a need to create a model of American law transparent criteria for evaluating the expert's opinion and unification of standards to facilitate the use of it in the process of adjudication and calls for a further specified and consistent criteria that would have to meet the new, not previously used test method. This will enable the protection of justice against not scientific evidence and force to develop an appropriate system of selection of experts, guaranteeing reliability and high level of testing carried out and drawn up on the basis of the opinion.

Keywords

PL

dowód naukowy; ekspertyza; judykatura; dowody w postępowaniu cywilnym i karnym

EN

scientific proof; expertise; judicature; the evidence in civil and criminal proceedings

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2015
• Volume: 25
• Issue: 2
• Pages: 21-47

Contributors

author

Joanna Dzierżanowska

• Katedra Postępowania Karnego, Prawa Karnego Wykonawczego i Kryminalistyki, Instytut Prawa, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

author

Joanna Studzińska

• Katedra Postępowania Cywilnego, Instytut Prawa, Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II

References

• Bednarek Tomasz: Akredytacja laboratoriów wydających opinie kryminalistyczne, Prokuratura i Prawo 2012, nr 1, s. 137-153
• Berutowicz Włodzimierz: Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa: PWN 1984.
• Biederman Jerzy, Wójcikiewicz Józef: Glosa do wyroku SN z dnia 5 listopada 1999 r. (V KKN 440/99), Państwo i Prawo 2000, nr 4, s. 109-114.
• Błaszczak Łukasz, Markiewicz Krystian, Rudkowska-Ząbczyk Ewa: Dowody w postępowaniu cywilnym, Warszawa: C.H. Beck 2010.
• Błaszczak Łukasz, Markiewicz Krystian: Dowody i postępowanie dowodowe w sprawach cywilnych. Komentarz praktyczny z orzecznictwem. Wzory czynności sądowych i pism procesowych, Warszawa: C.H. Beck 2015.
• Dalka Sławomir: Opinia biegłego oraz opinia instytutu naukowego lub naukowo-badawczego w procesie cywilnym, Nowe Prawo 1987, nr 10, s. 71-83.
• Demendecki Tomasz: Komentarz do art. 278 k.p.c., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Jakubecki, Warszawa: Wolters Kluwer 2013, s. 328-330.
• Edmond Gary, Mercer David: Daubert and the Exclusionary Ethos: The Convergence of Corporate and Judicial Attitudes towards the Admissibility of Expert Evidence in Tort Litigation, Law & Policy 2004, v. 26, nr 2, s. 231-257.
• Ereciński Tadeusz: Komentarz do art. 233 k.p.c., [w:]: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, t. I, wyd. IV, Warszawa: LexisNexis 2012, s. 1097-1103.
• Ereciński Tadeusz: Komentarz do art. 278 k.p.c., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, t. I, wyd. IV, Warszawa: LexisNexis 2012, s. 1177-1187.
• Gaberle Andrzej: Dowody w sądowym procesie karnym. Teoria i praktyka, Kraków: Oficyna a Wolters Kluwer business 2010.
• Girdwoyń Piotr: Nowe metody identyfikacji w praktyce sądowej, Jurisprudencija 2005, nr 66 (58), s. 90-98.
• Girdwoyń Piotr: Opinia biegłego w sprawach karnych w europejskim systemie prawnym. Perspektywy harmonizacji, Warszawa: Stowarzyszenie Absolwentów Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego 2011.
• Góra-Błaszczykowska Agnieszka: Opinia biegłego w postępowaniu cywilnym, Edukacja Prawnicza 2005, nr 1, s. 3-8.
• Grabowska Barbara, Pietryka Artur, Wolny Marcin: Biegli sądowi w Polsce, Warszawa 2014, http://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2014/04/HFPC_PRB_biegli-sa%CC%A8 dowi_w_polsce.pdf [dostęp: 21.01.2015].
• Gurgul Józef: O swobodnej ocenie opinii biegłego, Prokuratura i Prawo 2013, nr 10, s. 34-56.
• Hofmański Piotr, Sadzik Elżbieta., Zgryzek Kazimierz: Kodeks postępowania karnego, t. I: Komentarz do artykułów 1-296, wyd. IV, Warszawa: C.H. Beck 2011.
• Kaczor Robert: Etapy i kryteria oceny opinii biegłego w postępowaniu karnym, Prokurator 2010, nr 1-2, s. 41-55.
• Kalinowski Stefan: Biegły i jego opinia, Warszawa: Wydawnictwo Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego 1994.
• Karczmarska Dorota: Dowód naukowy, [w:] Prawo dowodowe. Zarys wykładu, red. R. Kmiecik, Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business 2008, s. 204-208.
• Kłak Czesław P.: „Pełność”, „jasność” i „niesprzeczność” jako kryteria oceny dowodu z opinii biegłego w polskim procesie karnym (art. 201 k.p.k.), Studia Prawnicze KUL 2012, nr 4 (52), s. 45-67.
• Kwiatkowska-Wójcikiewicz Violetta, Wójcikiewicz Józef: Sędziowie wobec dowodu naukowego, [w:] Kryminalistyka i inne nauki pomostowe w postępowaniu karnym, red. J. Kasprzak, B. Młodziejowski, Olsztyn: Print Group 2009, s. 43-57.
• Locard Edmond: Dochodzenie przestępstw według metod naukowych, Łódź: „Drukarnia Polska” Ludomira Mazurkiewicza 1937.
• Maruczyński Włodzimierz: Dowód z biegłych, Biuletyn Ministerstwa Sprawiedliwości 1965, nr 4, s. 39-48.
