„Polityka krzywdy” PiS

• Authors: Rakusa-Suszczewski Mikołaj

Title variants

EN

The “policy of harm” by the Law and Justice party (PiS)

Abstracts

EN

W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie dlaczego partia rządząca w Polsce (PiS) utrzymuje tak silne poparcie, uciekamy się do argumentów z pogranicza socjologii, analizy dyskursu, psychologii społecznej i filozofii kultury, utrzymując, że PiS konsekwentnie prowadzi populistyczną politykę, która opiera się na budowaniu silnych antagonizmów społecznych i podsycaniu krzywdy. Pojęcie krzywdy ma wyjątkową i niespotykaną moc, która działa na uczucia i wyobraźnię ludzi. To sprawia, że jej przywoływanie jest szczególnie poręcznym narzędziem zarządzania sumieniami i przekonaniami obywateli. W tym duchu rozważamy, w jaki sposób krzywda i związane z nią pojęcia (resentyment) zaprzęgnięte są w politykę populistyczną, jak dyskurs krzywdy uobecnia się w najnowszej polityce historycznej kraju, i jak może przysparzać niektórym grupom społecznym „perwersyjnej” satysfakcji. W tej połowicznie uświadomionej taktyce, którą określamy jako „politykę krzywdy”, upatrujemy jednak długofalowych destrukcyjnych konsekwencji.

EN

Answering the question of why the ruling party in Poland (PiS) maintains such strong support, we refer to various arguments and disciplines, from sociology, discourse analysis, and social psychology to cultural philosophy. We maintain that PiS consistently conducts populist politics, building on strong collective antagonisms and fuelling the social sense of harm. The concept of “harm” has a unique and exceptional power that affects the feelings and the imagination of people. This means that evoking this feeling of harm recalling it proves to be a particularly convenient tool to manage people’s consciences and beliefs. In this spirit, we consider how “harm” and its related concepts (resentment) are bound with populist politics, and how the “discourse of harm” is actually present in the recent memory of politics in Poland, and how it can give some social groups “perverse” satisfaction. However, what we see in this semi-conscious tactic, which we describe as the “policy of harm”, is long-term destructive consequences.

Keywords

PL

krzywda; resentyment; populizm; PiS; polityka historyczna; nowy autorytaryzm

EN

harm; resentment; populism; PiS; memory politics; new authoritarianism

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2018
• Volume: LXVII (67)
• Issue: 2
• Pages: 119-138

