Tekst (i) obraz w lingwistycznej analizie dyskursu

• Authors: Szczepaniak Jacek

Title variants

EN

Text (and) picture at the linguistic discourse analysis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł zwraca uwagę na konieczność semiotycznego spojrzenia na tekst w lingwistycznej analizie dyskursu, które pozwoliłoby precyzyjniej uchwycić istotne z punktu widzenia tworzenia sensów i znaczeń relacje między językiem a obrazem w szerszym kontekście społecznym oraz, co pozostaje w związku z powyższym, pełniej uwzględnić wymiar medialny, względnie medialnościowy analizowanych obiektów. Celem lingwistycznej analizy dyskursu byłoby zatem badanie społecznych praktyk konstruowania sensów i znaczeń, konwencjonalizacji oraz wytwarzania i dystrybucji wiedzy na podstawie przede wszystkim znaków językowych, ale z uwzględnieniem znaków innych modalności, realizowanych za pomocą różnych mediów (por. Meier 2011: 518).

EN

This article focuses attention on the need of a semiotic look at the text in linguistic discourse analysis, which would allow for more precise — important from the point of view of development of sense and meaning — capturing of relations between the language and image in a wider social context, and, which is related to the above statement, make better use of media or mediality dimension of the analyzed objects. Therefore, the purpose of linguistic discourse analysis would be studying of social practices of construction of sense and meaning, conventionalization as well as development and distribution of knowledge based primarily on language signs, taking into consideration signs of other modalities, performed with the use of various media (cf. Meier 2011: 518).

Keywords

PL

tekst; obraz; medium; multimodalność; lingwistyczna analiza dyskursu

EN

text; picture; medium; multimodality; linguistic discourse analysis

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2017
• Issue: 31
• Pages: 7–20