• Ossowski Władysław: Uwagi o korzystaniu z biegłych w sprawach cywilnych, Nowe Prawo 1960, nr 10, s. 1346-1351.
• Piasecki Kazimierz: Komentarz do art. 233 k.p.c., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. K. Piasecki, A. Marciniak, t. I, wyd. VI, Warszawa: C.H. Beck 2014, s. 951-960.
• Piasecki Kazimierz: System dowodów i postępowanie dowodowe w sprawach cywilnych, Warszawa: LexisNexis 2010.
• Pieter Józef: Z zagadnień pracy naukowej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1974.
• Pieter Józef: Zarys metodologii pracy naukowej, Warszawa: PWN 1975.
• Rudkowska-Ząbczyk Ewa: Komentarz do art. 278 k.p.c., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, BeckOn 2014, https://sip.legalis.pl [dostęp: 20.01.2015].
• Siedlecki Władysław: Zasada swobodnej oceny dowodów, [w:] Jerzy Jodłowski, Władysław Siedlecki, Postępowanie cywilne. Część ogólna, Warszawa: PWN 1958, s. 172-177.
• Siedlecki Władysław: Realizacja zasady swobodnej oceny dowodów w polskim procesie cywilnym, Nowe Prawo 1956, nr 4, s. 15-33.
• Skorupka Jerzy: Zasada swobodnej oceny dowodów i zasada legalnej oceny dowodów, [w:] System Prawa Karnego Procesowego. Zasady procesu karnego, red. P. Wiliński, t. III, cz. 2, Warszawa: LexisNexis Polska 2014, s. 1120-1200.
• Strojanowska Wanda, Miścicka-Śliwka Danuta: Dowód z badań DNA a inne dowody w procesach o ustalenie ojcostwa, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 2000.
• Szczerkowska Zofia: Badania biologiczne w sądowym ustalaniu ojcostwa, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych 1998.
• Świda-Łagiewska Zofia: Zasada swobodnej oceny dowodów w postępowaniu karnym, Państwo i Prawo 1977, nr 8-9, s. 55-70.
• Świda- Łagiewska Zofia: Zasada swobodnej oceny dowodów w polskim procesie karnym, [w:] Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci profesora Stanisława Waltosia, red. J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski [i in.], Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN 2000, s. 559-569.
• Świeboda Zdzisław: Koncentracja i wykorzystanie dowodów w postępowaniu cywilnym (rozpoznawczym), Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego 1979, nr 11, s. 3-18.
• Tomaszewski Tadeusz: Wartość niekategorycznych opinii biegłych, Nowe Prawo 1981, nr 9, s. 64-77.
• Tomaszewski Tadeusz: Dowód z opinii biegłego w procesie karnym, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych 1998.
• Tomaszewski Tadeusz: Kompetencje firm prywatnych do wydawania opinii w postępowaniu karnym lub cywilnym, [w:] Doctrina multiplex veritas una. Księga Jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Mariuszowi Kulickiemu twórcy Katedry Kryminalistyki z okazji 35-lecia powołania Katedry na Wydziale Prawa i Administracji UMK, red. A. Bulsiewicz, A. Marek, V. Kwiatkowska-Darul, Toruń: Wydawnictwo UMK 2004, s. 171-178.
• Turek Jan: Biegły sądowy i jego czynności, Monitor Prawniczy 2007, nr 24, s. 1358-1364.
• Waltoś Stanisław, Hofmański Piotr: Proces karny. Zarys systemu, wyd. XI, Warszawa: LexisNexis 2013.
• Waśkowski Eugeniusz: Podręcznik procesu cywilnego: ustrój sądów cywilnych, postępowanie sporne, Wilno: Drukarnia „Zorza” 1932.
• Widacki Jan: Instytucja naukowa lub specjalistyczna w rozumieniu art. 193 § 2 k.p.k., Państwo i Prawo 2013, nr 9, s. 45-53.
• Widła Tadeusz: Kontrola dowodu z opinii biegłego, [w:] Iure et facto. Księga jubileuszowa ofiarowana Doktorowi Józefowi Gurgulowi, red. J. Wójcikiewicz, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych 2006, s. 103-112.
• Widła Tadeusz: Ocena dowodu z opinii biegłego, Katowice: Uniwersytet Śląski 1992.
• Widła Tadeusz: Uwagi o przeprowadzaniu dowodu z opinii biegłego, Palestra 2002, nr 3-4, s. 66-73.
• Wiśniewski Tadeusz: Przebieg procesu cywilnego, wyd. II, Warszawa: Wolters Kluwer Polska 2013.
• Wójcikiewicz Józef: Zasada „naukowej oceny dowodów” w polskim procesie sądowym, [w]: Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci profesora Stanisława Waltosia, red. J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski [i in.], Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN 2000, s. 570-576.
• Wójcikiewicz Józef: Scientia auxilium iustitiae (Edmonda Locarda L'enquete criminelle et les methodes scientifiques 85 lat później), [w:] Nauka wobec prawdy sądowej. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Zdzisława Kegla, red. R. Jaworski, M. Szostak, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2005, s. 621-626.
• Wójcikiewicz Józef: Dowód naukowy w procesie sądowym, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych 2000.
• Wójcikiewicz Józef: Glosa do postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 21 czerwca 2012 r., II AKz 386/12, Państwo i Prawo 2013, nr 10, s. 139-143.
• Wójcikiewicz Józef: Wstęp, [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, red. J. Wójcikiewicz, wyd. II, Warszawa: Oficyna a Wolters Kluwer business 2007, s. 19-23.