Nazwy odcieni barwy zielonej w kategorii „proza” Narodowego Korpusu Języka Polskiego

• Authors: Stanulewicz Danuta

Title variants

EN

Names of shades of green in the category „prose” in the National Corpus of Polish

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem tego artykułu jest omówienie występowania nazw odcieni barwy zielonej w tekstach zgromadzonych w Narodowym Korpusie Języka Polskiego (NKJP), dostępnym pod adresem http://www.nkjp.pl, a dokładniej, w kategorii „proza” w podkorpusie zrównoważonym. Dane językowe zostały wyekscerpowane przy pomocy wyszukiwarki PELCRA. Analiza materiału wykazuje, że z występujących w tekstach NKJP dziewięciu nazw odcieni barwy zielonej najczęściej notowany jest przymiotnik seledynowy, którego prozaicy używają m.in. w opisach światła i nieba. Jednak jego frekwencja jest stosunkowo niska – w polu zieleni zdecydowanie dominuje nazwa podstawowa, zielony. Ani seledynowy, ani żadna z innych nazw barw w tym polu nie pełni tak istotnej roli jak błękitny w polu barwy niebieskiej.

EN

The aim of the article is to present the uses of selected names of shades of green in the texts collected in the National Corpus of Polish (NKJP), which is available at http://www.nkjp.pl – to be more precise, in the category “prose” of its balanced sub-corpus. The linguistic data have been excerpted with the search engine PELCRA. The analysis of the uses of nine names of shades of green found in the texts of NKJP has revealed that the most frequent adjective is seledynowy ‘celadon’ which is employed by writers, inter alia, in descriptions of the sky and light. Yet, its frequency is relatively low, and the basic term, zielony, is overwhelmingly dominant in the set of words for green. Neither seledynowy nor any other colour term plays such an important role as błękitny ‘light blue’ does in the set of words for blue.

Keywords

PL

słownictwo barw; nazwy odcieni barwy zielonej; proza; Narodowy Korpus Języka Polskiego

EN

colour vocabulary; names of shades of green; prose; National Corpus of Polish

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2018
• Volume: 17
• Pages: 315-331

