Identyfikacja chłopców w księgach poznańskiego cechu złotników jako świadectwo rzemieślniczej kultury onimicznej w XVI wieku

• Authors: Nowak-Pasterska Ewa

Title variants

EN

Identification of apprentices in Poznań goldsmiths archive books as an evidence of craftsmen onimic culture in the 16th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł mieszczący się w obszarze badań antroponomastycznych pokazuje sposoby identyfikacji chłopców zapisywanych na naukę rzemiosła złotniczego do poznańskiego cechu złotników w XVI w. Analizie poddano rozbudowane modele nazewnicze, wyekscerpowane z ksiąg cechu złotników zdeponowanych w Archiwum Państwowym w Poznaniu, zawierające oprócz imienia i nazwiska rozmaite deskrypcje jednostkowe identyfikujące adeptów złotnictwa. Wspomniany materiał dotąd nie był w pełni wykorzystany w badaniach antroponimicznych. Jego analiza i interpretacja, będąca próbą uchwycenia XVI-wiecznej rzemieślniczej tradycji onimicznej, pozwoliła na dopełnienie historycznego antroponomastykonu miasta Poznania i scharakteryzowanie badanej grupy rzemieślniczej w wymiarze socjoonomastycznym.

EN

The paper related to the area of anthroponomastic sciences shows the manners of identification young men enrolled in apprenticeship to Poznań goldsmiths’ guild in 16th century. Extensive naming models excerpted from the goldsmiths’ guild books deposited in the Poznań State Archives, including not only names but also various identifying descriptors, were analyzed in socioonomastic perspective. Mentioned language material has not been fully used in anthroponymy researches so far. The analysis and interpretation are a try to observe 16th century craftsmen onimic tradition and they allow to complete historical personal names of Poznań city.

Keywords

PL

onomastyka; antroponimia; poznański cech złotników w XVI wieku; nazwiska rzemieślników

EN

onomastic sciences; anthroponymy; Poznań goldsmiths’ guild in 16th century; names of craftsmen

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2017
• Issue: 31
• Pages: 177–189

Dates

published

2017

Contributors

author

Nowak-Pasterska Ewa

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

References

• 482 — Księga od zapisów i wypisów chłopców, jednostka 482, liczba kart 220, lata: 1565–1774, seria 56: Cech złotników (Poznań), zespół archiwalny: 53/636/0 Cechy miasta Poznania, Archiwum Państwowe w Poznaniu.
• AntrPol — Cieślikowa A. (red.), Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią, t. 1–5, Kraków: Wydawnictwo Lexis, 2007–2015.
• Bubak J. 1986: Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
• DFN — Duden — Familiennamen. Herkunft und Bedeutung von 20 000 Nachnamen, bearb. von R. und V. Kohlheim, Mannheim–Leipzig–Wien–Zürich: Dudenverlag, 2005.
• Gott-Gottschald M. 1971: Deutsche Namenkunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und Bedeutung, Vierte Auflage mit einem Nachwort und einem bibliographischen Nachtrag von Rudolf Schützeichel, Berlin: Walter de Gruyter & Co.
• Górski K., Kuraszkiewicz W., Pepłowski F., Saski S., Taszycki W., Urbańczyk S., Wierczyński S., Woronczak J. i in. 1955: Zasady wydawania tekstów staropolskich. Projekt. Cz. II — Teksty nowożytne do połowy XVIII wieku, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
• Klimek Z. (oprac.) 1997: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego, Kraków: IJP PAN.
• Lepszy L. 1933: Poznań, [w:] Lepszy L., Przemysł złotniczy w Polsce (tytuł z okładki: Złotnictwo w Polsce), Kraków: Miejskie Muzeum Przemysłowe im. dra Adrjana Baranieckiego, 254–255.
• Maisel W. (oprac.) 1969: Wilkierze poznańskie. Cz. III — Organizacja cechowa. Statua civitatis Posnaniensis.Pars III — Contubernia, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• NOdm — Kaleta Z., Supranowicz E., Szymowa J. (oprac.): Odmiejscowe nazwy osobowe, Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego, 1997.
• Nożyński T. 1953: Materiały do dziejów złotnictwa poznańskiego, Przegląd Zachodni. Studia Wielkopolskie IX, III, 236–250.
• Sarnowska-Giefing I. 2010: Ślady wpływów niemieckich w antroponimii Poznania, [w:] Nazwy własne a społeczeństwo, t. 1, Łobodzińska R. (red.), Łask–Pruszków: Oficyna Wydawnicza Leksem, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Filologiczny, 231–257.
• Sarnowska-Giefing I. (oprac.) 2011: Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI–XVIII wieku, t. 1: A–F, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Sarnowska-Giefing I. (red.) 2014: Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI–XVIII wieku, t. 2: G–N, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• SEMot — Cieślikowa A. (oprac.), Rymut K. (red.), Szymowa J. (oprac.), Malec M. (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, t. 1–6, Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego, Zakład Onomastyki Polskiej, Pracownia Antroponimii Polskiej, 1995–2002.
• SGP(k) — Słownik gwar polskich (kartoteka).
• Sieradzki A. 2014: Derywowane nazwiska odzawodowe w dokumentach poznańskich od XVI do XVIII wieku, [w:] Graf M. (red.), Przestrzenie językoznawstwa. Prace dedykowane Profesor Irenie Sarnowskiej-‑Giefing, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 163–171.
• SNW — Rymut K. (red.), Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. 1–9, Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego, 1992–1994.
• SSNO — Taszycki W. (red.): Słownik staropolskich nazw osobowych, t. 1–6, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1965–1983; Malec M. (red.), Suplement, t. 7, z. 1–3, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984–1987.
• SStp — Urbańczyk S. (red. nacz.), Słownik staropolski, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka Polskiego, 1953–2002.

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.31.11