Od stosunków feudalnych do dziadka. Co znaczy słowo senior i jaka jest jego stabilność ekspresywna

• Authors: Rudnicka Maria
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

From feudal relations to grandfather. What the word ‘senior’ means and what is its expressive stability? This article focuses on a change in the meaning of the word senior in the context of demographic changes in Eastern Europe: Towards the end of the last century the avarage life expectancy of an European gradually extended and as a result, the number of older people in the community rose. This led to the need of finding a neutral way of calling the elderly. In Polish there had not been such a word previously: elderly people were named (and sometimes still are) after the fact they do not work (emeryt – a retired person), after the role they fulfill in the family (babcia, dziadek – grandma and grandpa), or after the way they lack something (niemłody – about a person who is not young anymore). The first part of the article summarizes the demographic revolution, which has been taking place since the end of the 19th century. In the following part the author describes the ways in which elderly people and old age are described in the Polish language. In the third part she analyzes the dictionary definitions of the word senior (since the year 1807) to conclude that neither of those definitions captures the new meaning of it. Finally she creates a new definition (or even definitions) of the word senior by using the gathered language material and graphical material and by checking in what context the word is used and which derivatives it creates. Author analyses the emotionals marking and expressive stability of the word.

Keywords

PL

senior; wiek; zmiana znaczenia słowa; zmiany demograficzne; rewolucja demograficzna

EN

senior; ageing; the change of meaning of the word; demographic changes; demographic revolution

• Publisher: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
• Journal: Orbis Linguarum
• Year: 2018
• Issue: 51
• Pages: 195-210

