Noh-yeh, to znaczy matka. Liga Irokezówjako archiwum dyskursu o pokrewieństwie

• Authors: Pisarek Adam

Title variants

EN

Noh-yeh, that means mother. League of the Iroquoisas an archive for discourse on kinship

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy procesu kształtowania się podstawowych narzędzi studiów nad pokrewieństwem – dziedziny refleksji naukowej „wynalezionej” przez Lewisa Henry’ego Morgana. Autor bada ciągłość konceptualnego instrumentarium służącego systematyzacji wiedzy w badanym obszarze dyskursu antropologicznego. Poszukuje ukrytych instancji zapewniających porządek i trwałość owego dyskursu nawet wtedy, gdy część aksjomatów lub nawet cała teoria zostają odrzucone. Punkt wyjścia dla analizy stanowi tabela terminów pokrewieństwa umieszczona przez Morgana w jednym z przypisów Ligi Ho-de’-no-sau-nee, czyli Irokezów. Okazuje się, że jest w nią wpisana zarówno specyficzna logika listy leksykalnej, jak i diagramu drzewa ukorzenionego, a połączenie tych dwóch modeli prowadzi autora Systems of consanguinity and affinity of the human family do odkrycia „nowego narzędzia etnologii”.

EN

This article refers to a process of development of basic research tools regarding kinship – a field of scientific reflection “discovered” by Lewis Henry Morgan. Author examines the continuity of conceptual instruments used to systematize knowledge in the area of studied anthropological discourse. He seeks out hidden instances which ensure order and consistency of said discourse even if some of provided axioms or the whole theory are refuted. The starting point of analysis is a table of kinship terminology listed by Morgan in one of footnotes to The League of the Ho-de-no-sau-nee or Iroquois. It appears that, written in it, are both specific logic of lexical lists, as well as a diagram of rooted tree. Merging those two models led the author of Systems of consanguinity and affinity of the human family to discovery of a “new instrument in ethnology”.

Keywords

PL

Lewis Henry Morgan; studia nad pokrewieństwem; wynalezienie pokrewieństwa; Liga Irokezów; Laboratorium Kultury

EN

Lewis Henry Morgan; kinship studies; invention of kinship; League of the Iroquois; Laboratorium Kultury

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Laboratorium Kultury
• Year: 2014
• Volume: 3
• Pages: 157-189

Dates

published

2014

Contributors

author

Pisarek Adam

• Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Filologiczny, Instytut Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych, Zakład Teorii i Historii Kultury