Contributors

author

Rakusa-Suszczewski Mikołaj

• Uniwersytet Warszawski

References

• Arditi Benjamin. 2004. “Populism as a spectre of democracy: a response to Canovan”. Political Studies 52: 135–143.
• Arystoteles. 2001. Ustrój polityczny Aten. W: Dzieła Wszystkie, fragment 39. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Capriles Ruth. 2012. Leadership by resentment: from ‘ressentiment’ to redemption. Cheltenham, Northhampton: Edward Elgar Publishing.
• Cichocka Aleksandra, Agnieszka Golec de Zavala. 2011. Kolektywny narcyzm a sprawa polska. W: Wobec obcych. Zagrożenia psychologiczne a stosunki międzygrupowe, M. Kofta,
• M. Bilewicz (red.), 232–247. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Copson Lynne. 2018. A Sociology of harm. Bristol: Policy Press.
• Creet Julia. 2013. “The house of terror and holocaust memorial center: resentment and melancholia in post-89 Hungary”. European Studies 30: 29–62.
• Domański Henryk. 2017. Stratyfikacja klasowa w Polsce 1982–2015. W: Klasy w Polsce, teorie, dyskusje, badania, konteksty, M. Gdula, M. Sutowski (red.), 16–39. Warszawa: Instytut Studiów Zaawansowanych.
• Fatyga Barbara. 2005. Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
• Feinberg Joel. 1987. Harm to others. Oxford: Oxford University Press.
• Gałkowski, Stanisław, Agnieszka Gałkowska. 2008. „Polityka historyczna – o bezużyteczności pojęcia”. Państwo i Społeczeństwo 2: 51–58.
• Gdula Maciej, Michał Sutowski. 2017. Wstęp. W: Klasy w Polsce, teorie, dyskusje, badania, konteksty, M. Gdula, M. Sutowski (red.), 7–14. Warszawa: Instytut Studiów zaawansowanych.
• Gdula Maciej, Przemysław Sadura, Mikołaj Lewicki. 2014. Praktyki kulturowe klasy ludowej. Warszawa: Instytut Studiów zaawansowanych.
• Gdula Maciej. 2018. Nowy autorytaryzm. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Gidron Noam, Bart Bonikowski. Varieties of populism: literature review and research agenda. http://scholar.harvard.edu/files/gidron_bonikowski_populismlitreview_2013.pdf [dostęp: 03.04.2018].
• Gundurova Tamara. 2007. „Ressentiment w perspektywie postkolonialnej. Przypadek ukraiński”. Porównania 4.
• Hladík Radim. 2009. “Between resentment and forgiveness: public histories in the czech and south african transitions”. Teorie Vědy XXXI/2: 113–137.
• Hłasko Marek. 1991. Hłasko nieznany. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
• https://oko.press/socjologia-kaczynskiego-prof-spiewak-nikt-mi-mowi-zajmij-sie-lepiejschetyna/ [dostęp: 29.04.2018].
• http://www.cbos.pl/PL/trendy/trendy.php?trend [dostęp: 03.04.2018].
• http://www.tnsglobal.pl/monitor/ [dostęp: 03.04.2018].
• Kącka Katarzyna. 2015. Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania – przykład Polski. W: Narracje pamięci: między polityką a historią, K. Kącka, J. Piechowiak-
• Lamparska i A . Ratke-Majewska (red.), 59–80. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Kaltwasser Cristóbal Rovira. 2012. “The ambivalence of populism: threat and corrective for democracy”. Democratization 9(2): 184–208.
• Kapralski Sławomir. 1989. „Resentyment i zmiana społeczna”. Studia Socjologiczne 2.
• Kazin Michael. 1995. The populist persuasion: an American history, Ithaca: Cornell University Press.
• Kępiński Antoni. 2013. Psychopatie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Kowalski Robin. 1996. „Complaints and complaining: Functions, antecedents, and consequences”. Psychological Bulletin 119: 179–196.
• Krzemiński Ireneusz. 2001. Polacy i Żydzi – wizja wzajemnych stosunków, tożsamość narodowa i antysemityzm. W: Trudne sąsiedztwa – z socjologii konfliktów narodowościowych,
• A. J asińska-Kania (red.), 171–200. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Leder Andrzej. 2014. Prześniona Rewolucja. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Lewicka Maria. 2002. „Daj czy wypracuj? Sześcienny model aktywności”. W: Jednostka i społeczeństwo. Podejście psychologiczne, M. Lewicka, J. Grzelak (red.), 83–102. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Linklater Andrew. 2011. The problem of harm in world politics: theoretical investigations. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lipowicz Markus. 2010. „Społeczeństwo resentymentu: współczesny proces dezintegracji Niemiec jako efekt (nie)udanej rewolucji kulturowej z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych”. Kultura i Polityka 8: 34–51.
