Czytając – próbować się. Praktyki lekturowe Józefa Czapskiego

• Authors: Gruszczyk Tomasz

Title variants

EN

To Test Oneself by Reading. Józef Czapski’s Experience as a Reader

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem szkicu są praktyki lekturowe Józefa Czapskiego oraz figura czytelnika zawarta w jego tekstach. Wybrane eseje oraz zapiski dziennikowe zostają tu potraktowane jako tekstowe protokoły z pewnego doświadczenia: nieustającego stawania się czytelnika wobec czytanego tekstu. Tym, co szczególne dla czytania Czapskiego, jest jego egzystencjalny wymiar – lektura angażuje bowiem autora Czytając nie tylko intelektualnie, ale też duchowo i życiowo. Czapski-czytelnik wyprowadza utwory spod stałych adresów przypisanych im znaczeń i wprowadza je w życie – aktywuje sensy i sprawdza ich wartość. Tak samo też pozwala tekstom siebie wyprowadzać poza dotychczasowe rozumienie własnego bycia, wyprowadzać poza to, co jest – by siebie odkrywać, zmieniać czy nawet stwarzać. Mierzy się z nimi, ale mierzy także siebie podług nich. Tak rozumiane czytanie (jako doświadczenie czy próbowanie się) w swym rodowodzie sięga do M. de Montaigne’a i jego Prób – i te powinowactwa między innymi zostają w artykule prześledzone.

EN

This sketch deals with Józef Czapski’s reading experiences and the persona of the reader contained in his texts. Selected essays and journal entries have been treated as textual protocols of a certain experience: the incessant process of becoming a reader vis-à-vis the text. The specific feature of the way in which Czapski read was its existential dimension – reading involves the author. By reading not only intellectually but also spiritually Czapski-the reader moved the texts from the constant addresses of the meanings ascribed to them and introduced them into life – he activated meanings and tested their value. In the same fashion he permitted the texts to lead him beyond the heretofore comprehension of his existence, beyond that, which exits, in order to discover, change or even to create himself. He tackled them, but also applied their measure to himself. The origins of a thus comprehended process of reading (i.e. as an experience or a trial) goes back to M. de Montaigne and his Essais – these affiliations too are followed in the article.

Keywords

PL

Józef Czapski; literatura

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
• Year: 2019
• Volume: 73
• Issue: 4 (327)
• Pages: 230-238

Contributors

author

Gruszczyk Tomasz