„Utrum sexus femineus impediat ordinis susceptionem‟. Niezdolność kobiet do przyjęcia święceń diakonatu w Kościele łacińskim w ujęciu historyczno-prawnym

• Authors: Bider Marcin

Title variants

EN

Utrum sexus femineus impediat ordinis susceptionem. A women's inability to be promo-ted to the diaconal order in the Latin Church in the historical-legal terms

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie w ujęciu historyczno-prawnym stanu toczącej się dyskusji wśród teologów i kanonistów na temat dopuszczalności kobiet do przyjmowania święceń diakonatu w kontekście kan. 1024 KPK. Artykuł ma charakter naukowy i powstał przy zastosowaniu metody historyczno-prawnej oraz dogmatyczno-prawnej. Prawodawca w tenorze kan. 1024 KPK postanowił, że jedynie mężczyzna ochrzczony może zostać ważnie dopuszczony do przyjęcia sacra ordinato. Przez termin sacra ordinatio należy rozmieć sakrament święceń wszystkich stopni (episkopat, prezbiterat i diakonat). Kobiety mogłyby zostać dopuszczone do święceń diakonatu, ponieważ nie stanowi stopnia kapłaństwa Chrystusa. Mogłoby się to dokonać przy obecnym stanie prawnym na drodze abrogacji kan. 1024 KPK lub wydania przez Stolicę Apostolską indultu. Ocena kanonicznych implikacji dopuszczenia kobiet do diakonatu uzależniona jest od historycznej i teologicznej oceny zachowanych źródeł świadczących o istnieniu w starożytności i średniowieczu praktyki ordynowania diakonis. Cel artykułu został osiągnięty tylko w części, ponieważ tocząca się dyskusja nie została jeszcze zamknięta, a fragmentaryczność zachowanych źródeł nie pozwala na postawienie końcowych tez.

EN

The objective of the article is the historical and canonical status of today's continuing debate among theologians and canonists on the admission of women to be promoted to the diaconal order in the context of can. 1024 CCL. The article has the scientific nature and has been developed using the historical-canonical and dogmatic-canonical method. The legislator in tenor can. 1024 CCL decided that a baptized male alone receives sacra ordinato validly. The sacra ordinatio should be understood as the sacrament of ordination of all degrees (episcopate, presbyterate and diaconate). Women could be promoted to the diaconate, because it does not constitute in the priesthood of Christ. This could be done under the current legal system by abrogation of can. 1024 CCL or the issuing of an indult by the Apostolic See. The estimation of the canonical implications of the admission of women to the diaconate depends on the historical and theological valuation of the preserved sources, which testify to the existence in the ancient and medieval practice of the ordination of deaconesses. The objective of the article has been realized only in part because the continuing discussion has not yet been closed, and the fragmentation of the preserved sources does not allow for the final theses.

Keywords

PL

diakonise; kapłaństwo; ordynacja; ordo diaconarum; sacra ordinato

EN

deaconesses; priesthood; ordination; ordo diaconarum; sacra ordinato.

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2017
• Issue: XIV/14
• Pages: 247-274