• List otwarty do Pana Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Andrzeja Dudy, Pani Premier Beaty Szydło oraz Pana Marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego pt. „Dość dzielenia i wykluczania, dość dzielenia Polaków”. http://wyborcza.pl/1,95891,19370333,dosc-dzielenia-i-wykluczania-dosc-dzielenia-polakow-psychologowie.html [dostęp: 03.04.2018].
• Merta Tomasz. 2005. Pamięć i nadzieja, W: Pamięć i odpowiedzialność, R. Kostro, T. Merta (red.), 72–84. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
• Mellibruda Jerzy. 1995. Pułapka niewybaczonej krzywdy. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości PTP.
• Merton Robert K. 1982. Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa PWN.
• Mudde Cas. 2004. „The Populist Zeitgeist”. Government and opposition 39(4): 542–563.
• Musso Pierre. 2013. Populism and neoliberalism in France and Italy. W: The Changing Faces Of Populism, H. Giusto, D. Kitching, S. Rizzo (eds.), 49–67. Roma: Foundation for European Progressive Studies & Fondazione Centro per la Riforma dello Stato & Fondazione Italianieuropei.
• Nietzsche Fryderyk. 2003. Z genealogii moralności. Kraków: Zielona Sowa.
• Paczocha Janusz. 2018. Raport: Partia w Państwie, bezprecedensowa wymiana kadr w administracji rządowej i jej legislacyjne podstawy. Warszawa: Forum Obywatelskiego Rozwoju.
• Panizza Francisco. 2005. Populism and the mirror of democracy. London: Verso.
• Petersen Roger D. 2002. Understanding ethnic violence: fear, hatred, and resentment in twentieth- century Eastern Europe. Cambridge: Cambridge University Press.
• Piłat Robert. 2003. Krzywda i Zadośćuczynienie. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Rancière Jacques. 1995. La mésentente. Paris: Galilée.
• Scheler Max. 1977. Resentyment a moralność. Warszawa: Czytelnik.
• Skarżyńska Krystyna, Kamil Przybyła, Adrian Dominik Wójcik. 2012. „Grupowa martyrologia: psychologiczne funkcje przekonań o narodowej krzywdzie”. Psychologia społeczna Tom 7, 4(23): 335–352.
• Sowa Jan. 2011. Fantomowe ciało Króla. Kraków: Universitas.
• Sroka Łukasz Tomasz. 2008. „Rozważania o krzywdzie. Wątki polityki historycznej w publicystyce Adama Michnika”. Państwo i Społeczeństwo 2: 133–140.
• Szymków Aleksandra, Bogdan Wojciszke, Wiesław Baryła. 2003. „Psychologiczne funkcje narzekania”. Czasopismo Psychologiczne 9/1: 47–64;
• Sharafutdinova Gulnaz. 2016. “Managing national ressentiment: morality politics in Putin’s Russia”. W: Vocabularies of International Relations after the Crisis in Ukraine, A. Makarychev, A. Yatsyk (eds). London: Routledge.
• Tischner Józef. 1992. Etyka solidarności i Homo sovieticus. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
• Thompson Ewa. 2006. „Sarmatyzm i neokolonializm. O naturze polskich resentymentów”. Europa 46.
• Tulibacki Witold (red.). 2003. Krzywda. Zagadnienia teoretyczne i problemy praktyki. Olsztyn: Wyd. Olsztyńskiej Szkoły Wyższej im. Józefa Rusieckiego.
• Weryński Piotr. 2017. „Resentyment grupowy jako czynnik warunkujący polską morfostazę strukturalno-kulturową”. Politechnika Śląska: Zeszyty Naukowe.
• Wojciszke Bogdan, Wiesław Baryła. 2005. „Kultura narzekania, czyli o psychologicznych pułapkach ekspresji niezadowolenia”. W: Jak Polacy przegrywają, jak Polacy wygrywają, M. Drogosz (red.), 32–52. Gdańsk: GWP.
• Wojciszke Bogdan, Wiesław Baryła. 2002. „Jak odstrzelić sobie nogę: psychologiczne konsekwencje narzekania”. Kolokwia Psychologiczne 10: 213–235.
• Żemojtel-Piotrowska Magdalena. 2009. Narzekanie i roszczeniowość a postrzeganie świata społecznego. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Zinowjew Aleksander. 1987. Homo sovieticus. Warszawa: Wydawnictwo Horyzont.