Efekt zakotwiczenia i przypomnienia normy a wierne odzwierciedlenie sytuacji finansowej jednostki

• Authors: Artienwicz Nelli , Kołodziej Sabina

Title variants

EN

Anchoring, the norm reminder effect, and the faithful representation of an entity’s financial position

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Cel: Celem artykułu jest zweryfikowanie założeń o wpływie efektu zakotwiczenia oraz efektu przypomnienia normy na decyzje księgowych w przypadku swobody wyboru pozo-stawionej przez regulacje prawne. Metodyka/podejście badawcze: Badanie miało charakter eksperymentalny i zostało przeprowadzone w schemacie 2 × 2 na grupie 110 aktywnych zawodowo księgowych. Wyniki: Uzyskane wyniki potwierdziły występowanie opisanych w psychologii prawidło-wości podejmowania decyzji, które mogą rzutować na jakość informacji dostarczanych przez księgowych. Przypomnienie normy prawnej dotyczącej zasad tworzenia odpisów aktualizujących należności, które są obarczone ryzykiem niespłacalności, w istotny sposób zwiększyło skłonność księgowych do ich utworzenia. Zastosowana w badaniu kotwica po-kazała, że wprowadzenie wartości liczbowej niemającej związku z kryteriami, na podstawie których należy dokonywać decyzji o wysokości odpisu, w istotny sposób wpłynęła na sza-cunki księgowych dotyczące wartości procentowej tego odpisu. Implikacje praktyczne: Efekt zakotwiczenia i przypomnienia normy mogą wpływać na jakość prezentowanych informacji liczbowych oraz realizację wymogu wiernego odzwiercie-dlenia w sprawozdaniach finansowych. Oryginalność/wartość: Przedstawione w artykule badanie dotyczy nieweryfikowanej empirycznie dotychczas w Polsce kwestii wpływu błędów poznawczych na zawodowe decy-zje księgowych. Przy tym stanowi jedno z nielicznych badań eksperymentalnych w ramach tzw. rachunkowości behawioralnej w Polsce.

EN

Purpose: The aim of the paper is to verify the assumptions about the impact of the anchoring effect and the norm reminder effect in accounting decisions, in the case of the freedom of choice left by legal regulations, Methodology/approach: The study was based on a 2 × 2 experimental design and was conducted with 110 working accountants. Findings: The results confirmed the regularities in decision-making identified in psychology, which may influence the quality of the information provided by accountants. Being re-minded of the legal norm concerning the rules for creating write-downs of receivables bur-dened with the risk of non-payment led to a significant increase in accountants’ propensity to create write-downs. Similarly, the anchor used in the experiment showed that introducing a numerical value unrelated to the criteria for the write-down significantly impacted the accountants’ assessment of the percentage value and the write-off. Practical implications: The anchoring and norm reminder effect may affect the quality of the presented numerical information and the fulfillment of the faithful representation requirement in financial statements. Originality/value: The study presented in the article, which concerns the impact of cognitive biases on professional accounting decisions, has not been empirically verified so far in Poland. At the same time, it is one of the few experimental studies within behavioral accounting in Poland.

Keywords

PL

heurystyka zakotwiczenia; norma prawna; podejmowanie decyzji; rachunkowość behawioralna

EN

anchoring heuristic; legal norm; decision-making; behavioral accounting

• Publisher: Stowarzyszenie Księgowych w Polsce (SKwP), Zarząd Główny, Rada Naukowa
• Journal: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Year: 2021
• Issue: 45(4)
• Pages: 11-24

