Możliwości uczenia się osób w żałobie. Koncepcja indywidualnej ścieżki żałoby w ujęciu J. Williama Wordena

• Authors: Sztobryn-Bochomulska Justyna
• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł podejmuje problematykę tanatologiczną. Przedmiotem badań jest proces żałoby w różnych ujęciach teoretycznych. Krytyce została poddana koncepcja procesu żałoby ujęta jako liniowe następstwo kilku etapów. W opozycji do niej omówiona została znacznie bardziej wydajna edukacyjnie koncepcja indywidualizacji procesu żałoby Williama Wordena. Autor ten opracował model zadań, jakie stoją przed osobą, która utraciła kogoś bliskiego. W modelu tym na pierwszym miejscu występuje zadanie zmierzenia się z nieuchronnością śmierci i jej zaakceptowanie. Zadanie drugie polega na ekspresji emocji związanych ze stratą bliskiej osoby. Kolejne zadania mają już charakter prospektywny – adaptacja do życia, uczenie się nowego funkcjonowania oraz poszukiwanie sposobów na zachowanie pamięci o zmarłym. Egzemplifikacją tej koncepcji jest przeżywanie żałoby przez osoby w starszym wieku. Występują tu obszary edukacyjne, które wynikają bezpośrednio z założeń indywidualnej ścieżki żałoby. W tym procesie niezwykle ważne jest rozwinięcie orientacji na zmianę, dzięki której osoba w żałobie uczy się i przystosowuje do nowej sytuacji życiowej.

EN

This article addresses issues in thanatology, focusing on the grief process from various theoretical perspectives. It critiques the concept of grief as a linear progression through several stages. In contrast, it discusses William Worden’s more educationally effective concept of individualizing the grief process. Worden developed a model of tasks for individuals who have lost a loved one. The first task in this model is to confront and accept the inevitability of death. The second task involves expressing the emotions associated with losing a loved one. The subsequent tasks are more forward-looking, involving adaptation to life, learning new ways of functioning and finding ways to honor the memory of the deceased. The grief experience among older adults is an example of this concept. Educational areas emerge directly from the assumptions of the individualized grief pathway. In this process, developing a focus on change is crucial, as it helps the bereaved individual learn and adapt to their new life situation.

Keywords

PL

andragogika; tanatologia; proces żałoby; koncepcja J. W. Wordena

EN

andragogy; thanatology; grief process; J. W. Worden’s concept

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Akademii WSB
• Journal: EXLIBRIS Biblioteka Gerontologii Społecznej
• Year: 2024
• Volume: 1(26) /2024 Exlibris. Biblioteka Gerontologii Społecznej
• Pages: 69–85

Dates

published

2024-09-30

Contributors

author

Sztobryn-Bochomulska Justyna

• Uniwersytet Łódzki, Polska

References

• Ariès, Ph. (1989). Człowiek i śmierć. Państwowy Instytut Wydawniczy.
• CBOS. (2019). Sytuacja społeczno-ekonomiczna seniorów. Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej.
• Doka, K. J. (2017). Żałoba jest podróżą. Jak zmagać się ze stratą. Wydawnictwo Charaktery.
• Erikson, E. H. (2012). Dopełniony cykl życia. Wydawnictwo Helion.
• Franczak, A. (2022). Przedmowa do wydania polskiego. W: J. W. Worden, Poradnictwo i terapia w żałobie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Grabarczyk, F. (2019). Samotność osób starszych. W: J. Zimny (red.), Nowe oblicza współczesnej rzeczywistości (ss. 137–150). Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli.
• Herbert, M. (2005). Żałoba w rodzinie. Jak pomóc dzieciom i ich rodzinom. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Janicka, A. (2021), Współczesna schola mortis. Perspektywa kulturowa, komunikacyjna i pedagogiczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kessler, D. (2022). Szósty etap żałoby. W poszukiwaniu sensu. Wydawnictwo Laurum.
• Kleszcz-Szczyrba, R. (2016). Czy każdej stracie „potrzebna jest” żałoba i czy każdej żałobie „potrzebna jest” terapia? W: R. Kleszcz-Szczyrba, A. Gałuszka (red.), Utrata i żałoba. Teoria i praktyka (ss. 111–121). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kosiol, M. (2015). Psychologiczne aspekty pomyślnego starzenia się. Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej, 9(1), 37–49.
• Kulas, D. (2012). Między koniecznym a możliwym – kulturowa banalizacja egzystencjalnego lęku. Casus śmierci. Kultura Współczesna, 4(75), s. 33–43.
• Łukaszewska, B. (2015). Doświadczanie żałoby przez osoby dorosłe. Formy wsparcia psychologicznego w kontekście opieki paliatywno-hospicyjnej. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 5(3), 299–304.
• Niezabitowski, M. (2011). Relacje społeczne ludzi starszych w środowisku zamieszkania – aspekty teoretyczne i empiryczne. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, (38), 13–31.
• Ogińska-Bulik, N. (2013). Potraumatyczny wzrost – zróżnicowanie ze względu na rodzaj doświadczonego zdarzenia oraz płeć i wiek badanych osób. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, (17), 51–66.
• Okła, W. (2009). Pomoc psychologiczna w sytuacji utraty. W: S. Steuden, S. Tucholska, Psychologiczne aspekty doświadczania żałoby (ss. 197–205). Wydawnictwo KUL.
• Sacharczuk, K. (2021). Samobójstwa wśród osób w podeszłym wieku w świetle statystyk polskich i europejskich. Journal Socioterapie, 7(1), 33–41.
• Sękowski, M. (2019). Postawa wobec śmierci w cyklu życia człowieka. Universitas.
• Spahni, S., Bennett, K. M., Perrig-Chielloa, P. (2016). Psychological adaptation to spousal bereavement in old age. The role of trait resilience, marital history, and context of death. Death Studies, 40(3), 182–190.
• Stelcer, B. (2012). Żałoba mężczyzn. Nowiny Lekarskie, 81(5), 569–573.
• Steuden, S. (2009). Doświadczanie żałoby przez osoby starsze. W: S. Steuden, S. Tucholska, Psychologiczne aspekty doświadczania żałoby (ss. 171–182). Wydawnictwo KUL.
• Tomasik, E. (1997). Możliwości zastosowania biblioterapii względem osób starszych. Roczniki Pedagogiki Specjalnej, 8, 286–296.
• Tucholska, S. (2009). Psychologiczna analiza procesu żałoby. W: S. Steuden, S. Tucholska, Psychologiczne aspekty doświadczania żałoby (ss. 11–33). Wydawnictwo KUL.
• Wieczorkowska, M. (2008). Hedonizm współczesnego społeczeństwa konsumpcyjnego. Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym, 11(2), 161–169.
• Worden, J. W. (2022). Poradnictwo i terapia w żałobie. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.57655/EXLIBRIS_1_2024_4