Badania nad controllingiem w ośrodku wrocławskim. Perspektywa trzydziestolecia 1990–2020

• Authors: Nowak Edward , Nowak Marta

Title variants

EN

Controlling research in the Wroclaw academic community. A thirty-year perspective (1990–2020)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel: Celem artykułu jest podsumowanie trzydziestolecia badań nad controllingiem we wro-cławskim ośrodku akademickim. Metodyka/podejście badawcze: W artykule dokonano analizy publikacji z zakresu con-trollingu, autorstwa wrocławskich naukowców. W badaniu zastosowano analizę zawartości i analizę treści publikacji. Opracowania przenalizowano według czasu, typu publikacji, a także problematyki. Wyniki: Łącznie zidentyfikowano 449 prac poświęconych controllingowi. Wyodrębniono sześć podstawowych obszarów badawczych. Należą do nich: ogólne zagadnienia controllingu, instrumenty controllingu, controlling obszarowy, informacyjne wspomaganie controllingu, organizacja controllingu oraz „miękkie” aspekty controllingu. W artykule zidentyfikowano także obszary badań nad controllingiem, charakteryzujące się wysokim potencjałem ba-dawczym. Zaliczano do nich: „miękkie” aspekty controllingu, relacje między controllingiem a społeczną odpowiedzialnością biznesu, controlling branż, w których wcześniej go nie stosowa-no, informacyjne aspekty controllingu w kontekście nadmiaru informacji, wykorzystanie współczesnych osiągnieć innych nauk (np. neuronauki) w badaniach nad controllingiem. Oryginalność/wartość: artykuł zawiera pierwszą pogłębioną i całościową analizę publi-kacji naukowców ośrodka wrocławskiego z zakresu controllingu.

EN

Purpose: The paper's goal is to summarize thirty years of controlling research in the Wroclaw academic community. Methodology/approach: In the paper, content analysis and textual analysis of control-ling-related publications of researchers from Wroclaw are performed. The publications are analyzed in the dimensions of time, publication type, and scope. Findings: The study identifies four hundred and forty-nine publications on controlling. It recognizes six main research areas: general controlling problems, controlling tools, domain-specific controlling, informational support of controlling, controlling organization, and “soft” aspects. In the paper, the research areas with large research potential are identified: “soft” aspects of controlling, relations between controlling and corporate social responsibility, con-trolling in branches where it has not been applied before, information-related issues of con-trolling in the content of abundance of information, and using discoveries of modern scienc-es, such as neuroscience, in controlling research. Value: the paper contains the first in-depth and holistic analysis of publications of Wroclaw researchers concerning controlling.

Keywords

PL

controlling; stan badań; teoria controllingu; ogólne zagadnienia controllingu; instrumenty controllingu

EN

controlling; research state-of-the-art; controlling theory; general controlling problems; controlling tools

• Publisher: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP), Zarząd Główny, Rada Naukowa
• Journal: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Year: 2021
• Issue: 45(2)
• Pages: 85-101

Contributors

author

Nowak Edward

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Katedra Rachunku Kosztów, Zarządzania Podatkami i Controllingu

author

Nowak Marta

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Katedra Rachunkowości, Sprawozdawczości i Analizy Finansowej

