O potrzebie badań nad historią hematologii

• Authors: Paliga Renata Elżbieta

Title variants

EN

On the Need for Research into the History of Hematology

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Hematology emerged from the study of internal diseases in the twentieth century. Its history can be divided into three periods: the first (elementary) – separation from internal diseases, the second (interdisciplinary) – development by combining the achievements from other fields and joint activities of research teams, and the third (which is difficult to label as it is ongoing) – cognition at the genetic and molecular level. Thanks to the progress of science (immunology, serology, genetics, cytogenetics, genetic engineering, etc.) and the use of their discoveries in broadly-understood hematology, there has been a spectacular change in the knowledge about blood diseases and prognosis. The spectrum of treatment of chronic diseases has been expanded, improving the quality of patients’ lives, and the diagnostic possibilities have been enlarged. The history of such an important field of medicine has been little studied in Poland. This article aims to justify the need to research the history of Polish hematology.

Keywords

PL

krew; hematologia; historia medycyny

EN

blood; hematology; history of medicine

• Publisher: Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Year: 2021
• Volume: 66
• Issue: 1
• Pages: 205–221

Contributors

author

Paliga Renata Elżbieta

• Zakład Historii Medycyny i Etyki Lekarskiej, Pomorski Uniwersytet w Szczecinie

References

• II Congress International de la Transfusion Sanguine, Paris 1937.
• Aleksandrowicz J., Essai sur l’histoire de l’hématologie en Pologne, „Le Sang” t. 27, 1956, s. 359–375.
• Aleksandrowicz J., Hematologia chorób zakaźnych, Warszawa 1951.
• Aleksandrowicz J., Hematologia kliniczna, cz. 1, Kraków 1951.
• Aleksandrowicz J., Hematologia kliniczna, Warszawa 1955.
• Aleksandrowicz J., Nauka o krwi w krakowskich szkołach lekarskich wczoraj dziś jutro, Kraków 1978.
• Aleksandrowicz J., Rys historyczny rozwoju hematologii w Polsce „Postępy Wiedzy Medycznej” t. 3, 1956, s. 343–351.
• Aleksandrowicz J., Schorzenia narządów krwiotwórczych w świetle badań bioptycznych szpiku kostnego, śledziony i gruczołów chłonnych, Kraków 1946.
• Aleksandrowicz J., Lisiewicz J., Edward Korczyński (1844–1905), [w:] Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, red. B. Skarżyński, Kraków 1963, s. 157–170.
• Aleksandrowicz J., Lisiewicz J., Historyczny zarys rozwoju hematologii światowej ze szczególnym uwzględnieniem nauki o krwi w Polsce, [w:] Choroby układu krwiotwórczego, red. J. Aleksandrowicz, Warszawa 1967, s. 1–10.
• Aleksandrowicz J., Sznajd J., Urbańczyk J., Białaczki, Warszawa 1963.
• Arinkin M., Die intravitale Untersuchungsmethodik des Knochenmarks, „Folia Haematologica” t. 38, 1929, s. 233–240.
• Belina-Swiontkowski L. von, Die Transfusion des Blutes in physiologischer und medizinischer Beziehung, Heidelberg 1869
• Bernheim B., Blood Transfusion: Hemorrhage and the Anaemias, Philadelphia 1917.
• Bernard J., Bessis M., Binet J., Histoire illustrée de l’hématologie: de l’Antiquité à nos jours, Paris 1992.