Dates

published

2017-11-17

Contributors

author

Bider Marcin

• WSD Siedlce
• UPH Siedlce

References

• Barcellona, R. (2003). Lo spazio declinato al femminile nei concili gallici fra IV e VI secolo.W: R. Barcellona, T. Sardella (red.), Munera amicitiae. Studi di storia e cultura sulla tarda antichità offerti a Salvatore Pricoco (25-49). Soveria Mannelli: Rubbettino.
• Baron, A., Pietras, H.(2001). Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst grecki, łaciń-ski, polski, t. I (325-787). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Bączkowicz, F. (1958). Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. II, wyd. 3. Opole: Wydaw. Diecezjalne św. Krzyża.
• Benedictus PP. XVI. (2010). Litterae apostolicae motu proprio datae «Omnium in men-tem» Quaedam in Codice Iuris Canonici immutantur, 26.10.2009, Acta Apostolicae Sedis, (102) 8-10.
• Benedykt XVI. (2010). List apostolski motu proprio «Omnium in mentem» na temat zmian w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 r., 26.10.2009, L’Osservatore Romano (wyd. polskie), 5, (13-14).
• Biblia Jerozolimska.(2006). wyd. 3. Poznań: Pallotinum.
• Bider, M. (2016). Początki instytucji diakonis w Kościele łacińskim w ujęciu historycz-no-kanonicznym opublikowanym. Roczniki Nauk Prawnych, 4 (26), 137-161.
• Bokwa, I. (2007). Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, Po-znań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
• Bradshaw, P. F.(2016).W poszukiwaniu kultu chrześcijańskiego. Źródła i metody współ-czesnej liturgii.Kraków: Dominikańskiego Ośrodek Liturgiczny.
• Brooten, B.J. (1982). Women Leaders in the Ancient Synagogue. Inscriptional Evidence and Background Issues, Chico: Scholars Press.
• Canon Law Society of America-Ad hoc Committee. (1995). The Canonical Implica-tions of Ordaining Women to the Permanent Diaconate, Pobrano z: http://www.womenpriests.org/classic3/canonlawsoc.asp#II, Dnia (2017,09,22).
• Cattaneo, E. (2016). I ministeri nella Chiesa antica: testi patristici dei primi tre secoli, Milano: Edizioni Paoline.
• Cenalmor, D. (2002). Com. ad can. 1024. W: A. Marzoa, J. Miras, R. Rodríguez-Ocaña (red.), Comentario exegético al Código de Derecho Canónico, t. III, cz. 1, wyd. 3,(932-937), Pamplona: Ediciones Universidad de Navarra. S.A. 2002.
• Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus praefatione emi Petrii Gaspari et indice analytico-alphabetico auctus. (1930). [b.m.w.]: Typis Polyglottis Vaticanis.
• Commissione Teologica Internazionale. (2003). Il diaconato: Evoluzione e prospettive. Pobrano z : http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/ cti_documents/rc_con_cfaith_pro_05072004_diaconate_it.html, Dnia (2017,09,22).
• Concilium Tridentnum. (2005). Canones de sacramento ordinis. W: A. Baron, H. Pietras (red.), Dokumenty Soborów Powszechnych. Tekst łaciński, polski, t. IV (1511-1870). Lateran V, Trydent, Watykan I (685-687), Kraków: WAM.
• Congregatio de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum. (16.10.2001). Decretum Ad satius tutiusque consulendum quo Regulae Servandae ad nullitatem sacrae Ordinationis declarandam foras dantur, Acta Apostolicae Sedis, (94), 292-300.
• Congregatio pro Doctrina Fidei. (2010). Normae de delictis Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis seu Normae de delictis contra fidem necnon de gravioribus delictis, 21.05. 2010, Acta Apostolicae Sedis, (102) 419-434.
• Congregatio pro Doctrina Fidei. (2010). Normae de gravioribus delictis, 21.05.2010, Acta Apostolicae Sedis, (102), 423-424.
• Congregatio pro Doctrina Fidei.(2008) Decretum Generale de delicto attentatae sacrae ordinationis mulieris, 19.12.2007, Acta Apostolicae Sedis (100), 403.
• Conte a Coronata, M. (1954). Institutiones iuris canonici ad usum utriusque cleris et scholarum, t. II, De sacramentis. Tractatus canonicus. Torino: Marietti.
• Cranfield, C.E.B. (1998). Romans 9-16, wyd. 2. New York: Bloomsbury T&T Clark 1998.
• Danielski, W., Starnawski, Z. (1989). Benewent, Benevento. W: F. Gryglewicz i [in.] (red.), Encyklopedia Katolicka, t. II, (266-267). Lublin: TN KUL.