References

• Bednarek P. (2007), Controlling w zarządzaniu gminą, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Bednarek P. (2013), Wpływ kultury narodowej na systemy budżetowania w przedsiębiorstwach, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, (287), s. 25–37.
• Ćwiąkała-Małys A., Małys K. (2018), Rola zakładowego planu kont w budowie informacji ekonomicznej w publicznej szkole wyższej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 513, s. 75–87, http://doi.org/10.15611/pn.2018.513.07.
• Durbajło-Mrowiec M. (1991), Potrzeby informacyjne wewnątrzzakładowego rozrachunku gospodarczego a tradycyjny model kosztów, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 577, s. 32–34.
• Dyczkowski T. (2006), Koncepcja controllingu w stacji socjalnej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 1101, s. 88–96.
• Dyczkowski T. (2010), Controlling w organizacjach pożytku publicznego. Perspektywa międzynarodowa, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Dyczkowski T. (2012), Budżetowanie w organizacjach pozarządowych. Wybrane zagadnienia realizacyjne, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 251, s. 154–169.
• Dyczkowska J., Dyczkowski T. (2004), Controlling w doskonaleniu kadr w świetle literatury niemieckiej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 1019, s. 115–126.
• Góralski B. (2006), Controlling w zarządzaniu wartościami niematerialnymi i prawnymi, [w:] Nowak E. (red.), Zarządzanie kosztami i efektami, Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Wrocław, s. 42–52.
• Iwaniec M. (2007a), Klienci w controllingu sprzedaży, „Prace Naukowe Akademii Ekono-micznej we Wrocławiu”, 1175, s. 96–102.
• Iwaniec M. (2007b), Specyfika sprzedaży energii elektrycznej a controlling sprzedaży, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 1178, s. 39–48
• Kardasz A. (2004), Controlling w polskich przedsiębiorstwach, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 1019, s. 37–42.
• Kardasz A., Kes Z. (1997), Komputerowe wspomaganie nauczania controllingu, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 763, s. 50–61.
• Kes Z. (2003), Informatyczne wspomaganie controllingu na przykładzie SAP Business One, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 984, s. 73–79.
• Kes Z. (2004), Arkusz kalkulacyjny w informatycznym wspomaganiu controllingu, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 1012, s. 307–312.
• Kes Z. (2017), Controlling, [w:] Nowak E. (red.), Rachunek kosztów. Rachunkowość zarząd-cza. Controlling. Przeszłość-Teraźniejszość-Przyszłość, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 94–106.
• Kopiński A. (2007), Klasyfikacja kosztów banku na potrzeby budżetowania, [w:] Budżeto-wanie działalności jednostek gospodarczych – teoria i praktyka, Kraków–Zakopane, s.277–285.
• Kotapski R. (2016), Ośrodki odpowiedzialności i miejsca powstawania kosztów w podmio-tach leczniczych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 424, s.130–139, http://doi.org/10.15611/pn.2016.424.12.
• Kowalak R. (2013), Controlling strategiczny jako system wspierania planowania w zakła-dach mięsnych, „Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia”, 58, s. 213–221.
• Kowalewski M. (2001), Ośrodki odpowiedzialności za koszty w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 902, s. 247–250.
• Kufel M. (1991), Identyfikacja budżetu kosztów w przedsiębiorstwie, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 577, s. 49–52
• Kwiecień M. (1992a), Rachunkowość a controlling, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicz-nej we Wrocławiu”, 618, s. 43–50
• Kwiecień M. (1992b), Wspomaganie podejmowania decyzji: controlling, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 614, s. 61–68.
• Kwiecień M., Makarewicz B. (1992), Wspomaganie podejmowania decyzji: controlling i współczesna technologia komputerowa, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 614, s. 69–74.
• Małys K. (2015), Controlling w publicznej szkole wyższej – zarys problemu, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 399, s. 322–332, http://doi.org/10.15611/-pn.2015.399.31.
• Nesterak J., Nowak M., Kowalski M.J. (2020), Controlling personalny w praktyce przedsię-biorstw działających w Polsce, CeDeWu, Warszawa.
• Nieplowicz M. (2014a), Funkcjonowanie zrównoważonej karty wyników w Urzędzie Miasta Tarnowa, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 335, s. 170–182, http://doi.org/10.15611/pn.2014.335.15.
• Nieplowicz M. (2014b), Zastosowanie zrównoważonej karty wyników w mieście na przykładzie Urzędu Miasta w Hrubieszowie, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 343, s. 452–461, http://doi.org/10.15611/pn.2014.343.41.
• Nieplowicz M. (2019), Wykorzystanie zrównoważonej karty wyników w ocenie zdolności rozwojowej jednostek samorządu terytorialnego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 1 (544), s. 181–190, http://doi.org/10.15611/pn.2019.544.18.
• Nowak E. (1992), System informacyjno-decyzyjny współczesnej rachunkowości, „Prace Nau-kowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 638, s. 71–84
• Nowak E. (1995), Przepływ informacji w procesie zarządzania a controlling, „Prace Nauko-we Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 698, s. 65–69.