Dates

published

2017

Contributors

author

Szczepaniak Jacek

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz

References

• Antos G., Opiłowski R. 2015: W drodze do lingwistyki obrazu. Kierunki rozwoju nowej subdyscypliny lingwistycznej z perspektywy polsko-niemieckiej, Tekst i Dyskurs — Text und Diskurs 8, 11–36.
• Assmann A. 2008: Einführung in die Kulturwissenschaft. Grundbegriffe, Themen, Fragestellungen, Berlin: Erich Schmidt Verlag.
• Bartmiński J., Niebrzegowska-Bartmińska S. 2009: Tekstologia, Warszawa: PWN.
• Böhme G. 2004: Theorie des Bildes, München: Fink.
• Bruhn M. 2009: Das Bild. Theorie — Geschichte — Praxis, Berlin: Akademie Verlag.
• Bühler K. 1934/2004: Teoria języka, tłum. J. Koźbiał, Kraków: Universitas.
• Deppermann A., Linke A. (red.) 2010: Sprache intermedial. Stimme und Schrift, Bild und Ton (Jahrbuch Institut für Deutsche Sprache 2009), Berlin–New York: de Gruyter.
• Diekmannshenke H., Klemm M., Stöckl H. (red.) 2011: Bildlinguistik. Theorien — Methoden — Fallbeispiele, Berlin: de Gruyter.
• Dobrzyńska T. 2001: Tekst, [w:] Bartmiński J. (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 293–314.
• Fix U. 2007: Stil — ein sprachliches und soziales Phänomen. Beiträge zur Stilistik, Berlin: Frank & Timme.
• Fix U. 2008: Text und Textlinguistik, [w:] Janich N. (red.), Textlinguistik. 15 Einführungen, Tübingen: Gunter Narr, 15–34.
• Flusser V. 1994/2015: Gesty. Próba fenomenologiczna, tłum. A. Lipszyc, Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej 12, 1–25, <http://pismowidok.org/index.php/one/article/view/384/692> [18.02. 2017].
• Foucault M. 1969/1977: Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, Warszawa: PIW.
• Gross S. 1994: LeseZeichen. Kognition, Medium und Materialität im Leseprozeß, Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft.
• Große F. 2011: Bild-Linguistik. Grundbegriffe und Methoden der linguistischen Bildanalyse in Text- und Diskursumgebungen, Frankfurt a. M.: Lang.
• Gryglicka Dawidek M. 2012: Historia tekstu wizualnego. Polska po 1967 roku, Kraków–Wrocław: Korporacja Ha!art, Muzeum Współczesne Wrocław.
• Hanus A. 2016: Kilka refleksji na temat miejsca tekstu w germanistycznej analizie dyskursu, [w:] Witosz B., Sujkowska-Sobisz K., Ficek E. (red.), Dyskurs i jego odmiany, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 339–349.
• Heidegger M. 1938/1997: Czas światoobrazu, tłum. K. Wolicki, [w:] Heidegger M., Drogi lasu, tłum. J. Gierasimiuk i in., Warszawa: Fundacja Aletheia, 67–95.
• Heinemann W. 2012: Kontrowersje wokół analizy dyskursu, tłum. Z. Bilut-Homplewicz, M. Smykała, Stylistyka 21, 287–318.
• Iedema R. 2013: Multimodalna analiza dyskursu. Resemiotyzacja na potrzeby dyskursów użytkowych, [w:] Duszak A., Kowalski G. (red.), Systemowo-funkcjonalna analiza dyskursu, Kraków: Universitas, 197–227.
• Jäger L. 2002: Transkriptivität. Zur medialen Logik der kulturellen Semantik, [w:] Jäger L., Stanitzek G. (red.), Transkribieren. Medien/Lektüre, München: Fink, 19–41.
• Jäger L. 2006: Bild/Sprachlichkeit. Zur Audiovisualität des menschlichen Sprachvermögens, Sprache und Literatur 98, 2–24.
• Jordan S. 2009: Theorien und Methoden der Geschichtswissenschaft, Paderborn: Schöningh.
• Kawka M. 2016: Dyskurs multimodalny — nowa kategoria badawcza?, Zeszyty Prasoznawcze 59(2), 294–303.
• Klemm M. 2002/2009: Punkt wyjścia: czy każdy ma mieć swoje pojęcie tekstu? Różne definicje tekstu i ich porównanie, tłum. M. Cieszkowski, [w:] Bilut-Homplewicz Z., Czachur W., Smykała M. (red.), Lingwistyka tekstu w Niemczech. Pojęcia, problemy, perspektywy. Antologia tłumaczeń, Wrocław: Atut, 13–27.
• Krämer S. 2000: Über den Zusammenhang zwischen Medien, Sprache und Kulturtechniken, [w:] Kallmayer W. (red.), Sprache und neue Medien, Berlin–New York: de Gruyter, 30–56.
• Krämer S. 2001: Sprache, Sprechakt, Kommunikation. Sprachtheoretische Positionen des 20. Jahrhunderts, Frankfurt a. M.: Suhrkamp.
• Leśniak A. 2010: Współczesne studia nad kulturą wizualną: poststrukturalistyczne klisze i krytyka anachroniczna, Przegląd Kulturoznawczy 2(8), 86–97.
• Maasen S., Mayerhauser T., Renggli C. 2006: Bild-Diskurs-Analyse, [w:] Maasen S., Mayerhauser T.,
• Renggli C. (red.), Bilder als Diskurse — Bilddiskurse, Göttingen: Velbrück, 7–26.
