Loneliness in the Collective: Youth in the Socio-Educational Sphere in Poland 1948–1989

• Authors: Król Joanna

Title variants

PL

Samotność w kolektywie: młodzież w przestrzeni społeczno-edukacyjnej w Polsce w latach 1948-1989

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Political, social and economic life in Poland in the years 1948–1989 was organised within the monocratic order. This meant the existence of one centre of power and control, as well as the subordination of all social processes to immediate political goals. Education, and especially the formation of the young generation, also found itself within the orbit of political influence. The promoted educational model was built on the ideal of the so-called socialist morality. It included, among others, idealism, the cult of work, a scientific worldview, and collectivism. Collectivism was treated as the goal, method, and the form of educational work. The compulsion to function in a group and be controlled by a group might have aroused in many members a sense of loneliness, isolation, or even rejection. The sense of rejection implied isolation. On the other hand, there was a chance to reformulate isolation into a sense of loneliness. I read loneliness as a positive value, i.e. as a journey into oneself, an opportunity for self-development and for finding an inner freedom. Therefore, the following paradoxical questions can be posed: Was collectivism inspiring and creative, and was collectivism the source of individual emancipation? Were the youth conspiracy, youth subcultures, and all religious movements that contested the system, the proof of young people’s isolation or of their creative loneliness? Answering these questions is the main goal of my paper.

PL

Życie polityczne, społeczne i gospodarcze w Polsce w latach 1948-1989 zorganizowane było w ramach ładu monocentrycznego. Oznaczało to istnienie jednego ośrodka władzy i kontroli, a także podporządkowanie wszystkich procesów społecznych doraźnym celom politycznym. W orbicie wpływów politycznych znalazła się również edukacja, a zwłaszcza kwestia formacji młodego pokolenia. Promowany model wychowawczy zbudowany został na ideale tzw. moralności socjalistycznej. Obejmowała ona m.in. ideowość, kult pracy, światopogląd naukowy i kolektywizm. Kolektywizm potraktowano jako cel, metodę i formę pracy edukacyjnej. Przymus funkcjowania w grupie i bycie kontrolowanym przez grupę mogły u wielu budzić poczucie samotności, osamotnienia lub wręcz odrzucenia. Poczucie odrzucenia implikowało osamotnienie. Z drugiej strony istniała szansa przeformułowania osamotnienia w poczucie samotności. Samotność odczytuję jako wartość pozytywną, tzn. jako drogę w głąb siebie, szansę samorozwoju i odszukania wewnętrznej wolności. Można zatem postawić następujące paradoksalne pytania: czy kolektywizm był inspirujący i twórczy, i czy kolektywizm był źródłem emancypacji jednostki? Czy konspiracja młodzieżowa, subkultury młodzieżowe oraz wszystkie ruchy religijne kontestujące system były dowodem na osamotnienie młodzieży czy też na twórczą samotność? Odpowiedź na te pytania są przewodnim celem mojego artykułu.

Keywords

EN

solitude; loneliness; youth; collectivism; monocentric order

PL

samotność; osamotnienie; młodzież; kolektyw; ład monocentryczny

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Paedagogia Christiana
• Year: 2020
• Volume: 1/45
• Pages: 137-148

