Zabawy dzieci na wsi polskiej w II połowie XIX i na początku XX wieku w świetle literatury pamiętnikarskiej

• Authors: Nawrot-Borowska Monika

Title variants

EN

Children games in the Polish countryside in the second half of the XIX and early XX th century in light of the memoir literature

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba odtworzenia specyfiki zabaw dzieci na wsi polskiej w okresie II połowy XIX i początków XX wieku. Dokonano próby prezentacji rodzajów zabaw, ich specyfiki, zasad ich organizacji, a także określenia miejsca i roli zabawy w życiu dziecka wiejskiego. Prezentowane wnioski oparto w całości na analizie materiałów pamiętnikarskich, wspomnień i biografii przedstawicieli warstwy chłopskiej.

• Publisher: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
• Journal: Przegląd Pedagogiczny
• Year: 2011
• Issue: 2
• Pages: 39-64

Contributors

author

Nawrot-Borowska Monika

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Aries P. (1995). Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach. Gdańsk.
• Bacela T. (1960). Osobliwe lata. Wspomnienia. Poznań.
• Baranowski B.(1969). Życie codzienne wsi między Wartą a Pilicą w XIX wieku. Warszawa.
• Bień A. (1999). Bóg wysoko, dom daleko. Obrazy z przeszłości 1900-1920, posłowie H. Bielska, oprac. K. Burek. Warszawa.
• Bołdyrew A. (2008). Matka i dziecko rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795-1918. Warszawa.
• Boniewicz L. (1979). Na przestrzeni wieku. Wspomnienia z lat 1860-1956, oprac. E. Arszyńska. Warszawa.
• Buczyński S. (1993). Wspomnienia i listy. Lublin.
• Chałasiński J. (1984). Młode pokolenie chłopów, t. I i II. Warszawa.
• Cichy W. (1980). Wspomnienia wiciarza. Warszawa.
• Ciekot S. (1969). Wspomnienia 1885-1964, wstęp J. Chałasiński, t. I, oprac. H. Ciekotowa. Warszawa.
• Cieślikowski J. (1985). Wielka zabawa. Wrocław.
• Dawne i współczesne zabawki dziecięce (2010). D. Żołądź-Strzelczyk, K. Kabacińska (red.). Poznań.
• Dawne zabawy dziecięce (2008). D. Żołądź-Strzelczyk, K. Kabacińska (red.). Kielce-Warszawa.
• Delimata M. (2004). Dziecko w Polsce średniowiecznej. Poznań.
• Denisiuk A. (1995). W poszukiwaniu nowej formuły dla dawnych kryteriów wartości. Dylematy wychowania w rodzinie na Pomorzu w drugiej połowie XIX i na początku XX stulecia na podstawie przekazów parafabularnych. W: K. Jakubiak (red.) Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych. Bydgoszcz.
• Dobrzyński T. (1952). Proboszcz śląski. Wspomnienia. Londyn.
• Drygas S. (1970). Czas zaprzeszły. Wspomnienia 1890-1944. Warszawa.
• Dziecko w rodzinie i społeczeństwie, t. I – Starożytność – średniowiecze (2002). J. Jundziłł, D. Żołądź-Strzelczyk (red.). Bydgoszcz.
• Dziecko w rodzinie i społeczeństwie, t. II – Dzieje nowożytne (2002). K. Jakubiak, W. Jamrożek (red.). Bydgoszcz.
• Fałat J. (1987) Pamiętniki. Katowice.
• Fołta W. (1987). Życie z własnego nadania, wstęp J. Szczepański, J. Tejchman. Warszawa
• Fornalska M. (1973). Pamiętnik matki, część I. Warszawa.
• Grad J. (1997). Zabawa – analiza pojęć i koncepcji. Zabawy i zabawki. Kwartalnik poświęcony zagadnieniom ludyzmu i ludyczności, nr 1-2.
• Huizinga J. (1985). Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury. Warszawa.
• Jakubiak K. (1999). Wychowanie rodzinne i nauka domowa dziecka na Pomorzu w świetle polskich pamiętników z przełomu XIX i XX wieku. W: J. Borzyszkowski (red.) Rodzina pomorska. Gdańsk.
• Kabacińska K. (2002). W co i jak bawiły się polskie dzieci w XVIII wieku? W: K. Jakubiak, W. Jamrożek (red.) Dziecko w rodzinie i społeczeństwie, t. II – Dzieje nowożytne. Bydgoszcz.
• Kabacińska K. (2007). Zabawy i zabawki osiemnastowiecznej Polsce. Poznań.
• Kabziński K. (1995). Formy pomocy w organizowaniu działań wychowawczych polskich rodzin wiejskich w zaborze pruskim. W: K. Jakubiak (red.) Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych. Bydgoszcz.
• Kabziński K. (1996). Pamiętniki w badaniach nad wychowawczą rolą rodziny wiejskiej okresu międzywojennego. Biuletyn Historii Wychowania, nr 1-2.
