Ocena percepcji prozodii mowy

• Authors: Wysocka Marta

Title variants

EN

Assessment of Perception of Speech Prosody

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prozodia mowy ze względu na liczne pełnione przez siebie funkcje jest bardzo ważnym składnikiem procesu komunikacji językowej. Szczególną rolę pełni w ontogenezie mowy, stając się dla dziecka źródłem informacji na temat budowy i znaczenia elementów językowych. Już od najwcześniejszych etapów rozwoju mowy dziecko wykazuje wrażliwość na cechy prozodyczne. Według części badaczy percepcja zjawisk prozodycznych związana jest z istnieniem w obrębie słuchu mownego pewnych specyficznych procesów nazywanych słuchem prozodycznym. W artykule zaprezentowano krótkie omówienie wybranych, głównie polskich badań nad percepcją prozodii mowy ze szczególnym uwzględnieniem jej rozwoju w ontogenezie mowy. Przedstawiono również propozycję narzędzia diagnostycznego służącego ocenie poziomu rozwoju słuchu prozodycznego.

Speech prosody, on account of its many functions, is a very important constituent of the linguistic communication process. It fulfills a special role in speech ontogeny, being the child’s source of information on the structure and meaning of language elements. Already at the earliest stage of speech development the child shows sensitivity to prosodic features. Some scholars maintain that prosodic perception is associated with the fact that within phonematic hearing there are some specific processes called prosodic hearing. The paper briefly discusses selected, mainly Polish, studies on the perception of speech prosody with special attention paid to its development in speech ontogeny. It also presents proposals for a diagnostic tool for the assessment of development of prosodic hearing.

Keywords

PL

prozodia mowy; słuch prozodyczny; rozwój percepcji prozodii

EN

speech prosody; prosodic hearing; development of prosody perception

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2010-2011
• Volume: 39-40
• Pages: 229-240

Dates

published

2010-01-01

Contributors

author

Wysocka Marta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

• Beach C., Katz W., Skowroński A.,1996, Children’s processing of prosodic cues for phrasal interpretation, „Journal of the Acoustical Society of America”, 99, s. 1149–1160.
• Boersma P., Weenink D.,2006, Praat: Doing phonetics by computer (Version 4.1.13), [program komputerowy], źródło: http://www.praat.org
• Botinis A., Granström B., Möbius B.,2001, Developments and paradigms in intonation research, „Speech Communication”, 33, s. 263–296.
• Bruner J. S.,1980, Ontogeneza aktów mowy, [w:] Badania nad rozwojem języka dziecka. Wybór prac, red. G. W. Shugar, M. Smoczyńska, Warszawa, s. 483–513.
• Cohen I., Prather A., Town P., Hynd G., 1990, Neurodevelopmental differences in emotional prosody in normal children and children with left and right temporal lobe epilepsy, „Brain and Language”, 38, s. 122–134.
• Demenko G., 1999, Analiza cech suprasegmentalnych języka polskiego na potrzeby technologii mowy, Poznań.
• Doherty C. P., Fitzsimons M., Asenbauer B., Staunton H., 1999, Discrimination of prosody and music by normal children, „European Journal of Neurology”, 6, s. 221–226.
• Domagała A., Mirecka U., 2001, Słuch fonemowy. Odkrywanie elementarnych jednostek systemu językowego, „Logopedia”, t. 29, s. 53–70.
• Dukiewicz L., 1995, Fonetyka, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego, red. H. Wróbel, Kraków.
• Francuzik K., Karpiński M., Kleśta J., Szalkowska E., 2005, Nuclear melody in polish semispontaneous and read speech: evidence from the Polish Intonational Database PoInt, „Studia Phonetica Posnaniensia”, 7, s. 97–128.
• Gussenhoven C., 2001, Suprasegmentals, [w:] International Encyclopedia of the Social and Behavioural Sciences, red. N. J., Smelsner, P. B. Baltes, Oxford, s. 15294–15298.
• Hesling I., Clément S., Bordessoules M., Allard M., 2005, Cerebral mechanisms of prosodic integration: evidence from connected speech, „NeuroImage”, 24, s. 937–947.
• Jassem W., 1962, Akcent języka polskiego, Wrocław.
• Jusczyk P. W., Friederici A., Wessels J., Svenkerund V., Jusczyk A., 1993, Infants’ sensitivity to the sound pattern of adult language words, „Journal of Memory and Language”, 32, s. 402–420.
• Kaczmarek L., 1977, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin.
• Klimkowski M., 1976, O mechanizmach słuchu fonematycznego i problemie analizy i syntezy słuchowej, [w:] Studia logopaedica, Lublin.
• Kurkowski Z. M., 1998, Słuch a mowa w aspekcie rozwojowym w normie i patologii, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych”, 47 (3), s. 289–296.
• Kwarciak B. (1995), Początki i podstawowe mechanizmy świadomości metajęzykowej, Kraków.
• Mandel D. R., Jusczyk P. W., Kemler Nelson D. G., 1994, Does sentence prosody help infants organize and remember speech information?, „Cognition”, 53, s. 155–180.
• Nazzi T., Kemler-Nelson D. G., Jusczyk P. W., Jusczyk A. M., 2000, Six-month-olds’ datection of clauses embedded in continuous speech: Effects of prosodic well-formedness, „Infancy”, 1, s. 124–147.
• Ostaszewska D., Tambor J., 2000, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
• Piaget J., 1993, Psychologia dziecka, Wrocław.
• Pinker S., 2002, Jak działa umysł, Warszawa.
• Pöppel E., 1997, A hierarchical model of temporal perception, „Trends in Cognitive Science”, 1, s. 56–61.
• Raithel V., Hielscher-Fastabend M., 2004, Emotional and linguistic perception of prosody, „Folia Phoniatrica et Logopaedica”, 56, s. 7–13.
• Rocławski B., 1993, Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka, Gdańsk.
• Ropa A. (1981), Intonacja języka polskiego. Z problematyki opisu i nauczania, Kraków.
• Rymarczyk K., 2003, Rozumienie prozodii: rozwój i mechanizmy mózgowe. Maszynopis pracy doktorskiej, Warszawa.
• Sawicka I., 1995, Fonologia, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego, red. H. Wróbel, Kraków.
• Szczepankowski B., 1985, Fonetyka akustyczna, audytywna i wizualna. Wybrane zagadnienia, Warszawa.
• Szeląg E., Kowalska J., 1998, „Zegar” naszego mózgu a kształtowanie percepcji słuchowej, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych”, 47, 3, s. 277–287.
• Szeląg E., Kowalska J., Rymarczyk K., Pöppel E., 2002, Duration processing in children as determined by time reproduction: implications for a few seconds temporal window, „Acta Psychologica”, 110, s. 1–19.
• Szpyra-Kozłowska J., 2002, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin.
• Wierzchowska B., 1967a, Opis fonetyczny języka polskiego, Warszawa.
• Wierzchowska B., 1967b, Struktura akustyczna dźwięków języka polskiego w świetle wyników współczesnych badań fonetycznych, „Logopedia”, t. 7, s. 88–104.
• Wierzchowska B., 1980, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław.
• Wysocka M., 2010, Prozodia mowy w percepcji dzieci pięcio-siedmioletnich, Maszynopis pracy doktorskiej, Lublin.