Kilka uwag o dwujęzyczności dziewiętnastowiecznych mieszkańców wsi nadbużańskich… w twórczości Leona Kunickiego (na przykładzie powieści Iwanko)

• Authors: Czyżewski Feliks

Title variants

EN

Some Remarks on the Bilingualism of Nineteenth-Century Inhabitants of the Bug River Villages in the Works by Leon Kunicki (As Exemplified by the Novel Iwanko)

• Languages of publication: PL

Abstracts

The article presents the phenomenon and mechanisms of the development of bilingualism among the nineteenth-century inhabitantsThe article presents the phenomenon and mechanisms of the development of bilingualism among the nineteenth-century inhabitants of villages situated on the Bug River. The issue is principally exemplified by the novel Iwanko [Ivanko] by Leon Kunicki (1828–1873), a writer associated with southern Podlasie (the Włodawa area). Referring to different situational contexts of the characters in the novel, the author of the study has shown the mechanisms of switching linguistic codes: Polish and Ukrainian. An illustration of these complex communication processes is the Greek Catholic (Uniate) community of Horodno village. The status and prestige in a bilingual community stem from non-linguistic causes, as shown by the cited examples from the novel. The acquisition of Polish by Podlasian Ruthenians is one of the basic conditions for job promotion and, sometimes, social advancement. According to the author of the study, the novel analysed is a good philological source for investigating language contacts on the Polish-Ukrainian borderland. of villages situated on the Bug River. The issue is principally exemplified by the novel Iwanko [Ivanko] by Leon Kunicki (1828–1873), a writer associated with southern Podlasie (the Włodawa area). Referring to different situational contexts of the characters in the novel, the author of the study has shown the mechanisms of switching linguistic codes: Polish and Ukrainian. An illustration of these complex communication processes is the Greek Catholic (Uniate) community of Horodno village. The status and prestige in a bilingual community stem from non-linguistic causes, as shown by the cited examples from the novel. The acquisition of Polish by Podlasian Ruthenians is one of the basic conditions for job promotion and, sometimes, social advancement. According to the author of the study, the novel analysed is a good philological source for investigating language contacts on the Polish-Ukrainian borderland.

Keywords

PL

kontakty językowe w przestrzeni słowiańskiej; język polski i ukraiński; na południowym Podlasiu w XIX wieku; tekst literacki w badaniach językoznawczych; i dialektologicznych

EN

language contacts in the Slavic areas; Polish and Ukrainian in southern Podlasie; in the 19th c.; literary text in historical linguistic and dialectological studies

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2019
• Issue: 14
• Pages: 35-46

Contributors

author

Czyżewski Feliks

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin

References

• Arkuszyn H., 2006, Słownyk mikrotoponimiw i mikrohidronimiw piwniczno-zachidnoji Ukrajiny ta sumiżnych zemel, t. I A–K, t. II L–Ja, Łuc’k.
• Arkuszyn H., 2007, Hołosy z Pidlaszszia (Teksty), Łuc’k.
• Czopek B., 1988, Nazwy miejscowe dawnej ziemi chełmskiej i bełskiej (w granicach dzisiej- szego państwa polskiego), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Czyżewski F., 1994, Fonetyka i fonologia gwar polskich i ukraińskich południowo-wschod- niego Podlasia, Lublin.
• Czyżewski F., 2013, Język Kajetana Kraszewskiego na tle polszczyzny XIX-wiecznej, [w:] Kraszewscy na Podlasiu, red. F. Czyżewski, Z. Fronczek, A. Sitko, Wisznice, s. 9–29.
• Kobylińska J., 1990, Gwara w utworach Władysława Orkana, Kraków. Kobylińska J., 1997, Świat językowy Władysława Orkana. Słowa i stereotypy, Kraków.
• Kość J., 1999, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu języko- wym, Lublin.
• Kraszewski K., 2000, Kronika domowa. Wspomnienia i zapiski dzienne z lat 1830–1881, oprac. i wstęp Z. Sudolski, współprac. I. Najda, Warszawa.
• Krzyżanowski J., Hernas C. (red.), 1984, Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. I A–M, Warszawa [hasło: Leon Kunicki, Kazimierz Władysław Wójcicki].
• Kunicki L., 1860, Iwanko. Powieść, Warszawa.
• Kunicki L., 1872, Wyjątek z kroniczki mojej okolicy. Z notat Pana Marcina, Warszawa.
• Kuraszkiewicz W., 1985, Ruthenica. Studia z historycznej i współczesnej dialektologii wschodniosłowiańskiej, Warszawa.
• Kuraszkiewicz W., 1989, Uwagi o gwarze polskiej na Podlasiu 50 lat temu, „Zeszyty Nadów, [w:] Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Księga jubileuszowa na 1000-lecie Litwy, red. J. Mędelska, Z. Sawaniewska-Mochowa, Bydgoszcz, s. 109–115.
• Walczak B., 2015, Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie od Średniowiecza do dziś, [w:] Pogranicza słowiańskie w opisach językoznawczych. W 110 rocznicę urodzin Profesora Władysława Kuraszkiewicza (1905–1997), red. F. Czyżewski, M. Olejnik, A. Pihan-Kijasowa, Lublin–Włodawa, s. 149–155.
• Łesiów M., 1973, Gwary ukraińskie na terenie Polski Ludowej, „Slavia Orientalis” XXII, s. 67–78.
• Łesiów M., 1997, Ukrajinśki howirky u Polszczi, Warszawa.
• Łesiów M., 2013, Błogosławieni męczennicy podlascy w świetle imiennictwa osobowego, [w:] Niejedno ma imię... Prace onomastyczne i dialektologiczne dedykowane Profesor Ewie WolniczPawłowskiej, red. E. Dzięgiel, T. Korpysz, „Prace Językoznawcze Instytutu Filologii Polskiej UKSW”, t. IV, s. 247–262.
• Pelica G.J., 2009, Ślady zapomnianego piękna. Włodawa i okolice, Włodawa.
• Pelica G.J., 2018, Ile cerkwi zburzono?, [w:] 1938. Jak burzono cerkwie, red. E. Czykwin, A. Radziukiewicz, Białystok, s. 108–111.
• Walczak B., 2010, Języki na pograniczu Wschód–Zachód w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, [w:] Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Księga jubileuszowa na 1000-lecie Litwy, red. J. Mędelska, Z. Sawaniewska-Mochowa, Bydgoszcz,s. 109–115.

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.14.3