Contributors

author

Rudnicka Maria

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Edycja elektroniczna Słownika Wileńskiego, red. Małgorzata B. Majewska, [dostęp:] https://eswil.ijp.pan.pl/index.php, [dn. 17.092018].
• Encyklopedyczny słownik wyrazów obcych, red. S. Lam, Warszawa 1939.
• English Living Dictionaries Oxford, [dostęp:] https://en.oxforddictionaries.com/definition/senior [dn. 17.12.2018].
• Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
• Jarymowicz Maria, Kamil Imbir, Próba taksonomii ludzkich emocji, „Przegląd Psychlogiczny” 2010, t. 53, nr 4, 439-461.
• Kopaliński Władysław, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1967.
• Mead Margaret, Kultura i tożsamość: studium dystansu międzypokoleniowego, [tłum.] J. Hołówka, Warszawa 2000.
• Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego. Najnowsze Słownictwo Polskie, [dostęp:] http://www.nowewyrazy.uw.edu.pl, [dn. 17.09.2018].
• Rutkowska Longina, Trwanie życia w 2016 r. Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 2017.
• Ochocki Andrzej, Starzenie się ludności Polski, „Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL”, 1999, nr 47(3).
• Markowski Andrzej, Radosław Pawelec, Wielki słownik wyrazów obcych i trudnych, Warszawa 2001.
• Nowy słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 1999.
• Podręczny słownik języka polskiego. Przedruk fotoofsetowy na podstawie wydania M. Arcta z 1939 r., Warszawa 1957.
• Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 38, Poznań 1994.
• Słowosieć, [dostęp:] http://plwordnet.pwr.wroc.pl/wordnet/, [dn. 15.09.2018].
• Plutchik Robert, The Nature of Emotions, [w:] American Scientist, Zeszyt 89, 2001.
• Puzynina Jadwiga, Język wartości, Warszawa, 1962.
• Rejter Artur, Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksy potoczności, Katowice 2006.
• Słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. W. Doroszewski, wyd. 16, Warszawa 1980.
• Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewskiego, T. S-Ś, Warszawa 1966.
• Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, R–Z, t. 3, Warszawa 1983.
• Słownik języka polskiego Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego, red. W. Niedźwiedzki, K. Król, t. VI, S-Ś, Warszawa 1915.
• Słownik Języka Polskiego on-line, [dostęp:] https://sjp.pwn.pl/slowniki [dn. 17.09.2018].
• Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
• Słownik wyrazów obcych, red. I. Kamińska-Szmaj, Wrocław 2001.
• Sondel Janusz, Słownik łacińsko-polskie dla prawników i historyków, Kraków 1997.
• Stefaniak-Hryćko Agnieszka, Między eufemizacją a wulgaryzacją. Językowy obraz starości i człowieka starego, [w:] Edukacyjne, kulturowe i społeczne konteksty starości, [red.:] M. Malec, Wrocław 2011.
• Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
• Wielki Słownik Języka Polskiego on-line, red. P. Żmigrodzki, [dostęp:] http://www.wsjp.pl, [dn. 17.09.2018].
• Wielki słownik wyrazów obcych, red. M. Bańko, Warszawa 2005.
• Wiśniowska Lidia, Słownik wyrazów bliskoznacznych, Warszawa 2006.
• Wolny Maja, Językowy obraz starości ludzi i zwierząt w polszczyźnie, [w:] Opozycja homo – animal w języku i kulturze, [red.:] A. Dąbrowska, ser.: „Język a Kultura”, Wrocław 2003, t. 15.
• Apartamenty senioralne, [dostęp:] http://apartamenty-senioralne.pl/, [dn. 15.09.2018].
• Departament Polityki Senioralnej, opis zadań, strona internetowa Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, [dostęp:] https://www.mpips.gov.pl/seniorzyaktywne-starzenie/departament-polityki-senioralnej/ [dn. 15.09.2018].
• Jak promować aktywność osób starszych w Europie, [oprac.] AGE Platform Europe, [współpraca] Komitet Regionów, Komisja Europejska, 2011, [dostęp: http://analizy.mpips.gov.pl/images/stories/publ_i_raporty/ER2012/mat_promo/Jak_promowac_PL.pdf, [dn. 14.09.2018].
• Kolemba Martyna, Powstał Regionalny Klaster Senioralny, [w:] Opolski Urząd Wojewódzki.
• Strona internetowa, [dostęp:] https://www.opole.uw.gov.pl/powstal-regionalny-opolski-klaster-senioralny, pdn. 15.09.2018].
• Komorski Arkadiusz, Senioralny trend biznesowy, [portal:] My company Polska, [dostęp:]
• https://mycompanypolska.pl/artykul/632/strategie-senioralny-trend-biznesowy, [dn. 15.09.2018].
• Ludność w wieku 60+. Struktura i zdrowie, [notatka przygotowana na posiedzenie Sejmowej Komisji Polityki Senioralnej dotyczące Informacji Ministra Zdrowia na temat wpływu zmian demograficznych i starzenia się społeczeństwa na organizację systemu ochrony zdrowia i Narodowy Program Zdrowia (w dniu 19.02.2016 r.)], Główny Urząd Statystyczny,
• strona internetowa GUS-u, [dostęp:] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-w-wieku-60-struktura-demograficzna-i-zdrowie,24,1.html, dn. 17.08.2018.
• Osiedle senioralne, [dostęp:] https://seniorapartments.pl/osiedle-senioralne/, [dn. 15.09.2018].
• Seniorski Dzień Kobiet, „Wiadomości Lokalne. Miesięcznik Gminy Nowe Miasto nad Wartą”, nr 4/85, kwiecień 2006, [dostęp:] http://www.wbc.poznan.pl/Content/262929/Segregator29.pdf, [dn. 15.09.2018].
• Starachowice.eu. portal internetowy miasta, [dostęp:] https://starachowice.eu, [dn. 15.09.2018].
• Testy senioralne, [dostęp:] http://testysenioralne.pl/, [dn. 15.09.2018].
• Wikipedia. Wolna encyklopedia, [dostęp:] https://pl.wikipedia.org/, [dn. 17.09.2018].
• Wysocki Marek, Przestrzeń publiczna przyjazna seniorom. Poradnik RPO, Warszawa 2015, [dostęp:] https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Poradnik_Przestrzen_publiczna_ przyjazna_seniorom_2015.pdf [dn. 15.09.2018].
• Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020, strona internetowa Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, [dostęp:] https://www.mpips.gov.pl/seniorzyaktywne-starzenie/zalozenia-dlugofalowej-polityki-senioralnej-w-polsce-na-lata-20142020/, [dn. 15.09.2018].