Aktywność fizyczna i sport w życiu carskiej dynastii Romanowów (od dworskiej zabawy do uczestnictwa w igrzyskach)

• Authors: Sloniewski M.

Title variants

EN

Physical activities and sport in life of the Tsar's Dynasty of Romanovs (from court's games to the Olympic Games)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

300-letnie panowanie dynastii Romanowów pozwoliło Rosji zbudować imperium o znaczeniu międzynarodowym. Fenomen ich autorytarnej władzy, wywodzącej się z samodzierżawia, jest przedmiotem gruntownych badań naukowych na całym świecie. Ich częścią jest także kwestia organizacji czasu wolnego, różnorodnych form wypoczynku, rozrywek i aktywności fizycznej rodziny Romanowów. Nie ulega wątpliwości, że w tym zakresie rosyjscy monarchowie nie różnili się od innych europejskich rodzin panujących. W wielu przypadkach Romanowowie, najczęściej wywodzący się z niemieckich rodów książęcych, pod względem dbałości o swoją sprawność fizyczną nawet znacząco przewyższali przedstawicieli innych panujących dynastii. Jednakowoż, ze względu na archaiczną strukturę państwa i istniejące stosunki społeczne, ich wzorce zachowań i pozytywne oddziaływanie na poddanych ograniczało się do wąskich kręgów arystokracji rosyjskiej. Zmiany w tym zakresie, zachodzące pod koniec XIX i na początku XX w., zostały przerwane przez wir rewolucyjnych przemian i upadek dynastii Romanowów wraz z carską Rosją.

EN

The 300-year reign of the Romanov dynasty allowed Russia to become an empire of interna-tional importance. The phenomenon of the Romanovs’ authoritarian rule which had its origins in autocracy has been the subject of comprehensive research all around the world. Part of this re-search also considered the question of free time management and the different forms of leisure and physical activity of the Romanov family. It is beyond doubt that the Russian monarchs were not much different in this respect from other ruling families in Europe. In many cases the Romanovs were even ahead of the representatives of other ruling dynasties in terms of taking care of their physical fitness. However, because of the archaic state structure and the existing social relations, their potential as role models and the positive influence they could have had on their subjects in this respect was generally limited to the narrow circles of Russian aristocracy. The developments that were taking place at the end of the 19th and beginning of the 20th century were interrupted by the whirlwind of revolutionary changes and the fall of the Romanov dynasty together with Imperi-al Russia.

Keywords

PL

dynastia Romanowow; Rosja; styl zycia; historia; sport; aktywnosc fizyczna; zabawy; dyscypliny sportowe; igrzyska olimpijskie

EN

Romanov dynasty; Russia; lifestyle; history; sport; physical activity; fun; sports; Olympic Games

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe
• Year: 2018
• Volume: 1
• Issue: 1
• Pages: 11-28

Contributors

author

Sloniewski M.