• Bednarzewski S., Organizacja przetaczania krwi na froncie wschodnim podczas ostatniej wojny, „Polski Tygodnik Lekarski” r. 4, 1949, nr 25, s. 760–764.
• Bojczuk H., Prace habilitacyjne, doktorskie, magisterskie z zakresu historii medycyny, stomatologii i farmacji oraz nauk pokrewnych za lata 1900–1995, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny. Suplementy” 1997, z. 5.
• Coller B.S., Blood at 70: Its Roots in the History of Hematology and Its Birth, „Blood” t. 126, 2015, nr 24, s. 2548–2560, DOI 10.1182/blood-2015-09-659581.
• Dębicki K., II Międzynarodowy Zjazd Przetaczania Krwi Paryż 29.X–5.X.1937 r., „Chirurg Polski” 1937, nr 12, s. 626–630.
• Dzierżanowski R., Słownik chronologiczny dziejów medycyny i farmacji, Warszawa 1983.
• Dziesięciolecie medycyny w Polsce ludowej 1944–1955, red. L. Hirszfeld, L. Paszkiewicz, I. Hausman, K. Rowiński, Warszawa 1955.
• Fidelski R., Organizacja krwiodawstwa i krwiolecznictwa w okresie pokoju i wojny, „Szpitalnictwo Polskie” t. 2–3, 1950, nr 2–3, s. 321–338.
• Grządziel K., Gryglewski R.W., Tadeusz Tempka: pionier nowoczesnej hematologii polskiej, „Medical Tribune” 2013, nr 6, s. 30.
• Gutt R.W., Dzieje nauki o krwi, Warszawa 1975.
• Gutt R.W., Krótki zarys dziejów nauki o krwi, Warszawa 1970.
• Gutt R.W., Rozwój nauk medycznych w Polsce w latach 1919–1951, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” t. 36, 1991, nr 1, s. 87–132.
• Gutt R., Tadeusz Tempka, „ Polski Tygodnik Lekarski” 1985, nr 42, s. 1195–1197.
• Hausman A., Mechanizm działania przetoczonej krwi i niektóre wskazania chirurgiczne do przetaczania krwi, „Polski Tygodnik Lekarski” r. 7, 1952, nr 14, s. 381–387.
• Héritier J., La Seve de l’homme: de l’âge d’or de la saignée aux debuts de l’hématologie, Paris 1987.
• Hematology: landmark papers of the Twentieth Century, red. M.A. Lichtman, L.A. Boxer, E. Henderson, S.J. Shattil, J.L. Spivak, San Diego 2000.
• Hematologia kompendium, red. W.G. Basak, J. Dwilewicz-Trojaczek, W.W. Jędrzejczak, Warszawa 2016.
• Jasiński W., Kliniczne zastosowanie izotopów, Warszawa 1963.
• Kładna A., Rozwój diagnostyki krwi a postęp medycyny, praca na stopień doktora medycyny (maszynopis), Szczecin 1985.
• Kładny J., Znaczenie rozwoju transfuzjologii z punktu widzenia chirurga (ze szczególnym uwzględnieniem wkładu polskich uczonych z XIX i pierwszej połowy XX wieku), praca doktorska (maszynopis), Szczecin 1987.
• Konserwowanie i przetaczanie krwi, red. A. Hausman, Warszawa 1954.
• Korczyński E., Szurek S., Choroby krwi, Kraków 1906.
• Kowalewski J., Wczoraj i dziś hematologii klinicznej w Polsce, Lublin 2000.
• Kowarzyk H., Polskie Towarzystwo Hematologów i Transfuzjologów, Polish Society of Haematology, [w:] Słownik Polskich Towarzystw Naukowych. Tom 1, Towarzystwa naukowe działające obecnie w Polsce, red. L. Łoś, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978, s. 333.
• Kubiczek M., Tempka T., Choroby układu krwiotwórczego, [w:] Choroby wewnętrzne, t. 2, red. M. Semrau-Siemianowski, Warszawa 1952, s. 103–216.
• Kwaśnicki J., Stankiewicz W., Wszebor J., Chirurgia operacyjna, Warszawa 1868 (Biblioteka Umiejętności Lekarskich).
• Lipińska M., Historia medycyny na łamach „Służby Zdrowia” w latach 1949–1956, „Medycyna Nowożytna” t. 24, 2018, z. 2, s. 173–196, DOI 10.4467/12311960MN.18.029.10495.