• Kaczyński T. (1987). Z żółtym kuferkiem. Wspomnienia ludowca i nauczyciela. Warszawa.
• Kantor R., Zięzio R. (2003). Zabawy i zabawki w życiu polskich dzieci w XIX i XX wieku. W: E. Mazur (red.) Od narodzin do wieku dojrzałego. Dzieci i młodzież w Polsce, część II- stulecie XIX i XX. Warszawa.
• Kicowska A. (2002). Pamiętniki jako źródło do badań nad dzieckiem i dzieciństwem. W: K. Jakubiak, W. Jamrożek (red.) Dziecko w rodzinie i społeczeństwie, t. II – Dzieje nowożytne. Bydgoszcz.
• Konsała W. (1972). Była nas gromadka spora. Olsztyn.
• Korzeniowska W. (2004). Edukacja i wychowanie różnych warstw społecznych na ziemiach polskich od drugiej połowy wieku XIX do roku 1918. Kraków.
• Korzeniowska W. (1985). Śląska saga. Opole.
• Kunysz W. (b. r. wyd.). Wścibski i wrazicki – pamiętnik chłopa galicyjskiego, wstęp i oprac. B. Tondos. Warszawa.
• Kuraś F. (1925). Przez ciernie żywota. Częstochowa.
• Kwas F. (1957). Wspomnienia z mego życia. Olsztyn.
• Latawiec C (1976). Sandomierz, moja młodość. Warszawa.
• Leyk F. (1969). Pamięć notuje i utrwala. Wspomnienia, oprac. T. Kisielewski. Kraków.
• Łaknęliśmy wiedzy jak chleba, Pamiętniki samouków (1968), oprac. J. Landy-Tołwińska, H. Ligocki, H. Kasperowicz. Warszawa.
• Magryś F (1987). Żywot chłopa działacza, oprac. i wstęp S. Ingot. Warszawa.
• Małłek K. (1967). Z Mazur do Verdun. Wspomnienia 1890-1919. Warszawa.
• Nawrot-Borowska M. (2010). Dole i niedole dziecka wiejskiego na terenie ziem polskich w II połowie XIX i początku XX wieku w świetle literatury pamiętnikarskiej. Problemy Wczesnej Edukacji, nr 1(11).
• Nawrot-Borowska M. (2011). Zabawy dzieci polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku w świetle zapatrywań teoretycznych. W: B. Stawoska-Jundziłł (red.) Prace Katedry Historii Edukacji i Wychowania w Rodzinie, tom 2: Kultura, edukacja, rodzina, gender studies. Antyk – Polska. Bydgoszcz.
• Od samouctwa do samokształcenia. Na podstawie 300 pamiętników samouków (1968), oprac. J. Landy-Tołwińska. Warszawa.
• Okoń W. (1987). Zabawa a rzeczywistość. Warszawa.
• Pachocka A. (2009). Dzieciństwo we dworze szlacheckim w I połowie XIX wieku. Kraków
• Pamiętniki młodzieży wiejskiej 1918-1939 (1969). Oprac. M. Dąbrowska. Warszawa.
• Pamiętniki samouków (1968). Oprac. J. Landy-Tołwińska. Warszawa.
• Piechota J. (1987). Gawęda mojego dzieciństwa. Wspomnienia z lat 1900-1918. Warszawa.
• Pigoń S. (1983). Z Komborni w świat. Wspomnienia młodości. Warszawa.
• Pilichowska B. (1997). Zabawy i zabawki chłopięce w XIX-wiecznym Krakowie, Zabawy i zabawki. Kwartalnik poświęcony zagadnieniom ludyzmu i ludyczności, nr 1-2.
• Poniecki C. (1983). Jesienny obrachunek. Wspomnienia. Warszawa.
• Rola przeorana, dom piękny. Wspomnienia kobiet wiejskich (1975). Wybór, opracowanie i wstęp E. Jagiełło-Łysiowa. Warszawa.
• Skorupka T. (1974). Kto przy Obrze, temu dobrze. Wspomnienia rolnika wielkopolskiego 1862-1935. Poznań.
• Słomka J. (1983). Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, wstęp W. Stankiewicz. Warszawa.
• Sowa P. (1969). Po obu stronach kordonu. Wspomnienia. Olsztyn.
• Stryczek J. (1984). Chłopskim piórem, przedmowa M. Grad. Warszawa.
• Szczepański J. (1984). Korzeniami wrosłem w ziemię. Katowice.
• Tarkowski R. (1992). Kartki ze wspomnień. Kraków.
• Truskolaska J. (2007). Osoba i zabawa, Elementy filozofii i pedagogiki zabawy. Lublin.
• Waksmund R. (2002). Historia dziecka i dzieciństwa z perspektywy prozy wspomnieniowej. W: K. Jakubiak, W. Jamrożek (red.) Dziecko w rodzinie i społeczeństwie, t. II – Dzieje nowożytne. Bydgoszcz.
• Witos W. (1978). Moje wspomnienia. Warszawa.
• Zabielski F. (1980). Z życia i z pamięci. Warszawa.
• Zdziennicki E. (1980). Spacer przez życie człowieka przeciętnego. Posłowiem opatrzył S. Zieliński. Warszawa.
• Zientara-Malewska M. (1988). Wieś nad łąkami. Przedmowa H. Sawicka. Olsztyn.
• Zientara-Malewska M. (1966). Śladami twardej drogi. Warszawa.
• Żołądź-Strzelczyk D. (2002). Dziecko w dawnej Polsce. Poznań.