• Makowska M. 2013: „Jakim językiem mówią tekst i obraz?” O relacji tekst–obraz na przykładzie demotywatorów, Tekst i Dyskurs — Text und Diskurs 6, 169–184.
• Meier S. 2009: Bild und Frame. Eine diskursanalytische Perspektive auf visuelle Kommunikation und deren methodische Operationalisierung, <https://www.tu-chemnitz.de/phil/imf/mk/online-diskurse/pdf/meier/meier_bild-frame_diskursanalyse.pdf> [13.02.2017].
• Meier S. 2011: Multimodalität im Diskurs: Konzept und Methode einer multimodalen Diskursanalyse, [w:] Keller R., Hirseland A., Schneider W. (red.), Handbuch Sozialwissenschaftliche Diskursanalyse 1, Theorien und Methoden: Bd. 1, Wiesbaden: Springer VS, 499–532.
• Meier S. 2014: Visuelle Stile. Zur Sozialsemiotik visueller Medienkultur und konvergenter Design-Praxis, Bielefeld: transcript.
• Miller D., Szwed I. 2013: Rozmowa o tekście, dyskursie i mediach w badaniach polonistycznych i germanistycznych, Tekst i Dyskurs — Text und Diskurs 6, 15–35.
• Nowak J. 2013: Memy internetowe: teksty (cyfrowej) kultury językiem krytyki społecznej, [w:] Hofman I., Kępa-Figura D. (red.), Współczesne media. Język mediów, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 239–256.
• Nöth W. 2000: Der Zusammenhang von Text und Bild, [w:] Brinker K., Antos G., Heinemann W., Sager S.F. (red.), Text- und Gesprächslinguistik. Ein internationales Handbuch zeitgenössischer Forschung. 1. Halbband: Textlinguistik, Berlin–New York: de Gruyter, 489–496.
• Osterroth A. 2015: Das Internet-Meme als Sprache-Bild-Text, Image. Zeitschrift für interdisziplinäre Bildwissenschaft 22, 26–46, <http://www.gib.uni-tuebingen.de/own/journal/upload/f2dad21b204e-03e1552f983bc0414e96.pdf> [18.02.2017].
• Reisigl M. 2013: Die Stellung der historischen Diskurssemantik in der linguistischen Diskursforschung, [w:] Busse D., Teubert W. (red.), Linguistische Diskursanalyse: neue Perspektiven, Wiesbaden: Springer VS, 243–271.
• Rybszleger P. 2013: Interobrazowość i intertekstualność w tekstach i obrazach w Sieci — próba zdefiniowania pojęć, [w:] Radomski A., Bomba R. (red.), Zwrot cyfrowy w humanistyce. Internet / Nowe media / Kultura 2.0, Lublin: E-Naukowiec, 101–114.
• Schmidt Ch.M. 2010: Interdisziplinäre Implikationen eines dynamischen Textbegriffs, Kodikas / Code Ars Semeiotica 33(1–2), 89–100.
• Schmitz U. 2005: Blind für Bilder. Warum sogar Sprachwissenschaftler auch Bilder betrachten müssen, [w:] Haueis E. (red.), Paradigms lost (Osnabrücker Beiträge zur Sprachtheorie 69), Duisburg: Red. OBST, 187–227.
• Schneider J.G. 2006: Gibt es nichtmediale Kommunikation?, Zeitschrift für Angewandte Linguistik 44, 71–90.
• Schneider J.G. 2008: Spielräume der Medialität. Linguistische Gegenstandskonstitution aus medientheoretischer und pragmatischer Perspektive, Berlin–New York: de Gruyter.
• Spitzmüller J., Warnke I.H. 2011: Diskurslinguistik. Eine Einführung in Theorien und Methoden der transtextuellen Sprachanalyse, Berlin–Boston: de Gruyter.
• Stöckl H. 2004: Die Sprache im Bild — Das Bild in der Sprache. Zur Verknüpfung von Sprache und Bild im massenmedialen Text. Konzepte, Theorien, Analysemethoden, Berlin–New York: de Gruyter.
• Szczepaniak J. 2014: „Widzę tylko znaki”. O kompetencji gier językowych, [w:] Sawicka G., Czechowski W. (red.), Sytuacja komunikacyjna i jej parametry — „Być nadawcą — być odbiorcą”, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 259–271.
• Sztompka P. 2012: Wyobraźnia wizualna i socjologia, [w:] Sztompka P., Bogunia-Borowska M. (red.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, Kraków: Wydawnictwo Znak, 11–41.
• Volli U. 2002: Semiotik. Eine Einführung in ihre Grundbegriffe, Tübingen, Basel: A. Francke.
• Witosz B. 2009: Lingwistyczne koncepcje tekstu wobec wyzwań komunikacji wirtualnej, [w:] Ulicka D. (red.), Tekst (w) sieci. Tekst. Język. Gatunki, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 15–26.
• Witosz B. 2016: Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej, [w:] Czachur W., Kulczyńska A., Kamięga Ł. (red.), Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, Kraków: Universitas, 19–39.
• Wittgenstein L. 1953/2005: Dociekania filozoficzne, tłum. B. Wolniewicz, Warszawa: PWN.

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.31.1