• Ławkowicz W, Krzemińska-Ławkowiczowa I., Atlas hematologiczny oraz wytyczne w rozpoznawaniu chorób układu krwiotwórczego, Warszawa 1956.
• Ławkowicz W., Krzemińska-Ławkowicz I., Hematologia wieku dziecięcego, Warszawa 1962.
• Machowicz R., Historia przeszczepiania szpiku w Polsce, „Nowotwory” t. 64, 2014, nr 5, s. 460–465, DOI 10.5603/NJO.2014.0075.
• Maisonet J., Petite chirurgie, Paris 1916.
• Malec-Olecha J., Izotopy w służbie biologii, Warszawa 1964 (Omega).
• Matysiak M., Historia Katedry i Kliniki Pediatrii, Hematologii i Onkologii Akademii Medycznej w Warszawie, „Medycyna Wieku Rozwojowego” t. 10, 2006, nr 3, cz. 1 supl., s. 37–43.
• McCann R.S., A History of Haematology. From Herodotus to HIV, Oxford 2016.
• Morawitz P., Choroby krwi w praktyce lekarskiej, tłum. H. Landau, Warszawa 1933.
• Orłowski W., Choroby krwi, Kraków 1926.
• Owen C.A., A History of Blood Coagulation, Rochester 2001.
• Paliga R., Eksperymenty z udziałem ludzi w rozwoju polskiej hematologii. Julian Aleksandrowicz – eksperymentator, [w:] Człowiek w społeczeństwie. Wybrane aspekty badawcze, red. W. Jagodziński, B. Kmieciak, Katowice 2016, s. 61–72.
• Paliga R., Hematologia, [w:] Dzieje medycyny w Polsce, t. 3, red. W. Noszczyk, Warszawa 2016, s. 525–534.
• Paliga R., Krwiolecznictwo i krwiodawstwo w medycynie polskiej XIX i XX wieku (1831–1951), Zielona Góra 2014.
• R. Paliga, Shaping the medical and ethical opinions on transfusion In Poland (1900–1960), „World Scientific News” 2017, nr 72, s. 565–569.
• Paliga R., Szukanie w brudzie a rozwój nauk medycznych dwudziestolecia międzywojennego
• – hematologii, medycyny sądowej, serologii i transfuzjologii, [w:] Czystość
• i brud. Higiena między wielkimi wojnami (1918–1939), red. W. Korpalska, W. Ślusarczyk, Bydgoszcz 2017, s. 317–331.
• Paliga R.E, Wpływ czasopisma „Lekarz Wojskowy” na rozwój krwiolecznictwa i dawstwa krwi w Polsce w latach 1920–1939, cz. 2, „Lekarz Wojskowy” t. 97, 2019, nr 3, s. 170–175.
• Pawelski S., Historia leczenia krwią, [w:] Transfuzjologia kliniczna, red. W. Rudowski, S. Pawelski, Warszawa 1968, s. 9–16.
• Palwelski S., Konopka L., Rechowicz R., Diagnostyka izotopowa w hematologii, Warszawa 1972.
• Płonka-Syroka B., Teorie doktryny i szkoły medyczne. Zarys zagadnienia, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” t. 43, 1998, nr 1, s. 1–76.
• Prowan D., Singer Ch.R., Baglin T., Lilleyman J., Hematologia kliniczna, red. i tłum. J. Hołowiecki, Warszawa 2006.
• Rudowski W., Instytut Hematologii w Warszawie, Warszawa 1976.
• Singer Ch., A short history of medicine, Oxford 1962.
• Sobiak J., Przeszczepianie narządów i komórek krwiotwórczych, rys historyczny, „Nowiny Lekarskie” t. 80, 2011, nr 2, s. 157–161.
• Śródka A., Uczeni polscy XIX–XX stulecia, t. 4, Warszawa 1998, s. 363–365.
• Tempka T., Choroby układu krwiotwórczego, t. 1–2, Warszawa 1954.
• Urbanek B., XIX-wieczne drogi powstawania specjalizacji w medycynie w latach 1800–1914 (próba ujęcia zagadnienia), „Kwartalnik Nauki i Techniki” t. 54, 2009, nr 3–4, s. 99–122.
• Wiernikowski A., 95. urodziny Profesora Henryka Andrzeja Gaertnera – moje wspomnienia i refleksje, „Sztuka Leczenia” 2017, nr 1, s. 9–12.

Identifiers

DOI

10.4467/0023589XKHNT.21.008.13392