Archaizmy jako składniki związków frazeologicznych w słownikach współczesnej polszczyzny

• Authors: Agnieszka Piela

Title variants

EN

Phraseological units containing an archaic element in comprehensive dictionaries of polish language

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Problemy w opracowywaniu jednostek frazeologicznych pojawiają się nie tylko w przypadku pracy nad słownikami frazeologicznymi, ale również przy tworzeniu słowników ogólnych języka polskiego. Rzadko kiedy w opisie leksykograficznym porusza się kwestię traktowania związków z archaicznym komponentem. Okazuje się, że te konstrukcje wyrazowe zajmują marginesową pozycję w opisach leksykograficznych, a przecież one również wchodzą w skład zasobu słownego współczesnych użytkowników polszczyzny. Podstawowym celem artykułu jest pytanie o status frazeologizmów z elementem archaicznym w Uniwersalnym słowniku języka polskiego (USJP), we Współczesnym słowniku języka polskiego (WSJPDun) oraz w powstającym Wielkim słowniku języka polskiego (WSJP). Ogląd materiału frazeologicznego zawartego w tych leksykonach daje podstawy do twierdzenia, że sposób rejestrowania interesujących mnie frazeologizmów jest dość niejednorodny. W artykule staram się również pokazać wpływ opisu leksykograficznego na „losy semantyczne”, tj. na sposób interpretacji czy rozumienia jednostek z dawnym elementem.

EN

The problems with the description of phraseological units appear not only in the case of work on phraseological dictionaries but also while compiling and editing comprehensive dictionaries of Polish language. It is a rare phenomenon for scholars to tackle the question of treating the units containing an archaic element in their lexicographical descriptions. It turns out that such word constructions play a marginal role in the lexicographical descriptions mentioned above, yet they also contribute to the lexical inventory of the contemporary users of Polish language. The basic purpose of this article is to pose a question referring to the status of the phraseological units comprising an archaic element to be found in Uniwersalny słownik języka polskiego (USJP), in Współczesny słownik języka polskiego (WSJPDun) and in Wielki słownik języka polskiego (WSJP), the last one being in preparation now. The insight into the phraseological material comprised in these lexicons gives grounds to claim that the registration methods used for the phraseological units, which lie in the sphere of my interest, are rather heterogeneous. In the article I also try to demonstrate how a lexicographical description has influenced the so-called “semantic vicissitudes”, that is how the units with archaic elements were interpreted or comprehended.

Keywords

PL

definicja; leksykon; frazeologia; archaizmy; motywacja; semantyka

EN

definition; dictionary; phraseology; archaic lexis; motivation; semantics

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
• Year: 2014
• Volume: LX (60)
• Pages: 235-249

Dates

published

2014

Contributors

author

Agnieszka Piela

• Uniwersytet Śląski, Instytut Języka Polskiego, Zakład Leksykologii i Semantyki

References

• Bańko Mirosław, 2001, Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym, Wydano Nakładem Wydziału Polonistyki Uni-wersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Fliciński Piotr, 2008, Frazeologia w Wielkim słowniku języka polskiego a zasób związków idiomatycznych współczesnej polszczyzny, [w:] P. Żmigrodzki, R. Przybylska, red., Nowe studia leksykograficzne, t. 2, Wydawnictwo Lexis, Kraków, s. 105–116.
• Grochowski Maciej, 2001, O hasłowaniu nieciągłych jednostek języka z seg-mentem izolowanym, [w:] W. Gruszczyński i in., red., Nie bez znaczenia… Prace ofiarowane Profesorowi Zygmuntowi Saloniemu z okazji jubileuszu 15 000 dni pracy naukowej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 87–97.
• Jawór Agnieszka, 2009, Paleosemantyzmy w związkach frazeologicznych, „Po¬radnik Językowy”, 4, s. 65–74.
• Jawór Agnieszka, 2010, Reinterpretacje polskich związków frazeologicznych, „Poradnik Językowy”, 6, s. 36–47.
• Lewicki Andrzej, Pajdzińska Anna, reJakoWa Bożena, 1987, Z zagadnień fra-zeologii. Problemy leksykograficzne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Lica Aneta, 1997, Frazeologia w nowym słowniku. Słownik współczesnego języka polskiego, „Język Polski”, 2–3, s. 210–213.
• Pajdzińska Anna, 1988, Frazeologia a zmiany kulturowe, „Poradnik Językowy”, 7, s. 480–487.
• Piela Agnieszka, 2013, Nieuświadamiane archaizmy w polskich związkach fra¬zeologicznych, „LingVaria”, 1, s. 59–71.
• PielaAgnieszka, 2012, Obecność dawnej leksyki w polskiej frazeologii, „Rozpra¬wy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego”, 58, s. 247–260.
• Węgrzynek Katarzyna, 2007, Związki frazeologiczne w Wielkim słowniku języka polskiego, [w:] P. Żmigrodzki, R. Przybylska, red., Nowe studia leksykogra¬ficzne, t. 2, Wydawnictwo Lexis, Kraków, s. 87–100.
• Węgrzynek Katarzyna, przybylska Renata, Żmigrodzki Piotr, 2012, Opis jedno¬stek nieciągłych w Wielkim słowniku języka polskiego PAN, „Język Polski”, 5, s. 353–367.
• Żmigrodzki Piotr, 2009, Wprowadzenie do leksykografii polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Identifiers

ISSN

0076-0390