Nowe uwarunkowania ekonomiczne wspólnej polityki rolnej (WPR) Unii Europejskiej

• Authors: Czyżewski Andrzej , Stępień Sebastian

Title variants

EN

New Economic Foundations of the Common Agricultural Policy (CAP) of European Union

RU

Новые экономические обусловленности совместной аграрной политики (САП) Евросоюза

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ocena ewolucji wspólnej polityki rolnej (WPR) Unii Europejskiej w kontekście paradygmatów industrialnego i trwale równoważonego rozwoju jako opcji alternatywnych, które są odzwierciedleniem neoliberalnego vs instytucjonalnego modelu gospodarki. Autorzy próbują ocenić różne instrumenty tej polityki w następujących obszarach: 1) uzasadnienie wsparcia finansowego dla sektora rolnego, 2) nowa interpretacja rent ekonomicznych w rolnictwie z uwzględnieniem samoistnej wartości ziemi, 3) deprywacja społeczno-ekonomiczna rolników (dysparytet dochodów rolniczych do pozarolniczych), 4) przejście od industrialnego wzorca rozwoju na rozwój trwale równoważony. Autorzy uważają, że sektor rolny wymaga finansowego wsparcia ze strony państwa. Potrzebne są odpowiednie bodźce fiskalne (dopłaty oraz ulgi podatkowe), które pozwolą zmodernizować produkcję rolną, poprawią infrastrukturę, stworzą warunki do tworzenia alternatywnych źródeł zarobkowania oraz przyczynią się do świadczenia dóbr i usług publicznych przez rolnictwo na rzecz społeczeństwa. Autorzy opowiadają się za nową koncepcją rozwoju sektora rolnego i obszarów wiejskich, tzw. rolnictwem trwale równoważonym, w którym obok efektywności ekonomicznej uwzględnione byłyby postulaty ochrony środowiska oraz kwestie społeczne dotyczące mieszkańców wsi. Zdaniem autorów obecna polityka rolna UE przyjmuje takie właśnie cele, przyczyniając się do długotrwałego i harmonijnego rozwoju rolnictwa w krajach Unii Europejskiej.

EN

The aim of the article is to assess the evolution of the Common Agricultural Policy (CAP) of the European Union in the context of the concepts of industrial and sustainable development, as alternative options reflecting the neoliberal vs institutional model of economy. The authors try to assess various instruments of this policy from the point of view of: (1) reasoning behind the financial support for agricultural sector, (2) new interpretation of economic rents in agriculture (with the consideration of the intrinsic value of land), (3) socio-economic deprivation of farmers (income disparity between agriculture and other sectors of economy, (4) moving from industrial development model to sustainable development model. The authors maintain that agricultural sector requires a financial support from the state. Proper fiscal stimuli are needed (subventions and tax relief) in order to modernize agricultural production, to improve infrastructure, to create alternative earning sources, and to stimulate the provision of public goods and services by agriculture for the needs of society. The authors are in favour of the new concept of sustainable development for the agricultural sector and rural areas, which would take into account, apart from economic efficiency, the demand for environmental protection as well as social questions concerning countryside inhabitants. According to the authors, the current agricultural policy of the EU aims at assuring such a sustainable and harmonious development of agriculture in the EU member states.

RU

Авторы рассматривают изменения в совместной аграрной политике (САП) Евросоюза в контексте парадигмы двух альтернативных опций – индустриального и устойчивого уравновешенного развития, которые являются отражением неолиберальной институцио- нальной модели экономики. В статье дается оценка различных инструментов этой поли- тики в следующих областях: 1) обоснование финансовой поддержки для аграрного секто- ра, 2) новая интерпретация экономических рент в сельском хозяйстве с учетом первичной стоимости земли, 3) социально-экономическая депривация крестьян (диспаритет между доходами от сельского хозяйства и вне сельского хозяйства), 4) переход от индустриаль- ного образца развития к устойчивому уравновешенному развитию. Авторы считают, что аграрный сектор требует поддержки со стороны государства. Нужны соответствующие фискальные стимулы (доплаты и налоговые льготы), которые позволят модернизовать аграрное производство, улучшат инфраструктуру, создадут условия для создания альтер- нативных источников получения доходов, а также будут способствовать производству благ и оказанию публичных услуг сельским хозяйством для всего общества. Авторы высказываются в пользу новой концепции развития аграрного сектора и сельской местности, так называемого устойчиво уравновешенного сельского хозяй- ства, в котором кроме экономической эффективности были бы учтены постулаты защиты окружающей среды и социальные вопросы, касающиеся жителей деревни. По мнению авторов, нынешняя аграрная политика ЕС преследует именно такие цели, способствуя долгосрочному и гармоничному развитию сельского хозяйства в странах Евросоюза.