Contributors

author

Artienwicz Nelli

• Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Rachunkowości

author

Kołodziej Sabina

• Akademia Leona Koźmińskiego, Centrum Psychologii Ekonomicznej i Badań Decyzji

References

• Allen G., Parsons B.J. (2006), A little help can be a bad thing: Anchoring and adjustment in adaptive query reuse, Proceedings of the International Conference on Information Systems, ICIS, Milwaukee, Wisconsin, USA, December 10–13.
• Artienwicz N. (2011), Możliwości badania zachowania księgowych w świetle paradygmatów rachunkowości, „Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego”, 1–2, s. 355–364.
• Artienwicz N. (2018), Rachunkowość behawioralna, CeDeWu, Warszawa.
• Artienwicz N., Jaworska E., Korzeniowska D., Maruszewska E.W. (2021), Kognitywne i społeczne uwarunkowania podejmowania decyzji z zakresu tworzenia informacji sprawozdawczej, Instytut Prawa Gospodarczego, Katowice.
• Benson B. (2019), Why are we yelling? The art of productive disagreement, MacMillan, London.
• Blay A.D., Gooden E.S., Mellon M.J., Stevens D.E. (2018), The Usefulness of Social Norm Theory in Empirical BusinessEthics Research: A Review and Suggestions for Future Research, “Journal of Business Ethics”, 152, s. 191–206, https://doi.org/ 10.1007/s10551-016-3286-4.
• Cardinaels E., Yin H. (2015), Think Twice Before Going for Incentives: Social Norms and the Principal's Decision on Compensation Contracts, “Journal of Accounting Research”, 53 (5), s. 985–1015, https://doi.org/10.1111/1475-679X.12093.
• Cialdini R.B., Demaine L., Sagarin B.J., Barret D.W., Rhoads K., & Winter P.L. (2006), Managing social norms for persuasive impact, “Social Influence”, 1, s. 3–15, https://doi.org/10.1080/15534510500181459.
• Coate C.J. (1999), Discussion of “economic analysis of accountants’ ethical standards: the case of audit opinion shopping”, “Journal of Accounting and Public Policy”, 18, s. 365–373, https://doi.org/10.1016/S0278-4254(99)00014-9.
• Cooter R. (1998), Expressive law and economics, “Journal of Legal Studies”, 27 (2), s. 585–608.
• Falk H., Lynn B., Mestelman S., Shehata M. (1999), Auditor independence, self-interested behavior and ethics: some experimental evidence, “Journal of Accounting and Public Policy”, 18, s. 395–428, https://doi.org/10.1016/S0278-4254(99)00012-5.
• Feldman Y. (2009), The expressive function of trade secret law: Legality, cost, intrinsic motivation, and consensus, “Journal of Empirical Legal Studies”, 6 (1), s. 177–212. https://doi.org/10.1111/j.1740-1461.2009.01141.x.
• Garvey A.M., Parte L., McNally B., Gonzalo-Angulo J.A. (2021), True and Fair Override: Accounting Expert Opinions, Explanations from Behavioural Theories, and Discussions for Sustainability Accounting, “Sustainability”, 13 (4), s. 1–21. https://doi.org/10.3390/su13041928.
• Gilovich T.D., Griffin, D., Kahneman D. (eds.) (2002), Heuristics and Biases. The Psychology of Intuitive Judgment, Cambridge University Press, New York.
• Gmińska R. (2016), Psychologiczne aspekty podejmowania decyzji a rachunkowość zarządcza, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 440, s. 205–214, https://doi.org/ 10.15611/pn.2016.440.19.
• Hadro D., Pauka M. (2016), Jakość raportów finansowych A zmiana rynku notowań z New-connect na rynek regulowany, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 462, s. 61–71, https://doi.org/10.15611/pn.2016.462.04.
• Henrizi P., Himmelsbach D., Hunziker S. (2021), Anchoring and adjustment effects on audit judgments: experimental evidence from Switzerland, “Journal of Applied Accounting Research”, 22 (4), s. 598-621, https://doi.org/10.1108/JAAR-01-2020-0011.
• IASB (2018), Conceptual framework for financial reporting, IFRS Foundation.
• Jacowitz K.E., Kahneman D. (1995), Measures of anchoring in estimation tasks, “Personality and Social Psychology Bulletin”, 21 (11), s. 1161–1166, https://doi.org/10.1177/01461672952111004.
• Jaworska E. (2015), Poznawcze aspekty formułowania sądów i podejmowania decyzji w rachunkowości behawioralnej – wybrane zagadnienia, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 389, s. 130–138, https://doi.org/10.15611/pn.2015.389.12.
• Jaworska E. (2018), Strategie zapobiegania błędom poznawczym, motywacyjnym i emocjo-nalnym lub ich eliminowania w rachunkowości, „Studia Oeconomica Posnaniensia”, 8, s. 58–72, https://doi.org/10.18559/SOEP.2018.8.5.
• Joyce E.J, Biddle G. (1981), Anchoring and Adjustment in Probabilistic Inference in Auditing, “Journal of Accounting Research”, 19 (1), s. 120–145, https://doi.org/10.2307/2490965.
