Perspektywa „dobra dziecka” w badaniach nad dzieciństwem

• Authors: Samborska Iwona

Title variants

EN

The Perspective of “the Good of the Child” in Childhood Research

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie kategorii dobra dziecka w badaniach nad dzieciństwem. Przedstawiono w nim wyniki eksploracji nad tym zagadnieniem, którą przeprowadzono z perspektywy samego dziecka. Tło tych badań stanowi przegląd współczesnych rozważań nad dzieckiem i dzieciństwem, z zaznaczeniem dominujących w nich perspektyw oraz dyskursów. Do pożądanych współcześnie perspektyw należą badania „z dziećmi”. Pedagodzy podkreślają też koncepcję dziecka jako obywatela, a także wskazują na potrzebę prowadzenia badań w zakresie partycypacji dzieci w procesie budowania demokracji. Dyskurs o dobru dziecka w badaniach nad dzieciństwem został zaprezentowany w nawiązaniu do koncepcji Wendy Stainton Rogers, według której rozpatruje się je przez pryzmat potrzeb, praw i jakości życia dziecka. W dalszej części artykułu przedstawiono rozumienie kategorii dobra dziecka w pedagogice, zaś w ostatniej części zarysowano propozycję badań w zakresie doświadczania jakości życia przez dziecko. Przyjęto, że dobro dziecka z jego osobistej perspektywy jest uchwytne w doświadczeniu indywidualnym. W takim znaczeniu stanowi ono wartość subiektywną i może być analizowane w kontekście poznawczo-przeżyciowej teorii „ja” Seymoura Epsteina.

EN

The purpose of the text is to present the category of the good of the child in research on childhood. The author proposes a study of the category of the “good of the child” from the child’s perspective. The background for the proposed approach is a review of contemporary research on the child and childhood with the indication of the dominant perspectives and discourses within them. The prospect of research “with children” is a highly desirable one nowadays. The literature refers to the concept of a child as a citizen and the need to conduct research in the field of children’s participation in the process of building democracy. The discourse of the good of the child in childhood research is presented in reference to the concept of Wendy Stainton Rogers. Against the background of the concept, the good of the child was considered through the prism of his needs, rights and quality of life. An understanding of the category of the good of the child in pedagogy is also presented. In the last part of the article, a proposal for a study in the field of experiencing the quality of life by a child is outlined. It was assumed that the good of the child from the child’s perspective is available in individual experience. In this understanding, it is a value in a subjective sense and can be analyzed in the context of the cognitive-experiential theory of the self of Seymour Epstein.

Keywords

PL

dziecko; dzieciństwo; dobro dziecka; badania nad dzieciństwem; dobro dziecka z perspektywy dziecka; doświadczenie indywidualne

EN

child; childhood; the good of the child; childhood research; the good of the child from a child’s perspective; individual experience

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie, Instytut Nauk o Wychowaniu, ul. Kopernika 26, 31-501 Krakow, Poland
• Journal: Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
• Year: 2018
• Volume: 13
• Issue: 4(50)
• Pages: 13-25

Contributors

author

Samborska Iwona

References

• Arczewska M., Dobro dziecka jako przedmiot troski społecznej, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2017.
• Dereń E., Polański E., Wielki słownik języka polskiego, red. nauk. E. Polański, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2008.
• Epstein S., Wartości z perspektywy poznawczo-przeżyciowej teorii „ja”, [w:] Indywidualne i społeczne wyznaczniki wartościowania, red. J. Reykowski, N. Eisenberg, E. Staub, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1990.
• Flick U., Projektowanie badania jakościowego, tłum. P. Tomanek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Garbula J.M., Kowalik-Olubińska M., Od wizerunku uniwersalnego dzieciństwa do uznania jego różnorodności, [w:] Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia, red. D. Klus-Stańska, D. Bronk, A. Malenda, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2011.
• Gawlicz K., Röhrborn B., Edukacja przedszkolna: pytanie o demokrację, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2014.
• Jarosz E., Dziecko – aktywny obywatel, [w:] Pedagogika w społeczeństwie – społeczeństwo w pedagogice, red. A. Matysiak-Błaszczyk, E. Włodarczyk, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
• Jarosz E., Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Perspektywa globalna i lokalna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008.
• Jenks Ch., Socjologiczne konstrukty dzieciństwa, [w:] Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, tłum. M. Kościelniak, oprac. M.J. Kehily, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
• Kehily M.J., Zrozumieć dzieciństwo: Wprowadzenie w kluczowe tematy i zagadnienia, [w:] Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, tłum. M. Kościelniak, oprac. M.J. Kehily, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
• Kozak M., Prawo dziecka do edukacji. Założenia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjne, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2013.
• Kusztal J., Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
• Kvale S., Prowadzenie wywiadów, tłum. A. Dziuban, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
• Kwieciński Z., Ekologia pedagogiczna. Reaktywacja?, [w:] Zbigniew Kwieciński Doctor Honoris Causa Universitatis Silesiensis, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.
• Męczkowska-Christiansen A., Dyskursy dzieciństwa a polityka. Pomiędzy wykluczeniem a obywatelskim uczestnictwem, [w:] Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia, red. D. Klus-Stańska, D. Bronk, A. Malenda, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2011.
• Neckar J., Ujęcia dwusystemowe a nabywanie i funkcjonowanie doświadczenia indywidualnego, [w:] Doświadczenie indywidualne. Szczególny rodzaj poznania i wyróżniona postać pamięci, red. K. Krzyżewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003.
• Prawa dziecka. Dokumenty Organizacji Narodów Zjednoczonych, zbiór i oprac. P.J. Jaros, M. Michalak, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2015.
• Segiet K., Dzieciństwo jako konstrukt socjokulturowy i pedagogiczny, [w:] Pedagogika w społeczeństwie – społeczeństwo w pedagogice, red. A. Matysiak-Błaszczyk, E. Włodarczyk, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
• Silverman D., Interpretacja danych jakościowych. Metody analizy rozmowy, tekstu i interakcji, tłum. M. Głowacka-Grajper, J. Ostrowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Silverman D., Prowadzenie badań jakościowych, tłum. J. Ostrowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
• Smolińska-Theiss B., Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2014.
• Sołtys A., Różne oblicza dobra, [w:] Etyka i dobro, red. D. Probucka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2015.
• Stainton Rogers W., Promocja lepszego dzieciństwa: Konstrukcje troski o dziecko, [w:] Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, tłum. M. Kościelniak, oprac. M.J. Kehily, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
• Tillman D., Hsu D., Wychowanie w duchu wartości. Wchodzenie w świat 3–7 lat. Program edukacyjny, tłum. R. Zawadzki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2004.
• Twoje prawa (według Konwencji o Prawach Dziecka), Polski Komitet Narodowy UNICEF, Warszawa 2008.
• Zwiernik J., Dziecięca codzienność w przestrzeni podwórka, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.