Opowieść Pielgrzyma – Ignacego Loyoli projekt autobiograficzny. Kilka uwag o gatunku, narracji, podmiocie i geście egzystencjalnym

• Authors: Kapuścińska Anna

Title variants

EN

The Pilgrim’s Story – Ignatius Loyola’s autobiographical project. A few remarks about the genre, the narrative and the existential gesture

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule poruszono problem gatunku, narracji i konstrukcji podmiotu w Opowieści Pielgrzyma. Autorka dowodzi, że mimo mediacyjnego zapośredniczenia ustnego przekazu Loyoli tekst jest mówioną autobiografią w trzeciej osobie. W tym kontekście wprowadza pojęcie „paktu przedautobiograficznego”, zawartego między autorem-narratorem-bohaterem a wykonawcą zapisu. Pakt ten określił granice „tajemnicy wyznania”, ustalił zakres narracji i wyznaczył tryb jej konstruowania. Ponadto autorka przekonuje, że Opowieść wolno uznać za właściwą nowożytną autobiografię. Świadczy o tym literacka autokreacja podmiotu, który podejmując metafikcyjną „grę” z odbiorcami, relacjonuje swoje dzieje przez pryzmat odkrywania w sobie „kogoś innego”, odsłania istotę procesów tożsamościotwórczych, artykułuje emocjonalną dynamikę rzeczywistości, wreszcie – przez gest artystyczny zachęca do podjęcia egzystencjalnego wyzwania.

EN

The article raises the problem of the genre, narration and subject construction in The Pilgrim’s Story. The author of the article argues that despite the mediational/transitional (from oral to written) character of Loyola’s narrative, the text is spoken autobiography in the third person. In this context, she introduces the concept of “a pre-autobiographical pact” between the author-narratorhero and the recorder. This pact has determined the boundaries of the “confession secrecy”, the scope of the narrative and its constructive mode. Moreover, the article proves that Loyola’s text is the proper autobiography in the modern sense. Essentially the main argument is, firstly, the literary model of the subject’s self-creation and, secondly, the model of the metafictional “game”: the subject recounts his story through the prism of recognition of the Other in himself, reveals the essence of the process of self-identity formation, articulates the emotional dynamics of human existence, finally, through artistic gesture encourages one to take up the existential challenge.

Keywords

PL

Ignacy Loyola; autobiografia mówiona; autobiografia w trzeciej osobie; pakt przedautobiograficzny; tożsamość autobiograficzna; metafikcja

EN

Ignatius Loyola; spoken autobiography; autobiography in the third person; preautobiographical pact; autobiographical identity; metafiction

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Autobiografia. Literatura. Kultura. Media
• Year: 2015
• Issue: 1(4)
• Pages: 13–38

Contributors

author

Kapuścińska Anna

• Uniwersytet Szczeciński

References

• Bibliografia podmiotowa Loyola Ignacy, Autobiografia, czyli Opowieść Pielgrzyma, przeł. Mieczysław Bednarz, wstęp Henryk Fros, Wydawnictwo WAM, Kraków 1994. Loyola Ignacy, Opowieść Pielgrzyma. Autobiografia, przekł. i oprac. Mieczysław Bednarz, współprac. Stefan Filipowicz, Roman Skórka. W: tegoż, Pisma wybrane. Komentarze, t. 1–2, Wydawnictwo WAM, Kraków 1968. Bibliografia przedmiotowa Alter Robert, Partial Magic: The Novel as a Self-Conscious Genre, University of California Press, Berkeley–Los Angeles 1978. Caraman Philip, Ignatius Loyola, Collins, London 1990. Conrod Frédéric, Loyola’s Greater Narrative. The Architecture of the Spiritual Excercises, Peter Lang, New York 2008. Czermińska Małgorzata, Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie, Universitas, Kraków 2000. Dhôtel Jean-Claude, Introduction. W: Antoine Lauras (trad.), Récit écrit par le Père Louis Gonçalves aussitôt qu’il l’eut recueilli de la bouche même du Père Ignace, Desclée de Brouwer, Paris 1988. Lejeune Philippe, Wariacje na temat pewnego paktu, red. nauk. Regina Lubas-Bartoszyńska, przeł. Wincenty Grajewski i in., Universitas, Kraków 2006. Leturia Pedro, Iñigo de Loyola, trans. Aloysius J. Owen, Le Moyne College Press, New York 1949. Lévinas Emmanuel, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, przeł. Małgorzata Kowalska, rew. przekł. Jacek Migasiński, wstęp Barbara Skarga, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002. Lévinas Emmanuel, Czas i to, co inne, przeł. Jacek Migasiński, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999. Lévinas Emmanuel, Inaczej niż być lub ponad istotą, przeł. Piotr Mrówczyński, Aletheia, Warszawa 2000. Lubas-Bartoszyńska Regina, Pisanie autobiograficzne w kontekstach europejskich, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 2003. Man Paul de, Autobiografia jako od-twarzanie, przeł. Maria Bożenna Fedewicz, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 2. Markowski Michał Paweł, O tożsamości. W: tegoż: Anatomia ciekawości, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999. McManamon John M., The Text and Contexts of Ignatius Loyola’s „Autobiography”, Fordham University Press, New York 2013. Nicolas Antonio T. de, Powers of Imagining: Ignatius de Loyola, State University of New York Press, Albany 1986. O’Conor Joseph F.X., Editor’s Preface. W: Ignatius Loyola, The Autobiography of St. Ignatius, Benziger Brothers, New York 1900. O’Rourke Boyle Marjorie, Loyola’s Acts. The Rhetoric of the Self, University of California Press, Berkeley 1997. Wang Qi, The autobiographical Self in Time and Culture, Oxford University Press, New York 2013. Wierzejska Jagoda, Metafikcyjne do-twarzanie opowieści o sobie samym, „Tekstualia” 2006, nr 4. Zawanowski Kazimierz, Wstęp. W: Dawna nowela hiszpańska, przekł. i wstęp Kazimierz Zawanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.

Identifiers

ISSN

2353-8694

DOI

10.18276/au.2015.1.4-02