Obiektywność i prawdziwość sumienia

• Authors: Jan Krokos

Title variants

EN

Objectivity and validity of conscience

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zagadnienie obiektywności i prawdziwości ma podstawowe znaczenie dla zrozumienia funkcjonowania sumienia i postępowania moralnego człowieka. Sumienie jest aksjologiczną świadomością czynu ludzkiego, który współkonstytuuje intelekt i wola. Sumienie towarzyszy spełnianiu się czynu ludzkiego, jest tego świadkiem, a w refleksji poznaje czyn jako dobry lub zły. Sumienie jest zawsze subiektywne, bo jest „moim” sumieniem i „moim” jest sąd sumienia. Ale jeśli rzetelnie stwierdza, jak się rzecz ma z moim czynem, jakiego rodzaju jest to czyn, czy chciałem go jako dobrego lub złego, sumienie jest obiektywne. Z obiektywnością poznania czynu w sumieniu i przez sumienie wiąże się jego prawdziwość. Obiektywność sumienia jest warunkiem sine qua non jego prawdziwości, klasycznie rozumianej, jako adaequatio intellectus et rei, w tym przypadku: jako zgodności sądu sumienia z czynem jako jego przedmiotem. Obiektywność i prawdziwość osądu sumienia jest następstwem jego osobliwości i osobliwości jego przedmiotu, jakim jest czyn. Sumienie jest aksjologiczną świadomością własnego (lub cudzego) czynu, dokonującą się na wewnętrznym horyzoncie wiedzy moralnej, obejmującej normy postępowania, pośród których naczelne miejsce przysługuje zasadzie: dobro należy czynić a zła unikać. Sumienie jest subtelnym narzędziem poznawczym, jakie zostało dane człowiekowi, by żył po ludzku, narzędziem, które pozostaje we władaniu człowieka.

EN

The issue of objectivity and validity of conscience is of great importance in understanding the functioning of conscience and man’s moral actions. Conscience is the axiological consciousness of the human act, which is co-constituted by intellect and will. Conscience accompanies the human act, witnesses it and, after reflection, assesses the act as either good or bad. Conscience is always subjective, because it is “my” conscience and “mine” is the judgement of conscience. However, when one thoroughly asserts their own actions, the kind of act it is, and whether it had good or bad intentions, then one’s conscience is objective. The objectivity of cognition of an act, in conscience and through conscience, relates to its validity. The objectivity of conscience is a condition sine qua non of its validity, which is traditionally understood as adaequatio intellectus et rei. In this case: as correspondence between a judgement of conscience and an act as the object of conscience. The objectivity and validity of judgement of conscience follows from its peculiarity and the peculiarity of its object, i.e. an act. Conscience is the axiological consciousness of one’s own (or someone else’s) act, which operates in the interior horizon of moral knowledge comprising norms of acting, of which the most significant is the principle: good needs to be cultivated, whereas evil needs to be avoided. Conscience is a subtle cognitive tool given to man in order for man to live humanely – a tool that is under man’s control.

Keywords

PL

sumienie; obiektywność; prawda

EN

conscience; objectivity; truth

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2012
• Volume: 48
• Issue: 3
• Pages: 39-53

Contributors

author

Jan Krokos

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Wydział Filozofii Chrześcijańskiej, Instytut Filozofii, ul. Wóycickiego 1/3, 01-938 Warszawa, Poland