• Nowak E. (2000), Budżetowanie przychodów i kosztów, „Rachunkowość”, 3.
• Nowak E. (2003), Uwarunkowania systemu controllingu przedsiębiorstwa, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 987, s. 9–15.
• Nowak E. (2006), Rozwój controllingu z perspektywy doświadczeń naukowych ośrodków wrocławskich, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 1136, s. 304–312.
• Nowak E. (red.) (1993), Rachunkowość System informacyjny controllingu, ARMO-TWG, Wrocław. Nowak E. (red.) (1996), Podstawy controllingu, Wydawnictwo Akademii Ekonomiczniej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław.
• Nowak E. (red.) (1998), Budżetowanie kosztów, ODDK, Gdańsk.
• Nowak E. (red.) 2004, Controlling w działalności przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Nowak E. (red.) (2013), Controlling dla menedżerów, CeDeWu, Warszawa.
• Nowak E., Nita B. (red.) (2010), Budżetowanie w przedsiębiorstwie: organizacja, procedury, zastosowanie, Oficyna Wolters Kluwer business, Kraków.
• Nowak M. (2004), O zasadności wyodrębnienia controllingu działalności marketingowej, IV Ogólnopolskie Seminarium Doktorskie Rachunkowości i Finansów, Sopot, s. 170–173.
• Nowak M. (2007), Controlling działalności marketingowej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Nowak M. (2008a), Controlling personalny w przedsiębiorstwie, Oficyna a Wolters Kluwer business, Kraków.
• Nowak M. (2008b), Rachunkowość, controlling, zarządzanie. Rozważania o relacjach, [w:] Nowak E. (red.), Paradygmaty rachunkowości, Wydawnictwo Akademii Ekono-micznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, s. 58–73.
• Nowak M. (2009a), Need for Psychology as Supportive Tool for Controlling in Small and Middlesized Companies, „Mittelstandscontrollingˮ, 12, s. 163–193.
• Nowak M. (2009b), Psychologiczne czynniki decyzji inwestycyjnych a wskazówki dla controllingu finansowego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 58, s. 348–358.
• Nowak M. (2013), Controlling w zarządzaniu. Uwarunkowania psychologiczne, Monografie i Opracowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
• Nowak M. (2015a), Controlling – koncepcja oraz metoda wspomagająca współpracę między-organizacyjną, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, 224, s. 173–184.
• Nowak M. (2015b), Etyka controllingowego pomiaru dokonań w świetle filozofii utylitary-stycznej – zarys koncepcji, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 82 (138), s. 113–128, http://doi.org/10.5604/16414381.1155818.
• Nowak M. (2016), Cultural determinants of accounting, performance management and costs problems. A view from the Polish perspective using G. Hofstede’s and GLOBE cul-ture dimensions, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, (441), 134–149. http://doi.org/10.15611/pn.2016.441.10.
• Nowak M. (2017a), Psychologiczne aspekty controllingu, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa.
• Nowak M. (2017b), Rachunkowość zarządcza a controlling, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 480, s. 108–118, http://doi.org/10.15611/pn.2017.480.10.
• Nowak M. (2018), Controlling w paradygmacie interpretatywnosymbolicznym: metafora con-trollera a jego rola w przedsiębiorstwie, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uni-wersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, 369, s. 174–183.
• Nowak M. (2020), Księgowi a controllerzy. Autopercepcja controllerów oraz ich postrzeganie księgowych, [w]: Kes Z. (red.), Współczesne dylematy rachunkowości i controllingu, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 110–118.
• Nowosielski K. (2018), Sprawność procesów controllingowych. Istota. Przejawy. Determi-nanty, Monografie i Opracowania, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław.
• Nowosielski S. (1994), Podstawy kontrolingu w zarządzaniu produkcją, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
• Nowosielski S. (1998), Controlling w praktyce polskich przedsiębiorstw, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 784, s. 97–104.
• Piechota R. (2000), Wyodrębnianie centrów działań w organizacjach gospodarczych zarządzanych procesowo, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 868, s. 266–270.
• Piechota R. (2004), Kierunki ewolucji systemów informacji zarządczej w controllingu logistyki, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 1019, s. 145–151.
• Poszwa M. (2017), Planowanie kosztów uzyskania przychodów, „Prace Naukowe Uniwersyte-tu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 472, s. 344–353, http://doi.org/10.15611/pn.2017.472.31.
• Sołtys D., Mońka J. (1996), Ośrodki odpowiedzialności w spółkach dystrybucyjnych energe-tyki, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 736, s. 90– 93.
• Wierzbiński M. (2002), Budżetowanie kosztów w rachunku kosztów ciągłego doskonalenia (kaizen costing), „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 947, s. 204– 209.
• Zając I. (2000), Ośrodki odpowiedzialności w klubie sportowym, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu”, 868, s. 296–300.
• Zirkler B., Brauweiler H.Ch., Alickovic V. (2018), Central Functions of Corporate Controlling Systems within CSR Terms, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 515, s. 209–230, http://doi.org/10.15611/pn.2018.515.17.