• Jung I. (2009), Ethical judgement and behaviors: Applying a multidimensional ethics scale to measuring ICT ethics of college students, “Computers & Education”, 53, s. 940–949, https://doi.org/10.1016/j.compedu.2009.05.011.
• Kołodziej S., Maruszewska E.W. (2016), Skłonność do unikania i uchylania się od opodat-kowania w świetle teorii moralnego rozwoju Kohlberga – zagadnienia etyczne w rachun-kowości, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 86 (142), s. 35–52, https://doi.org/10.5604/ 16414381.1199231.
• Kowalczyk T.K, Wolfe C.J. (1998), Anchoring effects associated with recommendations from expert decision aids: an experimental analysis, “Behavioral Research in Accounting”, 10, Supplement, s. 147–169, https://doi.org/10.1108/JAAR-01-2020-0011
• Lieder R., Griffiths,T.L., Huys Q.J.M., Goodman N.D. (2018), The anchoring bias reflects rational use of cognitive resources, “Psychonomic Bulletin & Review”, 25, s. 322–349, https://doi.org/10.3758/s13423-017-1286-8.
• Lin Z.J, Zhang J. (2011), Ethical awareness of Chinese business managers and accountants and their views on the use of off-book accounts, “Advances in Accounting”, 27, s. 143–155, https://doi.org/10.1016/j.adiac.2011.04.004.
• Lord A.T., DeZoort F.T. (2001), The impact of commitment and moral reasoning on audi-tors’ responses to social influence pressure, “Accounting, Organizations and Society”, 26, s. 215–235, http://dx.doi.org/10.1016/S0361-3682(00)00022-2.
• Maruszewska E.W. (2019), Postrzeganie elastycznych regulacji rachunkowości w zakresie odpisów aktualizujących, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocła-wiu”, 12, s. 77–87.
• Micherda B. red. (2007), Sprawozdawczość́ i rewizja finansowa w kształtowaniu wiarygod-ności informacji ekonomicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków.
• Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B. (2012), Psychologia poznawcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Nowak E. (2014), Rola norm rachunkowości w kreowaniu prawdziwego i rzetelnego obrazu jednostki gospodarczej, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, 77 (133), s. 117–125.
• Piasecki M. (2016), Jakość sprawozdań finansowych i struktura zapadalności długu a efek-tywność inwestycji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, „Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia” 4 (82/2), s. 249–259.
• Russo J.E., Schoemaker P.J.H. (1989), Decision Traps. Ten Barriers to Decision-Making and How to Overcome Them, Simon and Schuster, New York.
• Sweeney J.T., Roberts R.W. (1997), Cognitive moral development and auditor independ-ence, “Accounting, Organizations and Society”, 22 (3/4), s. 337–352, https://doi.org/ 10.1016/S0361-3682(96)00025-6.
• Tayler W.B., Bloomfield R.J. (2011), Norms, Conformity, and Controls, “Journal of Account-ing Research”, 49 (3), s. 753–790, https://doi.org/10.1111/j.1475-679X.2011.00398.x.
• Thaler R.H., Sunstein C.R. (2017), Impuls. Jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Thorne L. (2001), Refocusing ethics education in accounting: an examination of accounting students’ tendency to use their cognitive moral capability, “Journal of Accounting Educa-tion”, 19, s. 103–117, https://doi.org/10.1016/S0748-5751(01)00014-8.
• Tomczak P. (2017), Dlaczego kotwica kotwiczy? Przegląd mechanizmów i zasad działania heurystyki zakotwiczenia, „Decyzje” 28, s. 93–110.
• Tversky A., Kahneman D. (1974), Judgment under uncertainty: Heuristics and biases, “Science”, 185 (4157), s. 1124–1131.
• Tyszka T. (2010), Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna, Scholar, Warszawa.
• Wong K.F.E., Kwong J.Y.Y. (2000), Is 7300 m equal to 7.3 km? Same semantics but differ-ent anchoring effects, “Organizational Behavior and Human Decision Processesˮ, 82 (2), s. 314–333, https://doi.org/10.1006/obhd.2000.2900.
• Zielonka P. (2019), Giełda i psychologia. Behawioralne aspekty inwestowania na rynku papierów wartościowych, CeDeWu, Warszawa.
• Kelly K., Murphy P.R. (2016), The Interactive Effects of Ethical Norms and Subordinate Recommendations on Accounting Decisions, University of Illinois 22nd Symposium on Audit Research, https://pages.business.illinois.edu/accountancy/wp-content/uploads/ sites/12/2016/08/Kelly-Murphy.pdf (dostęp 25.06.2021).
• Kinney W., Uecker W. (1982), Mitigating the Consequences of Anchoring in Auditor Judgments, “The Accounting Review”, 57 (1), s. 55–69, http://www.jstor.org/stable/246739 (dostęp 25.06.2021).
• Young D. (2015), Anticipating Human Behavior: How Social Norms and Social Ties Influence Compliance with Financial Reporting Standards, Working Paper. https://cear.gsu.edu/ files/2015/09/Session-3-Young-Paper.pdf (dostęp 25.06.2021).