Keywords

EN

Common Agricultural Policy (CAP); interventionism; sustainable development; economic rent; income deprivation; intrinsing value of land; European Union

• Publisher: Komitet Nauk Ekonomicznych PAN, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• Journal: Ekonomista
• Year: 2017
• Issue: 6
• Pages: 675-697

Contributors

author

Czyżewski Andrzej

• Prof. dr hab. Andrzej Czyżewski – Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej

author

Stępień Sebastian

• Dr hab. Sebastian Stępień – Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej

References

• Bartkowiak R., Współczesne teorie ekonomiczne, „Roczniki Nauk Rolniczych: Seria G”, 2010, t. 97, z. 20.
• Birchall O., Verry D., Introduction to Economics, University of London: London School of Economics and Political Science, London 2016.
• Committee of Agricultural Organisations in the European Union – General Committee for Agricultural Cooperation in the European Union, The European Model of Agriculture – The Way Ahead, Pr(99)88F1, Brussels 1999.
• Czyżewski A., Makroekonomiczne uwarunkowania przedsiębiorczości w agrobiznesie, w: Rozwój rolnictwa i agrobiznesu w skali lokalnej, (red. A. Czyżewski), Wyd. Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Sielinku, Poznań 1995.
• Czyżewski A., Makroekonomiczne uwarunkowania rozwoju sektora rolnego, w: Uniwersalia polityki rolnej w gospodarce rynkowej. Ujęcie makro- i mikroekonomiczne, red. A. Czyżewski, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Poznań 2007.
• Czyżewski A., Odkrywanie ekonomii rolnej, wykład z okazji nadania godności Doktora Honoris Causa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, SGGW, Warszawa, 26 listopada 2015.
• Czyżewski A., Czyżewski B., A New Paradigm of Development as a Modern Challenge in Agriculture, „Management” 2014, nr 1.
• Czyżewski A., Czyżewski B., Ziemia i jej renty w nowym paradygmacie rozwoju rolnictwa, w: Problemy rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej w pierwszej dekadzie członkostwa Polski w Unii Europejskiej, red. A. Czyżewski, B. Klepacki, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2015.
• Czyżewski A., Kułyk P., Relacje między otoczeniem makroekonomicznym a rolnictwem w krajach wysoko rozwiniętych i w Polsce w latach 1991–2008, „Ekonomista” 2010, nr 2.
• Czyżewski A., Kułyk P., Kształtowanie rozwoju trwale równoważonego w ekonomii rolnej w optyce historycznej i współczesnej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2016, nr 452.
• Czyżewski A., Matuszczak A., Potrzeba zmian w modelu rozwoju rolnictwa a finansowanie celów w budżecie rolnym Polski po 2005 roku, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2015, nr 218.
• Czyżewski A., Stępień S., Ekonomiczno-społeczne uwarunkowania zmian paradygmatu rozwoju rolnictwa drobnotowarowego w świetle ewolucji Wspólnej Polityki Rolnej, „Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych” 2013, nr 2.
• Czyżewski B., Kontrowersje wokół rent gruntowych: od ekonomii klasycznej do czasów współczesnych, „Ekonomista” 2010, nr 2.
• Czyżewski B., Renty ekonomiczne w gospodarce żywnościowej w Polsce, PWE, Warszawa 2013.
• Czyżewski B., Kierat rynkowy w europejskim rolnictwie, WN PWN, Warszawa 2017.
• Czyżewski B., Matuszczak A., A New Land Rent Theory for Sustainable Agriculture, „Land Use Policy” 2016, nr 55 (2016a).
• Czyżewski B., Matuszczak A., Interwencjonizm rolny: pogoń za rentą a wybór publiczny lub korygowanie rynku, „Ekonomista” 2016, nr 5 (2016b).
• Czyżewski B., Polcyn J., From the Land Rent of the Physiocrats to Political Rent in Sustainable Agriculture, w: Political Rents of European Farmers in the Sustainable Development
• Paradigm. International. National and regional perspective, red. B. Czyżewski, WN PWN, Warszawa 2016.
• Dassis G., Główne czynniki wpływające na wspólną politykę rolną po 2020 r., Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Bruksela 2016.
• Drygas M., Wpływ dopłat bezpośrednich w ramach Wspólnej Polityki Rolnej 2004–2006 i 2007–2013 na przekształcenia obszarów wiejskich w województwie pomorskim, ekspertyza wykonana na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku, Wyd. IRWiR PAN, Warszawa 2010.
• Duer I., Agenda 2000 – podstawą rozwoju polskiego rolnictwa, „Pamiętnik Puławski” 2000, nr 120.
• European Commission, The Cork Declaration. Towards an Integrated Rural Development Policy, Cork 1996, http://ec.europa.eu/agriculture/rur/leader2/dossier_p/en/dossier/ cork.pdf (dostęp 31.08.2017)