References

• Alexander T.D., From Adam to Judah: The Significance of the Family Tree in Genesis, „The Evangelical Quarterly”, R. 61 (1989), nr 1, s. 5–19.
• Blackstone W.E., Law Tracts. In Two Volumes, At the Clarendon Press, Oxford 1762.
• Blackstone W.E., Commentaries on the Laws of England, A. Strahan, London 1803.
• Certeau M. de, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. K. Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
• Cormen T.H., Wprowadzenie do algorytmów, przeł. K. Diks, Wydawnictwa Naukowo--Techniczne, Warszawa 2005.
• Dworzaczek W., Genealogia, PWN, Warszawa 1959.
• Feeley-Harnik G., “Communities of Blood”: The Natural History of Kinship in Nineteenth-Century America, „Comparative Studies in Society and History”, R. 41 (1999),nr 2, s. 215–262.
• Fortes M., Kinship and the Social Order. The Legacy of Lewis Henry Morgan, Routledge and Kegan Paul, London 1970.
• Foucault M., Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970, przeł. M. Kozłowski, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002.
• Frigg R., Hartmann S., Models in Science, in: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, red. E. Zalta, The Metaphysics Research Lab, Center for the Study of Language and Information, Stanford University, Stanford 2012.
• Gallatin A., A Synopsis of the Indian Tribes Within the United States East of the Rocky Mountains, and in the British and Russian Possessions in North America, Cambridge University Press, Cambridge 1836.
• Goody J., Poskromienie myśli nieoswojonej, przeł. M. Szuster, J. Tokarska-Bakir, PIW, Warszawa 2011.
• Goody J., Logika pisma a organizacja społeczeństwa, przeł. G. Godlewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.
• Hage P., Harary F., Structural Models in Anthropology, Cambridge University Press, Cambridge 1983.
• Kasprzyk L., Spencer, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967.
• Kirchhoff P., Verwandtschaftsbezeichnungen und verwandtenheirat, Berlin 1932.
• Knuuttila T., Models, Representation, and Mediation, w: Philosophy of Science Assoc. 19th Biennial Meeting – PSA 2004: Contributed Papers (Austin, TX; 2004) > PSA 2004 Contributed Papers, http://philsci-archive.pitt.edu/view/confandvol/91.html, [dostęp: 10.10.2013 r.].
• Kuper A., The Development of Lewis Henry Morgan’s Evolutionism, „Journal of the History of the Behavioral Sciences”, R. 21 (1985), nr 1, s. 3–22.
• Kuper A., Wymyślanie społeczeństwa pierwotnego. Transformacje mitu, przeł. T. Sieczkowski, A. Dąbrowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
• Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu, Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
• Leach E., Lévi-Strauss, przeł. P. Niklewicz, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
• Lévi-Strauss C., Elementarne struktury pokrewieństwa, przeł. M. Falski, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2011.
• Lévi-Strauss C., Myśl nieoswojona, przeł. A. Zajączkowski, PWN, Warszawa 1969.
• Lévi-Strauss C., Totemizm dzisiaj, przeł. A. Steinberg, Wydawnictwo KR, Warszawa 1998.
• Lowie R.H., A Note on Relationship Terminologies, „American Anthropologist”, R. 30 (1928), nr 2, s. 263–267.
• Lowie R.H., Lewis H. Morgan in Historical Perspective, University of California press, Berkeley 1936.
• Malinowski B., Kinship, „Man”, R. 30 (1930), s. 19–29.
• Mauss M., Durkheim E., O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji. Przyczynek do badań nad wyobrażeniami zbiorowymi, w: M. Mauss, Socjologia i antropologia, PWN, Warszawa 1973.
• Mączak A., Życie codzienne w podróżach po Europie w XVI i XVII w., PIW, Warszawa 1980.
• McLennan J.F., Primitive Marriage, Adam and Charles Black, Edinburgh 1865.
• Morgan L.H., League of the Ho-dé-no-sau-nee or Iroquois, Sage & Brothers, Rochester 1851.
• Morgan L.H., League of the Ho- de'-no-sau-nee or Iroquois, red. H.M. Lloyd, Dodd, Mead and Company, New York 1922.
• Morgan L.H., Liga Ho-de'-no-sau-nee, czyli Irokezów, przeł. B. Hlebowicz, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.
• Morgan L.H., Systems of Consanguinity and Affinity of the Human Family, Published by Smithsonian Institution, Washington City 1871 (Smithsonian Contributions to Knowledge, 17).
• Morgan L.H., White L.A., The Indian Journals, 1859-62, Dover, New York 1993.
• Morgan M.S., Morrison M., Models as Mediators. Perspectives on Natural and Social Sciences, Cambridge University Press, Cambridge, New York 1999.
• Moses D.N., The Promise of Progress, University of Missouri Press, Columbia and London 2009.
• Murdock G.P., Social Structure, Macmillan, New York 1949.
• Näf B., Genealogia jako jedna z podstawowych form świadomości historycznej w okresie późnoantycznym i jej stosunek do historii, przeł. K. Ilski, L. Mrozewicz, Instytut Historii UAM, Poznań 1995.
• Ong W.J., Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. J. Japola, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1992.
• Pacukiewicz M., Złote runo, „Laboratorium Kultury”, R. 2 (2013), s. 151–171.
• Resek C., Lewis Henry Morgan, University of Chicago Press, Chicago 1960.
• Rygielska M., Dąb, Quercus, Norwid, genealogia, „Studia i Materiały CEPL w Rogowie”, R. 1 (2011), Zeszyt 4 (29).
• Rygielska M., „Listy uwierzytelniające” etnografa, „Laboratorium Kultury”, R. 2 (2013),
• Sahlins M.D., What Kinship is – and is not, The University of Chicago Press, Chicago 2013.
• de Saussure F., Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. K. Kasprzyk, K. Polański, PWN, Warszawa 2007.
• Schneider D.M., American Kinship. A Cultural Account, Prentice-Hall, Englewood Cliffs 1968.
• Schneider D.M., A Critique of the Study of Kinship, University of Michigan Press, Ann Arbor 1984.
• Schneider D.M., What Is Kinship All About?, w: Kinship and family: An anthropological reader, red. D. Parkin, L. Stone, Blackwell Pub. Malden 2004.
• Smith A., The Theory of Moral Sentiments, or, An Essay. A Dissertation on the Origin of Languages to Which is Added a Dissertation on the Origin of Languages, Regnery Pub, Washington 1997.
• Stone L., Pokrewieństwo i płeć kulturowa, przeł. W. Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
• Szynkiewicz S., Pokrewieństwo. Studium etnologiczne, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, PWN, Warszawa 2003.
• Tooker E., Lewis H. Morgan and his Contemporaries, „American Anthropologist”, R. 94 (1992), nr 2, s. 357–375.
• Tooker E., Lewis H. Morgan on Iroquois Material Culture, University of Arizona Press, Tucson 1994.
• Trautmann T.R., Dravidian Kinship, Vistaar Publications, New Delhi 1995.
• Trautmann T.R., Lewis Henry Morgan and the Invention of Kinship, University of California Press, Berkeley 1987.
• Trautmann T.R., Kabelac K.S., The Library of Lewis Henry Morgan, American Philosophical Society, Philadelphia 1994.
• White L.A., Lewis H. Morgan's Western Field Trips, „American Anthropologist”, R. 53 (1951), nr 1, s. 11–18.
• White L.A., How Morgan Came to Write Systems of Consanguinity and Affinity, Michigan Academy of Science, Arts, and Letters, Lansing, Michigan 1957.
• Wissler C., An Introduction to Social Anthropology, Henry Holt, New York 1929.
• Yoffee N., The Decline and Rise of Mesopotamian Civilization. An Ethnoarchaeological Perspective on the Evolution of Social Complexity, „American Antiquity”, R. 44 (1979), nr 1, s. 5–35.