Spremembe v leksiki in skladnji v sodobni slovenščini

• Authors: Andreja Žele , Boris Kern

Title variants

EN

Changes in lexicon and syntax in modern Slovenian

PL

Zmiany leksykalne i składniowe we współczesnym języku słoweńskim

• Languages of publication: SI

Abstracts

EN

Because of the multifunctional expansion of texts and lexis are the borrow semantic-syntactic features of today’s lexems already a part of system of Slovenian language. Lexical changes, i.e. the properties and the capacity of word-formation/semantic change of modern lexemes, are analysed particularly from the perspective of a high degree of borrowing. In connection with a high degree ofborrowed word-formational propositions of neologisms one can note an increase in certain types of suffixes, largely observed in compounds; in connection with borrowed elements systemic unpredictability of formation is highlighted. From the standpoint of syntactic/valence changes the most frequent change is from monovalent verbs to divalent verbs, e.g. abstinirati glasovanje (‘to abstain voting’), blefirati veselje (‘to fake enjoyment’), diplomirati/magistrirati/doktorirati zgodovino (‘to BA/MD/PhD history’). In an increasingly more popular use of agglutinative words certain Slovene prefixes may only preserve their phase quality, e.g. zaasfaltirati, zamoralizirati, zmasakrirati, while others may indirectly express social changes, e.g. the prefix ‘pre-’ as in predefinirati ukaze (‘to predefine orders’). Greater individualisation is seen in the use of the pronominal prefix ‘sam-’ in increasingly more extended compounds such as samoaktualizirati potrebe (‘to selfmodernise the needs’) etc.

PL

W wyniku rozszerzenia wielofunkcyjności tekstowej i leksykalnej oraz wysokiego stopnia zapożyczeń w ramach właściwości znaczeniowo-składniowych dochodzi do zmian w systemie języka słoweńskiego. Zmiany leksykalne, tak zwane właściwości słowotwórczo-znaczeniowe, i potencjał słowotwórczy nowego słownictwa są analizowane przede wszystkim w kontekście wysokiego stopnia zapożyczania. W związku z tym, że podstawy (nowych) derywatów są w dużej mierze zapożyczane, można zauważyć znaczący wzrost użycia tylko niektórych prefiksów. Szczególnie częste są złożenia. Charakterystyczna jest jednocześnie nieprzewidywalność derywacji. W przypadku innowacji składniowych i walencyjnych najczęstsza jest zmiana czasowników jednowalencyjnych na dwuwalencyjne, na przykład abstinirati glasovanje (‘powstrzymywać się od głosowania’), blefirati veselje (‘udawać radość’), diplomirati/magistrirati/doktorirati zgodovino (‘ukończyć studia licencjackie/magister-skie/doktoranckie z historii’). W związku z coraz częstszym użyciem derywatów prefiksalnych niektóre słoweńskie przedrostki mogą wyrażać tylko fazowość, na przykład zaasfaltirati, zamoralizirati, zmasakrirati, podczas gdy inne pośrednio wskazują na zmiany społeczne, dla przykładu pre-: predefinirati ukaze (‘przedefiniować rozporządzenie’). Na większą indywidualizację wskazuje przyimkowy formant sam- w coraz bardziej powszechnych zrostach samoaktualizirati potrebe (‘samoaktualizować potrzeby’).

Keywords

EN

lexis; syntax; semantic change; word-formation; neologisms

PL

leksyka; składnia; tworzenie znaczeń; słowotwórstwo; neologizmy

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Wroclawskiego
• Journal: Slavica Wratislaviensia
• Year: 2017
• Volume: 165
• Pages: 461-469

Contributors

author

Andreja Žele

• Filozofska fakulteta Univerze v Ljubljani Lubljana, Slovenija

author

Boris Kern

• Filozofska fakulteta Univerze v Ljubljani Lubljana, Slovenija