Contributors

author

Król Joanna

• University of Szczecin

References

• Berger, P. & Luckmann, T. (2010). Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Boyd, D. & Bee, H. (2008). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
• Chłopek, M. (2005). Bikiniarze. Pierwsza polska subkultura. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• Dołęga, Z. (2003). Samotność młodzieży – analiza teoretyczna i studia empiryczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Dubas, E. (2000). Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Dyoniziak, R. (1965). Młodzieżowa „podkultura”. Studium socjologiczne. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Filipiak, M. (1999). Od subkultury do kultury alternatywnej. Wprowadzenie do subkultur młodzieżowych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Głowacka-Sobiech, E. (2013). Harcerstwo w Polsce w latach 1944-1990. Poznań: Wydawnictwo Naukowe im. Adama Mickiewicza.
• Hejnicka-Bezwińska, T. (1996). Zarys historii wychowania (1944-1989): (oświata i pedagogika pomiędzy dwoma kryzysami). Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP.
• Hejnicka-Bezwińska, T. (2015). Praktyka edukacyjna w warunkach zmiany kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
• Kairow, I. (ed.) (1950). Pedagogika. Vol. 2. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Kamiński, A. (1948). Pedagogika Antoniego Makarenki. Warszawa: Robotnicze Towarztstwo Przyjaciół Dzieci.
• Kielar-Turska, M. (2000). Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia. In J. Steralau, D. Doliński (eds.), Psychologia. Vol 1: Podstawy psychologii (pp. 285-332). Gdańsk: GWP.
• Kłoskowska, A. (1981). Socjologia kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kołakowski, A. (2015). Opór i trwanie – ewolucja form młodzieżowego sprzeciwu wobec sowietyzacji Polski w latach 1945-1989. In A. Kołakowski (ed.), Doświadczanie dzieciństwa i młodości w Polsce (1918-1989) (pp. 326-345). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kosiński, K. (2000). O nową mentalność: życie codzienne w szkołach 1945-1956. Warszawa. Wydawnictwo TRIO.
• Kosiński, K. (2006). Oficjalne i prywatne życie młodzieży w czasach PRL. Warszawa: Rosner i Wspólnicy.
• Kotłowski, K. (1968). Filozofia wartości a zadania pedagogiki. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Król, J. (2015a). Indywidualizm versus koletywizm w teorii i praktyce Związku Młodzieży Polskiej: 1948-1957. In E. Magiera (ed.), Z badań nad tradycją polskiej pedagogiki. Indywidualizm. Edukacja. Kolektywizm. Vol. 1 (pp. 139-155). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego Minerwa.
• Król, J. (2015b). Młodzież i jej zadania w dokumentach programowych ideologicznych organizacji młodzieżowych PRL. In A. Kołakowski (ed.), Doświadczanie dzieciństwa i młodości w Polsce (1918-1989) (pp. 113-131). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Liberska, H. (2006). Tożsamość a orientacja przyszłościowa w adolescencji. Psychologia Rozwojowa, 11(4), 65-79.
• Makarenko, A. (1950). Wybrane prace pedagogiczne. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Marcinkiewicz, M. (ed.) (2011). „Oaza wolności”. Duszpasterstwa akademickie w latach siedemdziesiątych XX wieku. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej.
• Mazur, M. (2009). O człowieku tendencyjnym… Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w Polsce i PRL 1944-1956. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Michalski, S. (1981). Miejsce historii wychowania w systemie nauk pedagogicznych. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału Nauk Humanistycznych. Seria A, 22, 1-27.
• Noszczak, B. (ed.) (2016). Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) – nowe tropy i pytania badawcze. Warszawa: IPN.
• Ossowski, S. (1983). O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa: PWN.
• Paleczny, T. (2016). Kontestacja młodzieżowa – próba zdefiniowania zjawiska. In B. Noszczak (ed.), Życie na przekór. Młodzieżowa kontestacja systemu w ostatniej dekadzie PRL (1980-1989) – nowe tropy i pytania badawcze (pp. 17-42). Warszawa: IPN.
• Pęczak, M. (1992). Słownik subkultur młodzieżowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
• Pomykało, W. (1977). Kształtowanie ideału wychowawczego w PRL w latach 1944-1976. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Radziwiłł, A. (1981). Ideologia wychowawcza w Polsce w latach 1948-1956 (próba modelu). Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza „Nowa”.
• Szczepański, J. (1980). Sprawy ludzkie. Warszawa: Czytelnik.
• Szczerba, W. (1959). Organizacja kolektywu jako metoda wychowania moralnego. In B. Suchodolski (ed.), Zarys pedagogiki, vol. 2 (pp. 344-352). Warszawa: PWN.
• Szmatka, J. (2008). Małe struktury społeczne: wstęp do mikrosocjologii strukturalnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Świda-Ziemba, H. (2010). Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Tarnogórski, Cz. (1988). Wokół samotności i osamotnienia. In M. Szyszkowska (ed.), Samotność i osamotnienie (pp. 3-18). Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
• Wasilewska, K. M. (2010). Samotność młodzieży. Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy.
• Wierzbicki, M. (2013). Ostatni bunt. Młodzieżowa opozycja polityczna u schyłku PRL 1980-1990. Fakty, konteksty, interpretacje. Lublin-Warszawa: IPN.

Identifiers

DOI

10.12775/PCh.2020.009