• Doctoris Seraphici S. Bonaventurae S.R.E. Episc. Card. (1889). Commentaria in Qua-tuor Libros Sententiarum Magistri Petri Lombradi, t. IV, In quartum Librum Sententiarum. Ad Claras Aquas (Quaracchi): Ex Typographia Collegii S. Bonaventurae.
• Dottrina della Fede, Congregazione per il Culto Divino e la Disciplina dei Sacramenti, Congregazione per il Clero. (2001). Notificazione, 14.09.2001. Notitiae. Commentarii ad nuntia et studia de re liturgica (37), 400.
• Dunn, J.D.G. (1988). Romans 9-16 (Word Biblical Commentary 38B). Dallas: Word Books.
• Durocher, P.A. (2016). Mówić, radzić i decydować, L’Osservatore Romano (wyd. pol-skie), 2, (58-59).
• Eldarov, G. (1965). Febe, W: Istituto Giovanni XXIII nella Pontificia Università Late-ranense (red.), Bibliotheca sanctorum, t. V (kol. 506-507). Roma: Città Nuova Editrice.
• Friedberg, E. (1879). Corpus juris canonici. Decretum magistri Gratiani. Leipzig: B. Tauchnitz.
• Gaillard, B. (2011). Pontifical de consécration des vierges de Dom Innocent Le Masson. W: B. Gaillard (red.), Consécration des vierges en Chartreuse (Analecta Cartusiana, t. 250), t.I, (196-240). Salzburg: Institut für Anglistik und Amerikanistik, Universität Salzburg.
• Gasparri, P. (1893). Tractatus canonicus de sacra ordinatione, t. I, Paris, Lyon: Del-homme et Briguet.
• Ghirlanda, G., Olivares D'Angelo, E. (1996). Requisiti negli ordinandi. W: C. Corral Salvador, V. De Palolis, G. Ghirlanda (red.), Nuovo Dizionario di Diritto Canonico (914-916), wyd. 2, Ciniselo Balsamo: San Paolo 1996.
• Gillman, F.M. (1992). Phoebe.W: D.N. Freedman (red.), The Anchor Bible Dictionary, t. V. New York: Doubleday.
• Grillo A., La possibilità del diaconato femminile oggi. Una piccola dimostrazione tomista «a contrario», Pobrano z: http://www.cittadellaeditrice.com/munera/dibattito-sul-diaconato-femminile-4-il-metodo-di-s-tommaso-daquino/, Dnia (2017,09,22).
• Gryson, R.(1972). Le Ministere desfemmes dans I 'Eglise ancienne. Gembloux: J. Duculot.
• Gryson, R.(1974). Il ministero della donna nella Chiesa Antica. Un problema attuale nelle sue radici storiche. Roma: Città Nuova Editrice.
• Hauke, M. (2001). Il diaconato femminile: osservazioni sul recente dibattito, Notitiae. Commentarii ad nuntia et studia de re liturgica, 5 (37), 195-239.
• Ioannes Paulus PP. II. (1988). Epistula Apostolica «Mulieris dignitatem» De dignitate ac vocatione mulieris Anno Mariali vertente, 15.08.1988, Acta Apostolicae Sedis, (80) 1653-1729.
• Ioannes Paulus PP. II. (1994). Epistola apostolica «Ordinatio sacerdotalis» de Sacerdotali ordinatione viris tantum reservanda, 22.05.1994, Acta Apostolicae Sedis, (86) 545-548.
• Jan Paweł II, List apostolski «Ordinatio sacerdotalis» o udzielaniu święceń kapłańskich wyłącznie mężczyznom, L’Osservatore Romano (wyd. elektroniczne). Pobrano z: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ordinatio_sacerdotalis.html, Dnia (2017,09,22).
• Jan Paweł II, List apostolski «Mulieris dignitatem», L’Osservatore Romano (wyd. elek-troniczne). Pobrano z: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP jan_pawel_ii/listy/mulieris. html, Dnia (2017,09,22).
• Katechizm Kościoła Katolickiego. (1994). Poznań: Pallotinum.
• Kiwior, W. (2011). Dyspensa od celibatu prezbiterów i diakonów, Prawo Kanoniczne, 3-4 (54), 117-145.
• Kongregacja Nauki Wiary, Dekret ogólny w sprawie przestępstwa, jakim jest usiłowa-nie udzielenia kobiecie święceń kapłańskich. Pobrano z: ww.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20071219_attentata-ord-donna_pl.html, Dnia (2017,09,22).
• Kongregacja Nauki Wiary. (1997). Deklaracja o dopuszczania kobiet do kapłaństwa urzędowego. W: J. Królikowski, Z. Zimowski (red.), Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966-1994 (110-122). Tarnów: Biblos.
• Krąpiec, A.M. (2008). Tomasz z Akwinu. W: A. Maryniarczyk i [in.] (red.), Powszech-na Encyklopedia Filozofii, t. IX, (489-498). Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
• Krukowski, J. (2011). Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. III, cz. 2, Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła. Poznań: Pallotinum 2011.