Contributors

author

Stanulewicz Danuta

• Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny, Gdańsk

References

• Ampel-Rudolf, Mirosława. „Cechy semantyczne i składniowe przymiotników koloru (na przykładzie przymiotnika ‘zielony’ i przymiotników określających jego odcienie)”. Polonica 13 (1989): 51–63.
• Ampel-Rudolf, Mirosława. Kolory. Z badań leksykalnych i semantyczno-składniowych języka polskiego. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1994.
• Bjelajeva, Inna. Niepodstawowe nazwy barw w języku polskim, czeskim, rosyjskim i ukraińskim. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2005.
• Bjelajeva, Inna. „Niepodstawowe nazwy barwy zielonej w języku polskim, czeskim, rosyjskim i ukraińskim”. W: Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw, nazwy wymiarów, predykaty mentalne. Cz. I, red. Renata Grzegorczykowa, Krystyna Waszakowa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2000, 93–104.
• Doroszewski, Witold, red. Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/doroszewski/, dostęp maj, czerwiec i listopad 2017.
• Górski, Rafał L., Łaziński Marek. „Typologia tekstów w NKJP”. W: Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. Adam Przepiórkowski, Mirosław Bańko, Rafał L. Górski, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, 13–23. Książka dostępna pod adresem: http://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf, dostęp 3.11.2017.
• Handke, Kwiryna. „Język a determinanty płci”. W: Język a Kultura 9: Płeć w języku i kulturze, red. Janusz Anusiewicz, Kwiryna Handke. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1994, 15–29.
• Handke, Kwiryna. Socjologia języka. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
• Komorowska, Ewa. Barwa w języku polskim i rosyjskim: Rozważania semantyczne. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2010.
• Komorowska, Ewa. „Metafora w polskim i rosyjskim języku mówionym (na przykładzie metafor zieleni)”. W: Norma i wariancja w teorii i praktyce języka rosyjskiego w konfrontacji z językiem polskim i niemieckim, red. Krystyna Janaszek. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2003, 73–81.
• Komorowska, Ewa. „Zieleń i czerwień w metaforach polskiego i rosyjskiego języka mówionego”. W: Russkoe slovo v mirovoj kul’ture. Sankt-Petersburg 30 iŭnjâ – 5 iŭlâ. Russkij âzyk i russkaâ reč’ segodnâ: staroe-novoe-zaimstvovannoe. Sankt-Petersburg. Izdatel’stvo „Politehnika”, 2003, 109–115.
• Komorowska, Ewa. „Zelënyj cvet v metafore (na materiale pol’skogo i russkogo âzykov”. W: Teaching/Learning Paradigm of Foreign Languages, red. Juozas Korsakas. Siauliai: Siauliai University, 2002, 165–168.
• Komorowska, Ewa, Agnieszka Szlachta. „Niepodstawowe nazwy barwy zielonej w języku polskim i rosyjskim”. W: Barwa w języku, literaturze i kulturze IV, red. Ewa Komorowska, Danuta Stanulewicz. Szczecin: Volumina.pl Daniel Krzanowski, 2013, 23–39.
• Narodowy Korpus Języka Polskiego (NKJP). Dostęp maj, czerwiec i listopad 2017. http://www.nkjp.pl.
• Pęzik, Piotr. „Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP”. W: Narodowy Korpus Języka Polskiego, red. Adam Przepiórkowski, Mirosław Bańko, Rafał L. Górski, Barbara Lewandowska-Tomaszczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, 253–273. Książka dostępna pod adresem: http://nkjp.pl/settings/papers/NKJP_ksiazka.pdf, dostęp 3.11.2017.
• Słownik języka polskiego PWN. Dostęp maj, czerwiec i listopad 2017. https://sjp.pwn.pl/sjp/.
• Stanulewicz, Danuta. „Kamień i kolor. Barwa turkusowa w języku polskim”. W: Imiona językowej komunikacji, czyli demakijażowanie sensów. Księga jubileuszowa dedykowana profesor Marcelinie Grabskiej, red. Katarzyna Wojan, Żanna Sładkiewicz, Anna Hau, Katarzyna Wądołowska-Lesner. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015, 297–315.
• Stanulewicz, Danuta. „Leksem błękitny w polskiej prozie (badania korpusowe)”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 16 (2017): 237–253.
• Teodorowicz-Hellman, Ewa. „Zielony i niebieski w języku polskim w porównaniu z grön i blå w szwedzkim”. W: Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw, nazwy wymiarów, predykaty mentalne. Cz. I, red. Renata Grzegorczykowa, Krystyna Waszakowa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2000, 73–92.
• Tokarski, Jan, red. Słownik wyrazów obcych PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
• Tokarski, Ryszard. Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, wydanie drugie rozszerzone. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004.
• Waszakowa, Krystyna. „Bliskość znaczeniowa nazw barw ‘żółtej’ i ‘zielonej’ w polskim językowym obrazie świata”. Prace Filologiczne 46 (2001): 637–647.
• Waszakowa, Krystyna. „Opis porównawczy znaczeń podstawowej nazwy barwy zielonej w języku polskim, czeskim, rosyjskim, ukraińskim, szwedzkim i wietnamskim”. W: Studia z semantyki porównawczej. Nazwy barw, nazwy wymiarów, predykaty mentalne. Cz. II, red. Renata Grzegorczykowa, Krystyna Waszakowa. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2003, 37‒48.
• Waszakowa, Krystyna. „Polskie podstawowe nazwy barw w roli „interpretantów” świata (na przykładzie nazwy barwy zielonej)”. Prace Filologiczne 45 (2000): 619–632.
• Zaręba, Alfred. Nazwy barw w dialektach i historii języka polskiego. Wrocław: Ossolineum, 1954.

Identifiers

DOI

10.18276/sj.2018.17-20