Droga do „szarej strefy”. Społeczne mechanizmy wykluczenia

• Authors: Anna Baczko-Dombi , Anna Giza

Title variants

EN

The Road to the Shadow Economy. Social Mechanisms of Exclusion

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

„Szara strefa” jest zjawiskiem wieloaspektowym, którego zrozumienie wymaga odniesienia do czynników społecznych, politycznych, gospodarczych i z zakresu polityki regionalnej. W badaniach nad „szarą strefą” dominuje jednak podejście ekonomiczne, koncentrujące się na identyfikacji jej rozmiaru i czynników ją kształtujących. W badaniu, którego rezultaty prezentujemy w artykule, znalazł się obszerny moduł poświęcony społecznemu wymiarowi „szarej strefy”, a w szczególności trajektoriom zawodowym nierejestrowanych pracowników oraz społecznym postawom wobec niej. Wnioski z badań sugerują, że „szara strefa” jest swoistym i w pełni zalegitymizowanym systemem społecznym, zapewniającym nie tylko korzyści finansowe, ale również społeczne i psychologiczne. Mechanizmy rekrutacji do niej wiążą się z wadliwością systemu edukacji, niską mobilnością w połączeniu z regionalnym zróżnicowaniem rynku pracy, dynamicznym rozwojem sektora usług i niskim zaufaniem do instytucji publicznych. Biorąc pod uwagę aktualne trendy – szczególnie jeśli idzie o system emerytalny, należy się spodziewać utrwalania i rozrostu „szarej strefy”.

EN

The ‘shadow’ (also called ‘grey’ or ‘informal’) economy is a multidimensional, complex phenomenon. Its size and specific features are shaped by various policies – e.g. taxation, labour costs, labour market institutions, economic conditions, social attitudes and habits, as well as regional differentiation and mobility costs. However, these are economic analyses that dominate in the the field of shadow economy, and their focus is on its size and shape. Within the framework of an extensive study for the Ministry of Labour and Social Policy, we have developed a specialized substudy devoted to exploring the social aspect of the this segment of the economy. The main focus was on identifying the trajectories which lead people into taking unregistered jobs and work, and attempting to understand the social perception of the shadow economy. The results suggest that unregistered work is a specific, fully legitimate social system which provides people with various benefits: not only economic (avoidance of taxation), but also social and psychological. The mechanisms of recruitment in the unregistered labour market sector (i.e. shadow economy) are clearly linked to inefficiencies of the education system, low mobility in the context of the strong regional variation of local labour markets, the dynamic development of the service sector, and low trust in public institutions. Bearing in mind recent developments and trends – especially in the retirement system – we may predict that the grey economy will rather grow than diminish.

Keywords

PL

„szara strefa”; wykluczenie społeczne; nierejestrowana praca; edukacja; praca; bezrobocie; zawód; biografia zawodowa; kapitał społeczny

EN

shadow economy; informal economy; social exclusion; unregistered labour; education; labour; jobs; job biography; social capital

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2014
• Volume: 63 (LXIII)
• Issue: 4
• Pages: 107-137

Dates

published

2014

Contributors

author

Anna Baczko-Dombi

• Instytut Filozofii i Socjologii PAN

author

Anna Giza

• Zakład Psychologii Społecznej, Instytut Socjologii, Wydział Filozofii i Socjologii, Uniwersytet Warszawski

References

• Baczko-Dombi A., Jaka droga wiedzie do szarej strefy? Raport podsumowujący badanie ilościowe i jakościowe osób pracujących w szarej strefie, Warszawa: MPiPS (materiał niepublikowany).
• Balcerzak-Paradowska B., 2003, Praca i polityka społeczna wobec wyzwań integracji, Warszawa: IPiSS.
• Bednarski M., 2010, Wykluczenie społeczne a szara strefa w gospodarce, „Polityka Społeczna” 9: 24–29.
• Bednarski M., 2013, Szara strefa – rynek pracy – integracja społeczna, „Optimum Studia Ekonomiczne” 6 (66): 45–56.
• Bednarski M., Kokoszyński R., 1988, Nieoficjalna gospodarka i jej społeczne następstwa, „Ekonomista” 3−4.
• Bednarski M., Kryńska E., Pater K., Walewski M. (red.)., 2008, Przyczyny pracy nierejestrowanej, jej skala, charakter i skutki społeczne, Warszawa: Raport Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
• Belev B., 2003, The Informal Economy in the EU Accession Countries: Size, Scope, Trends and Challenges to the Process of EU Enlargement, Ośrodek Studiów nad Demokrac Sofia.
• Grabowski M.H. (red.), 1995, Szara strefa w transformacji gospodarki, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
• Hanousek J., Palda F., 2002, Quality of Government Service and Tax Evasion, CERE.
• Kazemier B., Van Eck R., 1992, Survey Investigations of the Hidden Economy. Some Methodological Results, “Journal of Economic Psychology” 13.
• Kloc K.,1998, Szara strefa w Polsce w okresie transformacji, Warszawa: Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych.
• Kozłowski P., 2004, Gospodarka nieformalna w Polsce. Dynamika i funkcje instytucji, Warszawa: INE PAN.
• Krzyżanowska Ł., 2013, Praca, wiek, emerytura. O społecznych mechanizmach dezaktywizacji starszych pracowni-ków, IS UW: niepublikowana praca doktorska.
• Kryńska E., 2004, Szara strefa rynku pracy. Utrapienie gospodarcze czy ratunek społeczny? w: S. Borkowska (red.), Przyszłość pracy w XXI wieku, Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Główny Urząd Statystyczny.
• Loewenstein G., Read D., Baumeister R.F., 2003, Time and Decision. Economic and Pscyhological Perspectives on Intertemporal Choice, New York: Russell Sage Publications.
• Mróz B., 2002, Gospodarka nieoficjalna w systemie ekonomicznym, Warszawa: Monografie i opracowania – Szkoła Główna Handlowa.
• OECD 2002, Handbook for Measurement of the Non-observed Economy, Paris.
• Schneider F., 1997, The Shadow Economies of Western Europe, “Journal of the Institute of Economic Affairs” 17/3.
• Schneider F., 2003, The Shadow Economy, in: K.Ch. Rowley, F. Schneider (eds.), Encyclopedia of Public Choice, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Schneider F., Enste D., 2002, The Shadow Economy: Theoretical Approaches, Empirical Studies, and Political Im-plications, Cambridge: Cambridge University Press.
• Sen A., 1999, Development as Freedom, Oxford: Oxford University Press.
• Sierocińska K., 2011, Kapitał społeczny. Definiowanie, pomiar i typy, „Studia Ekonomiczne” 1/2011: 69–86.
• Sowa K.Z. (red.), 1990, Gospodarka nieformalna: uwarunkowania lokalne i systemowe, Rzeszów: TNOiK.
• Torgler B., Schneider F., 2006, Shadow Economy, Tax Morale, Governance and Institutional Quality, Linz: Anhof.
• Wyżnikiewicz B., 1987, Druga gospodarka − znaczenie i zasięg, Warszawa: INE PAN,.
• http://www.mpips.gov.pl/praca/programy/raport-przyczyny-pracy-nierejestrowanej-jej-skala-charakter-i-skutki-spoleczne/ (dostęp 11 – 11 – 2014)