• Polska Akademia Olimpijska w Warszawie, Warszawa

References

• Дневники императора Николая II 1894–1918, t. 1: 1894–1904, ответственный редактор С.В. Мироненко, Москва, 2011, t. 2: 1905–1918, Часть 1: 1905–1913, Часть: 2 1914–1918, Издательство „РОССПЭН”, Москва 2013.
• [Dniewniki impieratora Nikołaja II 1894–1918, t. 1: 1894–1904, otwietstwiennyj riedaktor S.W. Mironienko, Moskwa 2011, t. 2: 1905–1918, Czast’ 1: 1905–1913, Czast’ 2: 1914–1918, Izdatielstwo „ROSSPEN”, Moskwa 2013].
• Епанчин Н.A., На службе трех императоров, [w:] Александр Третий, Воспоминания, Дневники, Письма, Издательство «Пушкинского Фонда», Санкт-Петербург 2001, s. 183–216.
• [Jepan’czyn N., Na służbie trioch impieratorow, [w:] Aleksandr Trietij, Wospominanija, Dniewniki, Pis’ma, Izdatielstwo „Puszkinskogo Fonda”, Sankt-Pieterburg 2001].
• Императорская охота во владениях Ловического Княжества в1884 г., составил Н. Малыхин, Типография и словолитня С. Левенталя, Варшава 1886.
• [Impieratorskaja ochota wo władienijach Łowiczeskogo Kniażestwa w 1884 g., sostawił N. Małychin, Tipografija i słowolitnia S. Lewentala, Warszawa 1886].
• Мемуары графа С.Д. Шереметьева, t. 1, составление, подготовка текста и примечания Л. И. Шохина, Издательство „Индрик”, Москва 2004.
• [Miemuary grafa S.D. Szeriemiet´jewa, t. 1, sostawlenije, podgotowka tieksta i primieczanija L.I. Szochina, Izdatielstwo „Indrik”, Moskwa 2004].
• Мосолов А.А., При дворе последнего императора, Записки начальника канцелярии Министра Двора, Литературно-издательское агентство „Мета”, Санкт-Петербург 1992.
• [Mosołow A.A., Pri dworie posledniego impieratora, Zapiski naczalnika kancelarii Ministra Dwora, Litieraturno-izdatielskoje agientstwo „Mieta”, Sankt-Pietierburg 1992].
• Andrusiewicz A., Romanowowie, Imperium i familia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2014.
• Bajko P., Białowieża, której już nie ma, Agencja Majstra, Białowieża 2015.
• Bazylow L., Historia Rosji, t. 1 i 2, PWN, Warszawa 1983.
• Czestnych S., Kettering K., Białowieża – carska rezydencja, Hartigrama, War-szawa 2011.
• Czestnych S., Kettering K., Słoniewski M., Spała – carska rezydencja, Cel, Konstancin 2011. 26
• Czestnych S., Słoniewski M., Myśliwskie rezydencje Romanowów w Spale i Bia-łowieży, [w:] Kulturowe i cywilizacyjne postawy Polaków. Natura i kultura w tradycji polskości, red. M. Milewska, Uniwersytet Przyrodniczy, Lublin 2013, s. 99–111.
• Duffy J., Ricci V., Carowie, przekład R. Śmietana, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.
• Dynastia Romanowów, pod redakcją A. Iskendarowa, z języka rosyjskiego prze-łożyli: J. Chodera, A. Grobicka, G. Wiśniewski, Prolog, Warszawa 1993.
• Dziedzic R., Słoniewski M., Carskie gospodarstwo łowieckie w Spale w latach 1885–1914, Max, Spała 2017.
• Kobalczyk A., Słoniewski M., Carska Spała, Max, Spała 2011.
• Kossak S., Saga Puszczy Białowieskiej, Muza, Warszawa 2001.
• Montefiore S., Romanowowie 1613–1918, przekład T. Fiedorek, W. Jeżewski, Magnum, Warszawa 2016.
• Pipes R., Rosja carów, przekład W. Jeżewski, Magnum, Warszawa 2006.
• Radziński E., Aleksander II ostatni wielki car, przekład E. Siemaszkiewicz, R. Śliwowski, Magnum, Warszawa 2005.
• Serczyk W., Katarzyna II, wyd. II, Ossolineum, Wrocław – Warszawa 2000.
• Słoniewski M., Czestnych S., Pałac i ludzie. Historia rezydencji myśliwskiej w Spale 1885–1945, Max, Spała 2014.
• Słoniewski M., Rola i wpływ sportu na rozwój Spały, [w:] Kulturowe i cywiliza-cyjne postawy Polaków, Natura i kultura w tradycji polskości, pod redakcją M. Mileckiej, Uniwersytet Przyrodniczy, Lublin 2013, s. 126–138.
• Słoniewski M., Rómmel Karol, „Wychowanie Fizyczne i Sport” 1988, nr 2, s. 129–131.
• Słoniewski M., Zahorski Sergiusz, „Wychowanie Fizyczne i Sport” 1986, nr 3, s. 157–158.
• Sobczak J., Mikołaj II – ostatni car Rosji, Studium postaci i ewolucji władzy, Bellona, Pułtusk – Warszawa 2009.
• Воспитание телесных сил, Спорт и семья Романовых, автор текста Е.Я. Кальницкая, ГМЗ „Петергоф”, Петергоф [b.r.w.]. [Wospitanije tielesnych sił, Sport i siem’ja Romanowych, awtor tieksta E.J. Kalnickaja, Pie-tiergof, b.r.w.].
• Воспоминания Н.А. Вельяминова о царе Александре III, [w:] Российский Архив, История Отечества в свидетельствах и документах XVIII–XX вв., „Российский Архив”, Москва 1994, s. 249–313. [Wospominanija N.A. Wieljaminowa o carie Aleksandrie III, [w:] Istorija Otieczestwa w swidietielstwach i dokumientach XVIII–XX ww., „Rossijskij Archiw”, Moskwa 1994].
