Problematyka czynnego i biernego prawa wyborczego kobiet w wyborach do Sejmu Ustawodawczego w świetle publicystyki politycznej II Rzeczypospolitej (listopad 1918 r.–styczeń 1919 r.)

• Authors: Kacperski Kamil

Title variants

EN

The issue of women’s active and passive suffrage in the elections to the Legislative Sejm in the light of political journalism in the Second Republic of Poland (November 1918–January 1919)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The issue of suffrage in the elections to the Legislative Sejm evoked interest in newspapers published at the territory of the renascent Polish State. Both the legislative works were reported, conducted at the order of Chief of State Józef Piłsudski by the government of Jędrzej Morawiecki, and individual legal solutions, included in the electoral ordinance of 28 November 1918, were analyzed. Indubitably, the greatest controversies were raised by the issue of regulating the principle of franchise universality. Ultimately, majority of participants of the discussion — even if they had earlier distanced themselves from the program ideas publicly popularized by Moraczewski and Piłsudski — supported the decision on vesting women with both active and passive suffrage in the elections to the Sejm. An important role in this discussion was played by representatives of women’s organizations. They published articles, where attention was drawn to those aspects of franchise and right to stand for election that had been ignored by participants of the discussion. Thus, a systemic debate initiated at the origins of the Second Republic gained a deeper and innovative character and went down in the history of post-partition independent Poland.

Keywords

EN

active suffrage; passive suffrage; women; elections; newspapers; political journalism; government of Jędrzej Moraczewski; Chief of State Józef Piłsudski; Legislative Sejm

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2019
• Issue: 5(154)
• Pages: 5–28

Contributors

author

Kacperski Kamil

• Dr, Polskie Towarzystwo Studiów Międzynarodowych, [e-mail], ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2198-3101

