Fascynacje pograniczem w dwudziestowiecznej myśli filozoficznej i antropologicznej – Bachtin, Todorov, Buber, Levinas

• Authors: Orłowski Adam

Title variants

EN

Fascinations with borderland in the philosophical and anthropological thought in the XXth century - Bachtin, Todorov, Buber, Levinas

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

„Pogranicze” to słowo-klucz współczesnej humanistyki. Rozumiane szeroko (biorąc pod uwagę zarówno jego aspekt geograficzny, kulturowy jak i interpersonalny) dotyczy wielu paradygmatów współczesnej nauki. W niniejszym szkicu kategorię pogranicza powiążemy z myślą filozoficzną Michaiła Bachtina, Tzvetana Todorova, Martina Bubera i Emmanuela Levinasa. Pogranicze to spotkanie „ja” z innym (tym „ja” lub innym może być jednostka, grupa, kultura), nieuniknione i stanowiące o sensie życia, oparte na niewspółobecności (Bachtin, Todorov), odpowiedzialności (Buber, Levinas), pełnym oddaniu, obustronnym wzbogaceniu światopoglądowym (kulturowym), sprawiedliwości, próbie przezwyciężania różnic, rozbieżności w kwestiach fundamentalnych.

EN

,,Borderland” is a keyword, contemporary humanities buzzword, widely understood (regarding the geographical, cultural and interpersonal aspect) concerns of many paradigms of contemporary science. In this essay, the borderland is connected with the philosophical thought of Mikhail Bachtin, Tzvetan Todorov, Martin Buber, Emmanuel Levinas. The borderland is the meeting the „I” with the other (the „I” or the other can be individual, group or culture), the inevitable and forming the meaning of life, based on noncoexistence (Bakhtin, Todorov), the responsibility (Buber, Levinas), the complete devotion, mutual enrichment of worldview (cultural), the justice, the efford to overcome of differences, discrepancies in fundamental issue.

Keywords

PL

pogranicze; filozofia dialogu; polifoniczność; spotkanie jednostek; spotkanie kultur

EN

borderland; philosophy of dialogue; polyphony; the meeting of individuals; the meeting of cultures

• Publisher: Uniwersytet Opolski, Instytut Politologii
• Journal: Border and Regional Studies
• Year: 2016
• Volume: 4
• Issue: 1
• Pages: 5-23

Dates

published

2016

Contributors

author

Orłowski Adam

References

• Bachtin, M. (1970). Problemy poetyki Dostojewskiego, przeł. N. Modzelewska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bachtin, M. (1983). Koncepcja nauki o literaturze. W: Bachtin: dialog – język – literatura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bachtin, M. (1986). Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bachtin, M. (1997). W stronę filozofii czynu, przeł., wstępem. i przyp. opatrz. Bogusław Żyłko. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Boczarow, S. (2009). Zdarzenie życia. W: D. Ulicka (red.), Ja-inny, wokół Bachtina. Kraków: Universitas.
• Buber, M. (1992). Ja – Ty. Warszawa: „Pax”.
• Czaplajewicz, E. (1983). Wprowadzenie. W: E. Czaplajewicz i in. (red.), Bachtin: dialog – język – literatura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Doktór, J. (1992). Wstęp. W: M. Buber, Ja i Ty : wybór pism filozoficznych, wybrał, przeł. i wstęp napisał Jan Doktór. Warszawa: Pax.
• Emerson, C. (2009). Niewspółobecność: czym jest, a czym nie jest. W: Ja-inny, wokół Bachtina. Kraków: Universitas.
• Gadacz, T. (2009). Filozofia dialogu. W: T. Gadacz, Historia filozofii XX w.. Nurty. Tom 2. Kraków: Znak.
• Gadacz, T. (2009). Martin Buber. W: T. Gadacz, Historia filozofii XX w.. Nurty. Tom 2. Kraków: Znak.
• Handler, W. R. (2009). Etyka podmiotowej kreacji u Bachtina i Lacana. W: Jainny, wokół Bachtina. Kraków: Universitas.
• Hawkes, T. (1988). Strukturalizm i semiotyka, przeł. z ang. Ignacy Sieradzki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Hirschop, K. (2009). Historia tworzenia historii. W: Ja-inny, wokół Bachtina. Kraków: Universitas.
• Kristieva, J. (1983). Słowo, dialog i powieść. W: Bachtin: dialog – język – literatura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Lacarpa, D. (2009). Bachtin, marksizm, karnawał. W: Ja-inny, wokół Bachtina. Kraków: Universitas.
• Levinas, E. (2000). Inaczej niż być lub ponad istotą, przeł. P. Mrówczyński. Warszawa: Aletheia.
• Lerchte, J. (1999). Tzvetan Todorov. W: Panorama współczesnej myśli humanistycznej, z ang. przeł. Tadeusz Basznia. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Levinas, E. (1991). Trudna wolność. Eseje o judaizmie. Gdynia: Atext.
• Markowski, M. P. (2001). Występek. Eseje o pisaniu i czytaniu. Warszawa: Sic!.
• Murawska, M. (2005). Problem innego. Analiza koncepcji intersubiektywności Marice`a Marleau-Ponty`ego i Emmanueala Levinasa. Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Pieszak, E. (2003). Trzy dyskursy o spotkaniu z innym. Gombrowicza, Schellera i Levinasa ścieżki spotkania w pobliżu wielkich dróg. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauki.
• Próchnicki, W. (1994). Człowiek i dialog. Na wysokiej połoninie Stanisława Vincenza. Kraków: UJ.
• Saint-Cheron de, M. (1986). Rozmowy z Emmanuelem Levinasem, tłum. M. Jędraszewski, Poznańskie Studia Teologiczne, t. 6.
• Skarga, B. (1998). Tożsamość i różnica. Kraków: Znak.
• Smaga, J. (1987). Wstęp. W: F. Dostojewski, Zbrodnia i kara. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Śledzińska-Simon, A. (2010). Inni, różni, równi. Ewolucja koncepcji równości w społeczeństwie pluralistycznym. W: L. Dziewięcka-Bokun, A. ŚledzińskaSimon (red. nauk.), Społeczeństwo wobec innego. Kategoria innego w naukach społecznych i życiu publicznym. Toruń: Adam Marszałek.
• Todorov, T. (1983). Antropologia filozoficzna. W: Bachtin: dialog – język – literatura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Todorov, T. (1996). Podbój Ameryki: problem innego, przeł. Janusz Wojcieszak. Warszawa: Aletheia.
• Todorov, T. (2009). Dziedzictwo Bachtina. W: Ja-inny, wokół Bachtina. Kraków: Universitas.
• Urbanowski, B. (1972). Polifonia i dialektyka. Człowiek i Światopogląd, nr 3.
• Witkowski, L. (2000). Uniwersalizm pogranicza. O semiotyce kultury Michała Bachtina w kontekście edukacji. Toruń: Adam Marszałek.
• Żyłko, B. (1994). Michaił Bachtin: w kręgu filozofii języka i literatury. Gdańsk: Wydawnictwo UG.

Identifiers

EISSN

2353-3781