• FAO, FAO Food Price Index, http://www.fao.org/worldfoodsituation/foodpricesindex/en/ (dostęp 23.06.2017).
• Fischler F., The European Model of Agriculture – the Future of Modern Farming, Opening Speech for International Green Week 1999, Berlin, 21 January 1999.
• Flejterski S., Wahl P., Ekonomia globalna. Synteza, Wyd. Difin, Warszawa 2003.
• Goraj L., Wpływ wspólnej polityki rolnej na dochody polskich gospodarstw rolnych, materiały z konferencji „Polska wizja wspólnej polityki rolnej po 2013 r.”, Warszawa, 26 stycznia 2009.
• Graca-Gelert P., Wpływ funduszy unijnych na zróżnicowanie dochodów w Polsce – przykład dopłat bezpośrednich i rent strukturalnych, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2014, nr 38.
• Hull Ch.H., The Economics Writings of Sir William Petty, University Press, Cambridge 1899.
• Jambor A., Harvey D., CAP Reform Options: A Challenge for Analysis & Synthesis, Centre for Rural Economy, „Discussion Paper Series” 2010, nr 28.
• Komisja Europejska, Wspólna polityka rolna (WPR) i rolnictwo w Europie – najczęściej zadawane pytania, Bruksela 2013, http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO–$23–631_pl.htm (dostęp 25.06.2017).
• Kowalczyk S., Sobiecki R., Europejski model rolnictwa – uwarunkowania ewolucji, „Roczniki Nauk Rolniczych” 2001, seria G, t. 98, z. 3.
• Marshall A., Principles of Economics (wyd. 8), Macmillan and Co., London 1920.
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, Warszawa 2014.
• Mrówczyńska-Kamińska A., Czyżewski B., Przepływy międzygałęziowe i podział rent w sektorze rolno-żywnościowym w Polsce w latach 1995–2005, „Ekonomista” 2011, nr 2.
• Piketty T., Kapitał w XXI w., Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2015.
• Poczta-Wajda A., Interest Groups and Rent Seeking in Agriculture – a Theoretical Approach, w: Political Rents of European Farmers in the Sustainable Development Paradigm. International.
• National and Regional Perspective, red. B. Czyżewski, PWN, Warszawa 2016.
• Rada Europejska – Rada Unii Europejskiej, Reforma wspólnej polityki rolnej, Bruksela 2015, http://www.consilium.europa.eu/pl/policies/cap-reform/ (dostęp 28.06.2017).
• Rao J.M., Storm S., Agricultural Globalization in Developing Countries: Rules, Rationales and Results, Political Economy Research Institute, University of Massachusetts, Amherst 2002.
• Robbins L., An Essay on the Nature and Significance of Economic Science, Macmillan and Co., London 1932.
• Rogall H., Ekonomia zrównoważonego rozwoju, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2010.
• Samuelson P., A. Scott, Economics: An Introductory Analysis, McGraw-Hill Company of Canada, Whitby 1971.
• Smędzik-Ambroży K., Czyżewski A., Specialization and Diversification of Agricultural Production in the Light of Sustainable Development, „Journal of International Studies” 2015, nr 2.
• Smith A., An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, red. S.M. Soares, Metalibri, New York 2007.
• Sobczyński T., Zmiany udziału dopłat w dochodach gospodarstw rolniczych UE w latach 1989–2005, w: Polityka Unii Europejskiej, red. D. Kopycińska, Wyd. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008.
• Sobiecki R., Kryzysy rolne a bezpieczeństwo żywnościowe, w: Przedsiębiorstwo a kryzys globalny, red. R. Sobiecki, J.W. Pietrewicz, Wyd. Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa 2010.
• Stępień S., Guth M., Smędzik-Ambroży K., The Influence of the European Union’s Common Agricultural Policy on the Socio-economic Sustainability of Farms in Poland (maszynopis),
• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej, Poznań 2017.
• Stępień S., Cykl świński w świetle zmian na globalnym rynku żywca wieprzowego, WN PWN, Warszawa 2015.
• Szarfenberg R., Nierówności i ubóstwo a uczestnictwo Polski w Unii Europejskiej, Wyd. Instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.
• Thirtle C., i in., Explaining the Decline in UK Agricultural Productivity Growth, „Journal of Agricultural Economics” 2004, nr 55(2).
• Vaggi G., The Economics of Francois Quesnay, The MacMillan Press Ltd, London 1987.
• Wilkin J., Ekonomia polityczna reform wspólnej polityki rolnej, „Gospodarka Narodowa” 2009, nr 1–2.
• Woś A., Tworzenie i podział dochodów rolniczych. Dochody transferowe, IERiGŻ, Warszawa 2000.
• Woś A., W poszukiwaniu modelu rozwoju polskiego rolnictwa, IERiGŻ, Warszawa 2004.
• Zegar J.S., Ekonomia wobec kwestii agrarnej, „Ekonomista” 2010, nr 6.