• Landon, E.H. (1909). A manual of councils of the Holy Catholic Churches, t. I, Edin-burgh: John Grant.
• Loud, G.A. (2007). The Latin Church in Norman Italy. New York: Cambridge Univeri-sty Press.
• Mansi, G.D., Labbe, Ph., Martin J.B. (1775). Sacrorum Conciliorum Nova et Amplissi-ma Collectio, t. XX. Venetiis: apud Antonium Zatta.
• Many, S. (1905). Praelectiones de sacra ordinatione. Parisiis: Letouzey et Ané.
• Mara, M.G. (2006). Donna.W: A. Di Berardino (red.), Nuovo dizionario patristico e di antichità cristiane, t. I (A-E) (kol.1501-1504), wyd. 2, Genova: Marietti 1820.
• Marczewski, M. (1989). Diakonisa.W: R. Łukaszyk i [in.] (red.), Encyklopedia Katolicka, t. III, (kol. 1251-1252). Lublin: TN KUL 1989.
• Martimort, A.G. (1986). Deaconesses: An Historical Study.San Francisco: Ignatius Press.
• Merkelbach, B.H. (1959). Summa theologiae moralis. Ad mentem d. Thomae et ad nor-mam iuris novi, t. III, De sacramentis, wyd. 10.Brugis (Belgica): Desclée de Brouwer.
• Międzynarodowa Komisja Teologiczna. (2003). Il diaconato: Evoluzione e prospettive, Pobrano z (http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/ faith/cti_documents/rc_ con_cfaith_pro_05072004_diaconate_pl.html, Dnia (2017,09,22).
• Mondin, B. (1992). Dizionario dei teologi. Bologna: Edizioni Studio Domenicano.
• Montini, G.P. (1997). Il diaconato femminile. «Lectura cursiva» di un recente documento dell'Associazione Canonistica Statunitense, Quadreni di diritto canonico, (10), 172-191.
• Dvrandi Sancto Portiano, N. (1567). In Sententias Theologicas Petri Lombardi Com-mentariorum libri quatuor. Antverpiae: Stelsius.
• Niesiołowska, A. (2016). Zakaz udzielania sakramentu święceń kobiecie, Studia Para-dyskie (26), 122-137.
• Noldin H. (1951). Summa theologiae moralis iuxta Codicem Iuris Canonici, t. III, De sacramentis, A. Schmitt (red.), wyd. 17, Westminster, Maryland: The Newman Press.
• Nykiel, K. (2011). Przyczyny i procedura wydalenia duchownych według norm i prak-tyki Kongregacji Nauki Wiary, Prawo Kanoniczne, 3-4 (54) 31-52.
• Ochoa, X. (1983). Index Verborum ac Locutionum Codicis Iuris Canonici, [b.m.w.]: Libreria Editrice Lateranense.
• Pius PP. XII. (1948). Constitutio apostolica «Sacramentum ordinis» de sacris ordinibus diaconatus presbyteratus et episcopatus, 30.11.1947, Acta Apostolicae Sedis, (40) 5-7.
• Pontificium Consilium de Legum Textibus. (1978). Communicationes 10 (1978).
• Rakoczy, T. (2010). Karne usunięcie ze stanu duchownego w rozumieniu Kodeksu Prawa Kanonicznego z 25 stycznia 1983 i listu Kongregacji do spraw Duchowieństwa z 18 kwietnia 2009, Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL, 1 (6), 37-58.
• Ratzinger, J. (2012). Kościelna nauka o «Sacramentum ordinis», w: K. Góźdź, M. Gó-recka (red.), Benedykt XVI - Kard. Joseph Ratzinger, Opera omnia, t. XII, Głosiciele Słowa i słudzy waszej radości (67-80). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Reuter, T., Silagi, G. (1990). Wortkonkordanz zum Decretum Gratiani, t. III [H-N]. München: Monumenta Germaniae Historica.
• Rienecker, F., Maier, G. (2000). Leksykon biblijny, W. Chrostowski (red.), wyd. 1.Warszawa: Vocatio 2001.
• Rincón-Pérez, T. (2014). La liturgia e i sacramenti nel diritto della Chiesa, Roma: EDUSC-Edizioni Università della Santa Croce.
• Sacra Congregatio de Sacramentis. ( 1931). Regulae servandae ut locorum Ordinarii in processibus super nullitate sacrae ordinationis vel onerum sacris ordinibus inhaerentium a sacra congregatione de disciplina sacramentorum editae, 09.06.1931, Acta Apostolicae Sedis, (23), 457-492.
• Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei. (1977). Declaratio «Inter insigniores» circa qu-aestione madmissionis mulierum ad sacerdotium ministeriale. 15.10.1976, Acta Apostolicae Sedis, 69 (104-105).
• Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei. (1977). Declaratio «Inter insigniores» circa quaestione madmissionis mulierum ad sacerdotium ministeriale, 15.10.1976, Acta Apostolicae Sedis, (69) 98-116.
• Sacrosanctum Concilium Oecumenicum Vaticanum II. (1965). Constitutio dogmatica «Lumen gentium» de Ecclesia, 21.11.1964, Acta Apostolicae Sedis, (57) 5-75.
