Postawy społeczeństwa polskiego wobec zabytków i polityki ich ochrony w świetle badań ankietowych

• Authors: Obłąkowska-Kubiak Katarzyna

Title variants

EN

Attitudes of Polish society towards monuments and monument protection policy based on surveys

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W artykule podjęty został temat stosunku społeczeństwa polskiego do zabytków oraz do polityki publicznej ochrony zabytków i opieki nad nimi jako ważnego czynnika sukcesu przekazania ich następnym pokoleniom. Jest on podsumowaniem metod i wyników przeprowadzonych dotychczas ankietowych badań społecznych oraz reprezentacyjnego badania zrealizowanego przez autorkę artykułu wraz z firmą Millward Brown S.A. w sierpniu 2016 roku. Badanie to skupione było na postawie społecznej wobec zabytkowych budynków. Rozpoznane zostały jej komponenty, co pozwoliło na wyróżnienie pięciu rodzajów postaw wobec zabytków – od bardzo pozytywnej do bardzo negatywnej – oraz na wskazanie, że dla większości społeczeństwa ta część dziedzictwa kulturowego nie jest czymś obcym ani obojętnym. Analiza stosunku do kluczowych narzędzi trzech filarów polityki wobec zabytków (prawno-administracyjnego, wiedzy, finansowego) pozwoliła na podzielenie respondentów na pięć segmentów różniących się poparciem dla tych narzędzi. Ponadto dostrzeżono współzależność pomiędzy czytaniem i przekazywaniem informacji o zabytkach, zwiedzaniem ich czy też nieodpłatną pracą na ich rzecz a negatywnym emocjonalnym odbiorem ich niszczenia, co dało podstawy dla rekomendacji.

EN

This article addresses the issue of attitudes of Polish society to monuments and to public policy on monument protection and conservation as an important factor in the successful saving of monuments for the next generations. It summarises the methods and results of social surveys conducted so far and a sample survey carried out by the author in cooperation with Millward Brown S.A. in August 2016. The survey focused on the social attitude towards historic buildings. Determination of its components enabled identification of five types of attitudes towards monuments — from very positive to very negative. The survey showed that the majority of society was not unfamiliar with or indifferent to this part of cultural heritage. Analysis of the attitude towards the key tools of the three pillars of monument policy (law and administration, knowledge, and finance) enabled classification of respondents into five groups according to the level of support for those tools. Moreover, a correlation was observed between reading and communicating information about monuments, visiting monuments, and engaging in voluntary work for the sake of monuments and negative perception of monument destruction, which provided a basis for offering recommendations.

Keywords

PL

zabytek; zabytek nieruchomy; zabytkowy budynek; dziedzictwo kulturowe; ochrona zabytków i opieka nad zabytkami; państwo; polityka publiczna; edukacja; postawa; społeczeństwo; instytucja; badania ankietowe

EN

monument; immovable monument; historic building; cultural heritage; monument protection and conservation; state; public policy; education; attitude; society; institution; survey

• Publisher: Narodowy Instytut Dziedzictwa
• Journal: Ochrona Zabytków
• Year: 2017
• Issue: 1
• Pages: 239-267

Dates

published

2017

Contributors

author

Obłąkowska-Kubiak Katarzyna

• socjolog, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
• sociologist, Collegium of Socio-Economics, SGH Warsaw School of Economics

