Szczepienia ochronne przeciw ospie w powiecie radzyńskim w świetle prac Zygmunta Michałowskiego na tle działań prewencyjnych prowadzonych w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku

• Authors: Tarkowski Paweł

Title variants

EN

Vaccinations against smallpox in the Radzyń county, in the province f Siedlce based on Zygmunt Michałowski's work in the context of preventative measures taken in the Kingdom of Poland at the turn of the 19th and 20th centuries

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie działań podjętych przez lekarza powiatu radzyńskiego guberni siedleckiej Zygmunta Michałowskiego w celu zwiększania ilość szczepień przeciw ospie na podległym mu terenie. Pod koniec XIX wieku ospa była nadal niezwykle groźną chorobą i mimo istnienia skutecznej przeciw niej ochronie, w dalszym ciągu co kilka lat wybuchały lokalne jej epidemie. Szansą pokonanie choroby było upowszechnienie szczepień. Doktor Michałowski wprowadził kilka rozwiązań, które pozwoliły na zwiększenie liczby szczepionych mieszkańców powiatu. Udało mu się zlikwidować największy problem jakim było obciążenie pacjentów kosztami szczepienia, a dzięki jego rozwiązaniom szczepienia stały się bezpłatne. Powiat radzyński należał wówczas do grupy powiatów Królestwa Polskiego z najwyższym procentem szczepionych mieszkańców.

EN

The aim of the article is to present the actions taken by Zygmunt Michałowski, a doctor of the Radzyń county, located in the province of Siedlce, in order to increase the number of vaccinations against smallpox in his area of responsibility. At the end of the 19th century, smallpox was still a very dangerous disease and despite the existence of effective protection against it, local epidemics broke out every few years. Widespread vaccination was a precondition to overwhelm the disease. Doctor Michałowski introduced several solutions which, consequently, increased the number of vaccinated residents in the county. He managed to overcome the biggest burden for patients that was the cost of vaccinations, and thanks to his ideas the procedure became available free of charge. At that time, Radzyń was among other counties in the Kingdom of Poland with the highest percentage of vaccinated residents.

Keywords

PL

ospa prawdziwa szczepienia powiat radzyński Królestwo Polskie

EN

smallpox vaccination district radzyński the Kingdom Polish

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Radzyński Rocznik Humanistyczny
• Year: 2016
• Volume: 14
• Pages: 147-159

Dates

published

2016-11-08

Contributors

author

Tarkowski Paweł

• AWF J. Piłsudskiego w Warszawie Filia w Białej Podlaskiej

References

• Artykuł wstępny, w: Zdrowie 1899, nr 6, s. 227-228.
• Веселовский Б.Б., История земства за сорок лет, T. 1, Санкт-Петербург 1909.
• Chełchowski K., Sprawa szczepień u nas, w: Zdrowie 1899, nr 3, s. 149-158; nr 5, s. 193-209.
• Chełchowski K., O zadaniach Towarzystwa Higienicznego w zakresie higieny ludu, w: Zdrowie 1903, z. 6-7, s. 494-509.
• Dekret Króla Saskiego – Xięcia Warszawskiego z dn. 4 września 1811 r., o obowiazkowem szczepieniu ospy u nas, w: Kronika Lekarska 1899, z. 14, s. 755-756.
• Gajda A., Ospa prawdziwa, w: Choroby zakaźne i inwazyjne: podręcznik dla studentów medycyny, pod red. B. Kassura i J. Januszkiewicz, Warszawa 1985, s. 315-319.
• Jarmuł S., Szkice z dziejów Radzynia Podlaskiego i byłego powiatu radzyńskiego, Radzyń Podlaski 1995.
• K.R., Pomoc lekarska w Królestwie Polskim, w: Nowiny Lekarskie 1906, z. 1, s. 30-35.
• Knap J. P., Dragański K. R., Higiena i epidemiologia, w: Dzieje medycyny w Polsce, T. 1, red. W. Noszczyk, Warszawa 2015, s. 427-435.
• Koskowski B., Ustrój administracyjny, w: Opis ziem zamieszkanych przez Polaków pod względem geograficznym, etnograficznym, historycznym, artystycznym, przemysłowym, handlowym, i statystycznym. T. 2, Królestwo Polskie, oprac. Gloger Zygmunt [et.al.], Warszawa 1905.
• Kowalik J., Ludność Radzynia na przestrzeni wieków. Przyczynek do dziejów społeczności miasta, w: Radzyński Rocznik Humanistyczny 2008, T. 6., s. 126-139.
• Michałowski Z., O ochronnem szczepieniu ospy w powiecie radzyńskim guberni siedleckiej w roku 1900, w: Zdrowie 1900, nr 183, s. 590-593.
• Michałowski Z., Sprawa szczepienia ospy ochronnej w pow. Radzyńskim gub. Siedleckiej, Zdrowie 1903, z. 6-7, s. 702-704.
• Осипов См., Попов И.В., Куркин П.И. Русская земская медицина (обзор развития земской медицины в России вообще и отдельно в Московской губернии с кратким статистическим очерком страны и её санитарного состояния), Москва1899.
• Okólski A., Wykład prawa administracyjnego oraz prawa administracyjnego obowiązującego w Królestwie Polskiem, Warszawa 1882.
• Pełczyński J., W sprawie uporządkowania ochronnego szczepienia ospy, w: Zdrowie 1903, z. 10, s. 1117-1124.
• Początek M., Rola i czynności fizyków powiatowych w Wielkim Księstwie Poznańskim, w: Archiwum Historii i Filozofii Medycyny 2012, nr 75, s. 25-43.
• Rewakcynacja rekrutów w Rosji, w: Kronika Lekarska 1884, , nr 5, s. 231.
• Riasanovsky N. V., Steinberg M. D., Historia Rosji, Kraków 2009.
• Roszkowski M., O potrzebie wczesnego szczepienia ospy u dzieci, w: Pamiętnik wystawy „ Walka z chorobami zakaźnemi”, Warszawa 1915.
• Różańska-Gambal B., Występowanie epidemii ospy prawdziwej na świecie od czasów starożytnych do po współczesne, w: Medycyna Nowożytna 2008, 15/1-2, s. 31-59.
• Stepniewski T., Sprawa ospowa u nas od najdawniejszych czasów po rok 1888, w: Medycyna 1888, nr 17, s. 297-302.
• Supady J., Przykłady ewolucji zjawiska śmierci z powodu chorób zakaźnych w aspekcie historycznym, w: Studia Medyczne 2009, T. 13, s. 79-84.
• Szarejko P., Słownik lekarzy polskich XIX w., T. I, Warszawa 1991.
• Szumowski W., Dzieje organizacji medycznej w rosyjskim samorządzie ziemskim czyli t. zw. medycyny ziemskiej 1864-1914, Warszawa 1919.
• Tołwiński W., Postępy szczepienia ospy ochronnej w powiecie lubartowskim w guberni lubelskiej w ciągu 12 lat (1885-1897), w: Zdrowie 1899, nr 3, s. 92-100.