• Долматов Д., Охота в Беловежской Пуще, Министерство Государственных Имуществ, Санкт-Петербург 1861. [Dołmatow D., Ochota w Biełowieżskoj Puszczie, Ministierstwo Gosudarstwiennych Imusz-czestw, Sankt-Pietierburg 1861]. 27 Michał SŁONIEWSKI
• Ефимов Д.Г., Становление и развитие физической культуры и спорта в государственных учреждениях России (1861–1917 гг.), Автореферат докторской диссертации, Машинопись, Санкт-Петербург 2000. [Jefimow D.G., Stanowlienije i razwitije fiziczeskoj kultury i sporta w gosudarstwiennych uczrieżdienijach Rossii (1861–1917 gg.), Awtoriefierat doktorskoj dissiertacii, Maszinopisj, Sankt-Pietierburg 2000].
• Ефимов Д.Г., Физическая культура и спорт в династии Романовых, Томск 1998. [Jefimow D.G., Fiziczeskaja kultura i sport w dinastii Romanowych, Tomsk 1998].
• Зайончковский П.А., Российское самодержавие в конце XIX столетия, Mосква 1970. [Zajonczkowskij P.A., Rossijskoje samodierżawije w konce XIX stoletija, Moskwa 1970].
• Зимин И., Взрослый мир императорских резиденций, Вторая четверть XIX в. – начало XX в., Повседневная жизнь российского императорского двора, Издательство „Центрполиграф”, Москва – Санкт-Петербург 2011. [Zimin I., Wzrosłyj mir impieratorskich riezidiencij, Wtoraja czetwiertj XIX w. – naczało XX w., Powsiedniewnaja żizn’ rossijskogo impieratorskogo dwora, Izdatielstwo „Centrpoligraf”, Moskwa – Sankt-Pietierburg 2011].
• Зимин И., Детский мир императорских резиденций, Быт монархов и их окружение, Повседневная жизнь российского императорского двора, Издательство „Центрполиграф”, Mосква – Санкт-Петербург 2011. [Zimin I., Dietskij mir impieratorskich riezidiencij, Byt monarchow i ich okrużenije, Powsied-niewnaja żizn’ rossijskogo impieratorskogo dwora, Izdatielstwo „Centrpoligraf”, Moskwa – Sankt-Pietierburg 2011].
• Зимин И., Спортивные увлечения в императорской семье, [w:] Университет Олимпийский. Спортивный мир Петербургского Университета, Издательство „Знаменитые университеты”, Санкт- -Петербург 2013, s. 26–37. [Zimin I., Sportiwnyje uwleczenija w impieratorskoj siem’je, [w:] Uniwiersitiet Olimpijskij. Sportiwnyj mir Pietierburgskogo Uniwiersitieta, Izdatielstwo „Znamienityje uniwiersitiety”, Sankt-Pietierburg 2013].
• История физической культуры, под ред. Ф. Самоукова, „Физкультура и Спорт”, Москва 1956. [Istorija fiziczeskoj kultury, pod red. F. Samoukowa, Moskwa 1956].
• Карцов Г., Беловежская Пуща 1382–1902, Исторический очерк, географическое положение и климат, фауна, царские охоты, Артистическое заведение А.Ф. Маркса, Санкт-Петербург 1903. [Karcow G., Biełowieżskaja Puszcza 1382–1902, Istoriczeskij oczerk, gieograficzeskoje poło-żenije i klimat, fauna, carskije ochoty, Artisticzeskoje zawiedienie A.F. Marksa, Sankt-Pietierburg 1903].
• Кутепов Н., Царская и императорская охота на Руси, Экспедиция заготовления государственных бумаг, t. 4, Санкт-Петербург 1911. [Kutiepow N., Carskaja i impieratorskaja ochota na Rusi, Ekspiedycija zagotowlenija gosu-darstwiennych bumag, t. 4, Sankt-Pietierburg 1911]. 28 Aktywność fizyczna i sport…
• Кутепов Н., Царская и императорская охота на Руси, Экспедиция заготовления государственных бумаг, t. 3, Санкт-Петербург 1902. [Kutiepow N., Carskaja i impieratorskaja ochota na Rusi, Ekspiedycija zagotowlenija gosu-darstwiennych bumag, t. 3, Sankt-Pietierburg 1902].
• Мельникова Н., Трескин А.W., История физической культуры и спорта, „Издательство Спорт”, Москва 2017. [Mielnikowa N., Trieskin A., Istorija fiziczeskoj kultury i sporta, Izdatielstwo „Sport”, Mo-skwa 2017].
• Пармузина И.С., Тихомирова А.Б., Императорские охоты в Беловежской Пуще в акварелях и фотографиях, „Московский Кремль”, Москва 2013. [Parmuzina I.S., Tichomirowa A.B., Impieratorskije ochoty w Biełowieżskoj Puszcze w akwarielach i fotografijach, „Moskowskij Krieml, Moskwa 2013].
• Пултусова И., Придворная охота в России, „Наше наследие”, Москва 2004. [Pułtusowa I., Pridwornaja ochota w Rossii, „Nasze nasledije”, Moskwa 2004].
• Туоми-Никула Й., Туоми-Никула П., Императоры на отдыхе в Финляндии, Издательский Дом „Коло”, Санкт-Петербург 2003. [Tuomi-Nikuła J., Tuomi-Nikuła P., Impieratory na otdychie w Finlandii, Izdatielskij Dom „Koło”, Sankt-Pietierburg 2003].
• Царские охоты и потехи, общая подготовка издания С. Астаховская, Е. Мишкина, ГМЗ „Гатчина”, Гатчина 2017. [Carskije ochoty i potiechi, obszczaja podgotowka izdanija S. Astachowskaja, E. Miszkina, GMZ „Gatczina”, Gatczina 2017].

Identifiers

DOI

10.16926/sit.2018.01.01