• Sala Stampa della Santa Sede, Istituzione della Commissione di Studio sul Diaconato delle donne, 02.08.2016, Pobrano z: https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/ pubblico/2016/08/02/0569/01268.html,Dnia (2017, 09,22).
• Sala Stampa della Santa. (2016). Udienza all’Unione Internazionale Superiore Generali (giovedì 12 maggio 2016). Bollettino quotidiano del 13.05.2016, Pobrano z: https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2016/05/13/0337/00782.html, Dnia (2017,09,22).
• Salejdak,R. (2014). Diaconato femminile nella Chiesa antica, Teologia i Człowiek. Kwartalnik Wydziału Teologicznego UMK, 1 (25), 37-40.
• Sancti Thomae Aquinati. (1906). Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edi-ta, t. XII, Tertia pars Summae theologiae. Romae: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Propa-ganda Fide.
• Sancti Thomae Aquinatis. (1858). Opera omnia, t. VII, cz. 2, Commentum in quartum librum Sententiarum magistri Petri Lombardi (872-1259). Parmae: Typis Petri Fiaccadori.
• Sancti Thomae Aquinatis. (1903). Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, t. XI, Tertia pars Summae theologiae. Romae: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Pro-paganda Fide.
• Sancti Thomae Aquinatis. (1947). Scriptum super libros Sententiarum magistri Petri Lombardi episcopi Parisiensis, t. IV. M. F. Moos (red.), Parisiis: P. Lethielleux.
• Sancti Thomae Aquinatis. (1961). Liber de veritate catholicae Fidei contra errores infidelium seu Summa contra Gentiles, t. III. P. Marc, C. Pera, P. Caramello (red.). Taurini-Romae: Marietti.
• Sanday, W., Headlam , A.C. (2000). Romans. International Critical Commentary, wyd. 5.New York: T. & T. Clark Publishers.
• Sobór Watykański II. (1967). Konstytucja dogmatyczna o Kościele « Lumen gentium». W: Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. J. Groblicki, E. Florkowski (red.) (105-170). Poznań: Pallotinum.
• Sobór Watykański II. (1967). Dekret o posłudze i życiu kapłanów «Presbyterorum ordi-nis». W: Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst polski: J. Groblicki, E. Florkowski (red (487-517). Poznań: Pallotinum.
• The Pseudo-Hieronymian. «De septem ordinibus ecclesiae»: notes on its origins, abridgments, and use in early medieval canonical collections. (1999). W: R.E. Reynolds (red.), Clerical Orders in the Early Middle Ages. Duties and ordination (238-252). Aldershot: Ashgate.
• Tomasz z Akwinu, Św. (2000). F.W. Bednarski (red.), Suma teologiczna w skrócie. Warszawa: Antyk. Marcin Dybowski.
• Urso, C. (2005). La donna e la Chiesa nel medioevo storia di un rapporto ambiguo. An-nali della facoltà di Scienze della formazione Università degli studi di Catania, (4),79-82.
• Vagaggini, C. (1974). L’ordinazione delle diaconesse nella tradizione greca e bizantina, Orientalia Christiana Periodica, (40), 146-189.
• Wemple, S.F. (1986). Women in Frankish Society: Marriage and the Cloister, 500 to 900. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Wernz, F.X., Vidal, P. (1934). Ius canonicum ad Codicis normam exactum opera Petri Vidal, t. IV, De rebus, cz. 1, Sacramenta, sacramentalia, cultus divinus, coemeteria et sepul-tura ecclesiastica auctore Francisco Xav. Wernz. Romae: Apud Aedes Universitatis Grego-rianae.
• Wilckens, U. (2010). Der Brief an die Römer. EKK VI Studienausgabe (Evangelisch-Katholischer Kommentar zum Neuen Testament), wyd. 2. Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlag.
• Wojciechowski, M.,Popowski, R. (1994) .Grecko-polski Nowy Testament wydanie in-terlinearne z kodami gramatycznymi, wyd. 7, Warszawa: Vocatio.
• Ysebaert, J. (1991). The Deaconess in the Western Church. W: G. J. M. Bartelink [i in.] (red.), Eulogia. Instrumenta patristica XXIV (428-431). Steenbrugis: In abbatia S. Petri.
• Zieliński, E.I. (2000). Bonaventura (Giovanni Fidanza). W: A. Maryniarczyk i [in.] (red.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. I, (624-627). Lublin: Polskie Towarzystwo To-masza z Akwinu 2000.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.5107097