References

• Trzaska-Chrząszczewski A., „Wspomnienia i rozważania z lat 1887–1957”, t. 1, 1887–1922 (maszynopis).
• Ajnenkiel A., Spór o model parlamentaryzmu polskiego do roku 1926, Książka i Wiedza, Warszawa 1972.
• Baczność wyborcy i wyborczynie!, „Robotnik”, 9 I 1919 r., nr 11.
• Baranowski W., Rozmowy z Piłsudskim 1916–1931, Instytut Wydawniczy Biblioteka Polska, Warszawa 1938.
• Blobaum R., „Kwestia kobieca” w Królestwie Polskim (1900–1914), [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki. Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, t. I, Neriton, Warszawa 2008.
• Bojarska S., Mobilizacja sił kobiecych przed wyborami, „Nowa Gazeta”, 3 XII 1918 r., nr 507.
• Budzińska-Tylicka J., Sprawa politycznego równouprawnienia kobiet w Krakowie, „Bluszcz”, 16 XI 1918 r., nr 46.
• Budzińska-Tylicka J., Wobec wyborów do Sejmu, „Gazeta Polska”, 17 I 1919 r., nr 25.
• Chojnowski A., Aktywność kobiet w życiu politycznym, [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2000.
• Deklaracja Paderewskiego, „Kurier Polski”, 17 I 1919 r., nr 13.
• Do kobiet, „Robotnik”, 28 XII 1918 r., nr 371.
• Falęcka M., Kobieto-Polko do czynu!, „Goniec Warszawski”, 25 XI 1918 r., nr 373.
• Fuszara M., Walka Polek o prawa wyborcze, [w:] O społeczeństwie, moralności i nauce. Miscellanea, red. E. Zakrzewska-Manterys, W. Pawlik, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
• Garlicka A., Prasa w Królestwie Polskim pod okupacją niemiecką i austriacką (1915–1918), [w:] Prasa polska w latach 1864–1918, red. A. Łojek, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.
• Garlicki A., Józef Piłsudski 1867–1935, Czytelnik, Warszawa 1988.
• Goczałowa M., Do kobiet wiejskich!, „Piast”, 5 I 1919 r., nr 1.
• Hass L., Aktywność wyborcza kobiet w pierwszym dziesięcioleciu Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Kobieta i świat polityki w niepodległej Polsce 1918–1939, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
• Hełczyński B., Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa (listopad 1918–grudzień 1922), „Niepodległość”, t. 9, Instytut Józefa Piłsudskiego, Londyn–Nowy York 1974.
• Hłasko J., Po wyborach, „Gazeta Warszawska”, 28 I 1919 r., nr 27.
• Hłasko J., Przed wyborami, „Gazeta Warszawska”, 22 I 1919 r., nr 21.
• Jakubowska U., Kobiety w świecie polityki Narodowej Demokracji, [w:] Kobieta i świat polityki w niepodległej Polsce 1918–1939, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
• Jankowski T., Prawo wyborcze do parlamentu, Drukarnia Synów St. Niemiry, Warszawa 1918.
• Kacperski K., Koncepcje systemu wyborczego do Sejmu na ziemiach Królestwa Polskiego w latach 1917–1918, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2018.
• Kacperski K., Prawo wyborcze do Sejmu Ustawodawczego, „Przegląd Sejmowy” 2018, nr 6.
• Kacperski K., Stulecie praw wyborczych kobiet w Polsce, „INFOS” 2018, nr 12.
• Kacperski K., System wyborczy do Sejmu i Senatu u progu Drugiej Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2007.
• Kałwa D., Kobieta aktywna w Polsce międzywojennej. Dylematy środowisk kobiecych, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2001.
• Kilka uwag o ruchu wyborczym, „Robotnik”, 13 XII 1918 r., nr 348.
• Kobieta przy urnie wyborczej, „Naprzód”, 7 XII 1918 r., nr 274.
• Kobiety a Sejm, „Jedność Robotnicza”, 17 XI 1918 r., nr 46.
• Kobiety a wybory do Sejmu, „Zorza”, 19 I 1919 r., nr 3.
• Kołodziejczyk A., Kobiety w politycznym ruchu ludowym w latach 1918–1939, [w:] Kobieta i świat polityki w niepodległej Polsce 1918–1939, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
• Komarnicki W., Polskie prawo polityczne (geneza i system), Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa 1922.
• Kondracka M., Posłanki i senatorki II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2017.
• Konstytuanta Rzeczypospolitej Polskiej, „Kurier Poranny”, 30 XI 1918 r., nr 21.
• Kronika polityczna, „Robotnik”, 19 XI 1918 r., nr 303.
• Lachendro J., Prasa województwa krakowskiego w latach 1918–1939, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2006.
• Liga Kobiet u Komendanta, „Goniec Warszawski”, 1 I 1919 r., nr 1.
• Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2000.
• Majewska G., Zjazd kobiet polskich w kwestii wyborów do Sejmu, „Bluszcz”, 28 XII 1918 r., nr 52.
• Makowski J., Zarys prawa wyborczego, Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa 1918.
• Makowski W., Nauka o państwie. Teoria państwa, cz. I, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2014 (reprint wydania z 1939 r.).
• Mielczarek T., Prasa w systemie politycznym Drugiej Rzeczypospolitej (1918–1939), Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, Sosnowiec 2009.
• Molenda J., Kształtowanie się stosunków międzypartyjnych w przededniu powstania Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Najnowsze Dzieje Polski: materiały i studia z okresu 1914–1939, t. 14, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1969.
• Moszczeńska I., Kobiety na arenie politycznej, „Głos”, 27 XI 1918 r., nr 383.
• Niemojewski A., Sejm niewczesny, „Myśl Niepodległa”, 25 I 1919 r., nr 440.
• Nohlen D., Prawo wyborcze i system partyjny. O teorii systemów wyborczych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.
• Ordynacja wyborcza, „Nowa Reforma”, 3 XII 1918 r., nr 538.
• Orzeł J., Sytuacja społeczno-polityczna kobiet na ziemiach polskich w XIX wieku, [w:] Kobiety w polityce, red. J. Marszałek-Kawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
• Paczkowski A., Prasa codzienna Warszawy w latach 1918–1939, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983.
• Paczkowski A., Prasa polska w latach 1918–1939, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.
• Pan Niemojewski nie uznaje, „Robotnik”, 28 I 1919 r., nr 44.
• Petrażycki L., O prawa kobiet, Wydawnictwo Polskie, Lwów 1919.
• Pietrzak M., Sytuacja prawna kobiet w Drugiej Rzeczypospolitej, [w:] Kobieta i świat polityki w niepodległej Polsce 1918–1939, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
• Piłsudska A., Wspomnienia, Instytut Prasy i Wydawnictw „Novum”, Warszawa 1989.
• Pismo ustępującego gabinetu do Naczelnika Państwa, „Kurier Polski”, 17 I 1919 r., nr 13.
• Polityczny wiec kobiet polskich, „Nowa Gazeta”, 13 XI 1918 r., nr 47.
• Przed wyborami, „Kurier Warszawski”, 9 I 1919 r., nr 9.
• Przemówienie prezesa Najwyższego Sądu, Franciszka Nowodworskiego, w sprawie dopuszczenia kobiet do wyborów sejmowych, „Bluszcz”, 9 XI 1918 r., nr 45.
• Przemówienie prezydenta ministrów tow. Daszyńskiego, „Robotnik”, 12 XI 1918 r., nr 292.
• Rok 1918 we wspomnieniach mężów stanu, polityków i wojskowych, wybrał i opracował J. Borkowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
• Rozmowa z ministrem spraw wewnętrznych, „Kurier Polski”, 11 XII 1918 r., nr 309.
• Ruch przedwyborczy, „Gazeta Warszawska”, 19 XII 1918 r., nr 34.
• Siemieński J., Rozbiór krytyczny ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego, Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa 1919.
• Sierakowska K., Samoorganizowanie się kobiet w II Rzeczypospolitej: dążenia, szanse, realizacje, [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki. Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich po 1918 roku (na tle porównawczym), red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, t. II, Neriton, Warszawa 2009.
• Śliwa M., Udział kobiet w wyborach i ich działalność parlamentarna, [w:] Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2000.
• Thugutt S., Autobiografia, przedmowa A. Więzikowa, T. Janczak, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1984.
• Walczewska S., Damy, rycerze i feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce, Wydawnictwo eFKa, Kraków 2000.
• Wiec kobiet, „Goniec Warszawski”, 21 XI 1918 r., nr 367.
• Wiec kobiet polskich, „Bluszcz”, 30 XI 1918 r., nr 48.
• Wiec kobiet polskich, „Kurier Warszawski”, 21 XI 1918 r., nr 322.
• Wybory w Krakowie, „Czas”, 28 I 1919 r., nr 22.
• Wybory! Wybory! Wybory!, „Wyzwolenie”, 29 XII 1918 r., nr 52.
• W Związku Równouprawnienia Kobiet, „Kurier Poranny”, 2 XII 1918 r., nr 23.
• Zaleska Z.B., Głos kobiety, „Gazeta Warszawska”, 23 XI 1918 r., nr 8.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2019.64