Po co się pisze pastisze?

• Authors: Piotr Michałowski

Title variants

EN

What for are written pastiches?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą analizy przyczyn i celów pisania pastiszu. Autor zestawia teorię gatunku z własną praktyką pastiszowania. Porównanie definicji ze słowników terminów literackich angielskich, francuskich, rosyjskich i polskich oraz opracowań teoretycznoliterackich pozwala dostrzec zarówno podobieństwa, jak różnice ujęć — także związków gatunku z parodią. Wyprowadzone z tych źródeł uogólnienie pozwala sformułować własną definicję: pastisz jest interpretacją cudzego tekstu, dokonaną bez użycia metajęzyka. Jego cele mogą być różne, zarówno poważne, jak i ludyczne: 1) sposób interpretacji dzieła oryginalnego, 2) demonstracja mistrzowskiego opanowania cudzego stylu, 3) wykorzystanie wygasłej poetyki, 4) sposób przezwyciężenia wpływu innych dzieł na własne, 5) rekonstrukcja cudzego dzieła nie ukończonego lub uszkodzonego, 6) wykorzystanie cudzego stylu do wypracowania własnej poetyki autorskiej. Prócz tego istnieje kilka strategii ujawniania mistyfikacji lub jej utajania, które zostają nazwane strategiami: apokryfu, kontynuacji, hipotezy i rekonstrukcji. Na koniec pastisz zostaje uznany za sprawdzian literackości literatury.

EN

Author tries to explain what are reasons and goals of writing pastiches. He compares theory with his own practice of this form, because moreover writes pastiches himself. First he compares some definitions from English, French, Russian and Polish dictionaries of literary terms and from theoretical treatises (with the theory of parody too). Analysing their similarities and diferences he offers his own definition: pastiche is an interpretation of someone else’s creation, which is made without using metalanguage. Its goals may be serious or amusing: 1) manner of research and interpret of genuine work, 2) manner of proof of mastery of sameone else’s style, 3) to take an advantage of past poetics, 4) to overcome influence of another writer, 5) to reconstruct the genuine work which is not finished by his author or is not complete, 6) to use sameone else’s style for own goal, sometimes contradictory to original work. Except them in this article are presented some strategies to show or conceal the falsification in pastiche. There are strategies of apocryph, of continuation, of hipothesis and of reconstruction. Moreover pastiche can be used as a test of essence of literature.

Keywords

PL

pastisz; genologia; intertekstualność

EN

pastiche; genology; intertextuality

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2014
• Volume: 57/114 z. 2
• Pages: 11-24

Dates

published

2014

Contributors

author

Piotr Michałowski

• Zakład Teorii i Antropologii Literatury, Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego

References

• Balbus Stanisław (1983), Między stylami, Universitas, Kraków.
• Balcerzan Edward (2013), Literackość. Modele, gradacje, eksperymenty, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
• Baldick Chris (1990), The Concise Oxford Dicionary od Literary Terms, Oxford UP, Oxford–New York.
• Bloom Harold (2002), Lęk przed wpływem. Teoria poezji, przeł. A. Bielik-Robson, M. Szuster, Universitas, Kraków.
• Cudden John Anthony [b.r.], A dictionary of literary terms, Revised Edition, Penguin, London.
• Genette Gerard (1982), Palimpsestes. La literature an second degrée, Édition du Seuil, Paris.
• Głowiński Michał, O intertekstualności, [w:] tegoż, Intertekstualność, groteska, parabola. Szkice ogólne i interpretacje, Prace wybrane, t. 5, Universitas, Kraków.
• Hutcheon Linda (2007), Teoria parodii. Lekcja sztuki XX wieku, przeł. A. Wojtanowska, W. Wojtowicz, Atut, Wrocław.
• Huizinga Johan (1985), Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, przeł. M. Kurecka, W. Wirpsza, Czytelnik, Warszawa.
• Jaworski Stanisław (2007), Podręczny słownik terminów literackich, wyd. 2 popr. i uzup., Universitas, Kraków.
• Klauber Veronique (2001), Pastiche [w:] Dictionaire des genres et notions littéraires, Nouvelle édition augmenteé, Encyclopedia Universalis, Albin Michel, Paris.
• Michałowski Piotr (2001, 2003), Granice poezji i poezja bez granic, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Nycz Ryszard (1992), Parodia [w:] Słownik literatury polskiej XX wieku, Ossolineum, Wrocław.
• Nycz Ryszard (1995) Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, IBL PAN, Warszawa.
• Ross Murfin, Supryia M. Roy (2003), The Bedford Glossary of Critical and Literary Terms, 2nd ed. Bedford/St.Martins, Boston–New York.
• Sierotwiński Stanisław (1986), Słownik terminów literackich. Teoria i nauki pomocnicze literatury, Ossolineum, Wrocław.
• Sławiński Janusz (1998), Pastisz [w:] Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, wyd. 3 poszerz. i popr., Ossolineum, Wrocław.
• Timofeev L. Ivanovič, Turaev S. Vasil'evič (ed.) (1974), Slovar’ literaturovedčeskich terminov, „Prosveščenie”, Moskva.
• Tuwim Julian (2004), Kwiaty polskie, oprac. i wstęp P. Michałowski, Universitas, Kraków.
• Wyka Kazimierz (1971), Obrona van Meegerena [w:] tegoż, Wędrując po tematach, t. 3. Kraków.
• Ziomek Jerzy (1985), Pastisz [w:] Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2, PWN, Warszawa.
• Ziomek Jerzy (1980), Parodia jako problem retoryki [w:] Powinowactwa literatury. Studia i szkice, PWN, Warszawa.