References

• Adamiak P., Dworakowska Z., Herbst J., Przewłocka J., Współpraca w obszarze kultury – samorządy, publiczne instytucje kultury, organizacje pozarządowe, Warszawa 2013.
• Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Poznań 1997.
• Chmielewski P., Homo agens. Instytucjonalizm w naukach społecznych, Warszawa 2011.
• Code du patrimoine, Version consolidée au 3 avril, https://www. legifrance.gouv.fr
• DiMaggio P., Powell W., Introduction, [w:] W.W. Powell, P.J. DiMaggio (red.), New Institutionalism in Organizational Analysis, Chicago-London 1991.
• Doliński D., Mechanizmy wzbudzania emocji, [w:] Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Psychologia ogólna, t. 2, Gdańsk 2008.
• DS-58 I - uczestnictwo ludności w kulturze. Kwestionariusz indywidualny, załącznik, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2014, Dz.U. 2014, poz. 1307.
• Gaczoł A., Możliwości i ograniczenia wojewódzkich konserwatorów zabytków w pierwszej połowie XX wieku (na przykładach z terenu obecnego województwa małopolskiego), „Wiadomości Konserwatorskie” 2016, nr 47.
• Goodin R.E., Rein M., Moran M., The public and its policies, [w:] Goodin R.E., Rein M., Moran M. (red.), The Oxford Handbook of Public Policy, Oxford 2008.
• Kobyliński Z., Paczuska A., Poglądy młodzieży liceów warszawskich na temat zabytków: czy teorie konserwatorskie są zgodne z oczekiwaniami społecznymi, „Ochrona Zabytków” 2007, nr 2.
• Kołtan J., Czas przesilenia. O świecie, który nadchodzi, [w:] Kołtan J. (red.), Przesilenie. Nowa kultura polityczna, Gdańsk 2016.
• Kozioł A., Trelka M., Florjanowicz P., Społeczno-gospodarcze oddziaływanie dziedzictwa kulturowego. Raport z badań społecznych, Warszawa 2013.
• Kultura w 2009 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2010.
• Linde M.S., Słownik Języka Polskiego, t. 6, Lwów 1860, reprint, Warszawa 1995.
• Majone G., Dowody, argumenty i perswazja w procesie politycznym, Warszawa 2004.
• Małachowicz E., Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, Wrocław 2007.
• Murzyn-Kupisz M., Instytucje muzealne z perspektywy ekonomii kultury, Kraków 2016.
• National Heritage Act 1983, 1983 CHAPTER 47, www.legislation. gov.uk.
• Nee V., Instytucje jako forma kapitału, [w:] Jasinska-Kania A., Nijakowski L.M., Szacki J., Ziółkowski M., (red.) Współczesne teorie socjologiczne, Warszawa 2006.
• North D.C., Institutions, institutional change and economic performance, Cambridge 1990.
• Oppenheim A., Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, Poznań 2004.
• Pieliński B., Instytucjonalizm a polityka społeczna, „Problemy polityki społecznej. Studia i dyskusje” 2013, nr 22 (3).
• Podgórniak-Krzykacz A., Samorząd terytorialny w warunkach governance i sieci, „Biblioteka Regionalisty” 2013, nr 13.
• Podstawowe dane o wybranych organizacjach trzeciego sektora w 2010 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2013.
• Rutherford J., Zombie Categories: Interview with Ulrich Beck, [w:] Beck U., Beck-Gernsheim E., Individualization: Institutionalized Individualism and its Social and Political Consequences, Londyn 2001.
• Rymaszewski B., Klucze ochrony zabytków w Polsce, Warszawa 1992.
• Sadowski I., Współczesne spojrzenie na instytucje: ewolucja pojęć, problem modelu aktora i poziomy analizy instytucjonalnej, „Przegląd Socjologiczny” 2014, nr 63.
• Strelau J., Osobowość jako zespół cech, [w:] Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Psychologia ogólna, t. 2, Gdańsk 2008.
• Szydłowski T., Ruiny Polski. Opis szkód wyrządzonych przez wojnę w dziedzinie zabytków sztuki na ziemiach Małopolski i Rusi Czerwonej, Warszawa-Lublin-Kraków 1919, reprint, Warszawa 2013.
• Uczestnictwo ludności w kulturze w 2014 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2016.
• Wojciszke B., Postawy i ich zmiana, [w:] Streau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii społecznej, t. 3, Gdańsk 2000.

Identifiers

ISSN

0029-8247