Instytucjonalne wsparcie międzypokoleniowej transmisji języka mniejszości (na przykładzie staroobrzędowców mieszkających w Polsce)

• Authors: Głuszkowski Michał

Title variants

EN

Institutional support of intergenerational transmission of minority language (on the example of Russian Old Believers in Poland)

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Since Poland is an ethnically and linguistically homogeneous country, the lack of knowledge of the mother tongue in minority communities occurs much often than of the Polish language. The intergenerational transmission of language in a small community (ca. 1000 people) of the Old Believers in North-Eastern Poland differs from bigger minorities, such as Germans, Lithuanians or Belarussians, who have the possibility to teach their mother tongue as a school subject. Young Old Believers are more proficient in the Polish language, and the traditional dialect fulfills the function of the 2nd language, and in some aspects can be even treated as a foreign language. Due to the structural and lexical differences, resulting from the influence of the Polish language, the Old Believers’ dialect significantly differs from the literary variety of Russian which is taught as a school subject in Poland. Despite of the demographic and administrative problems (there is no possibility to establish a school teaching of the Russian dialect in Poland), the Old Believers have elaborated some mechanisms of teaching their traditional language, which will be characterized in the article, as well as their effects and future perspectives for the self-made language education system in the minority community.

Keywords

EN

Old Believers; Russian insular dialect; foreign language teaching; minorities, education system

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego
• Journal: Przegląd Wschodnioeuropejski
• Year: 2021
• Volume: 1
• Pages: 251-268

Dates

published

2021-06-30

Contributors

author

Głuszkowski Michał

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• BARSZCZEWSKA, N. (2016), Kulturowo-językowe dziedzictwo Podlasia – projekt badawczy Katedry Białorute-nistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W: Studia Białorutenistyczne 10, 263-278. Google Scholar
• BOURDIEU, P./PASSERON, J.-C. (1990), Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa. Google Scholar
• BULLOCK, B./TORIBIO, A. (2009), Themes in the study of code-switching. W: Bullock, B./Toribio, A. (red.), The Cambridge Handbook of Linguistic Code-switching. Cambridge, 1-17. Google Scholar
• ČEKMONAS, V. (2001), Russian varieties in the southeastern Baltic area. Rural dialects. In: Dahl, Ö./Koptjevska-Tamm, M. (red.), Circum-Baltic Languages. Volume 1: Past and Present. Amsterdam, 101-136. Google Scholar
• DEMENEVA, T. [= Деменева, Т. (2018), Луковый путь староверов в Причудье. В: СПБТуркит. URL: http://spbtourkit.ru/2018/08/20/starovery-chudo/] [dostęp 30.06.2020]. Google Scholar
• DEUMERT, A. (2011), Multilingualism. In: Mesthrie, R. (ed.), The Cambridge handbook of sociolinguistics. Cambridge, 261-282. Google Scholar
• ECMRL (1992), European Charter for Regional or Minority Languages. Strasbourg, 5.11.1992. URL: https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/0900001680695175 [dostęp: 30.06.2020]. Google Scholar
• GŁUSZKOWSKI, M. (2011), Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego. Toruń. Google Scholar
• GŁUSZKOWSKI, M. [= Глушковский, М. (2013), Социальная память общины проживающих в Польше ста-рообрядцев и ее «имплантаты», В: Волос М./Глушковский, П./Гурьянова, Н./Матханова, Н./Трояк, И./Туманик, Е. (ред.), Проблемы российско-польской истории и культурный диалог. Новосибирск, 410-418. Google Scholar
• GŁUSZKOWSKI, M. (2015), Najważniejsze elementy systemu wartości staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego. Na podstawie wypowiedzi przedstawicieli różnych pokoleń. W: Golachowska, E./Pazio-Wlazłowska, D. (red.), Konstrukcje i destrukcje tożsamości, t. 4. Wartości w świecie słowiańskim. War-szawa, 469-478. Google Scholar
• GREK-PABISOWA, I. (1968), Rosyjska gwara staroobrzędowców w województwach olsztyńskim i białostockim. Wrocław/Warszawa/Kraków. Google Scholar
• GREK-PABISOWA, I./MARYNIAKOWA, I. (1980), Słownik gwary starowierców mieszkających w Polsce, Wro-cław/Warszawa/Kraków. Google Scholar
• GRISHAKOV, V. [= Гришаков, В. (2007), Старообрядчество в Эстонии и жизнь староверов тартусского уезда в 1940-1991 гг. В: Кюльмоя, И. (ред.), Очерки по истории и культуре староверов Эстонии. T. 2. Тарту, 201-209. Google Scholar
• GRZYBOWSKI, S. (2010), Гибридизация русского старообрядческого говора в Польше. W: Studia Rossica Posnaniensia. XXXV, 67-76. Google Scholar
• GUS (2015). Struktura narodowo-etniczna i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Warszawa. W: https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5670/22/1/1/struktura_narodowo-etniczna.pdf [dostęp: 30.06.2020]. Google Scholar
• GRZYBOWSKI, S./ GŁUSZKOWSKI, M. [= Гжибовский, С./Глушковский, М. (2013), Диглоссия и сферы упо-требления польского языка и русского говора в общине старообрядцев сувальско-августовского региона (Польша), B: Касаткин, Л. (ред.), Русские старообрядцы. Язык. Литература. История. Москва, 379-389]. Google Scholar
• HAUGEN, E. (1987), Blessings of Babel. Bilingualism and Language Planning, Problems and Pleasures. Berlin-Amsterdam/New York. Google Scholar
• IWANIEC, E. (1977), Z dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII-XX w. Warszawa. Google Scholar
• JAGŁOWSKA, T. (2007), Pamiętniki, wspomnienia, opowiadania. W: Falińska, B./Grott, E./Baranowska, E. (red.), Suwalszczanie o swojej przeszłości. Wspomnienia i życiorysy I. Warszawa. Google Scholar
• KAPŁANOW, M. (2009), Старославянский без тайн. Starosłowiański bez tajemnic. Białystok. Google Scholar
• KLIMOWICZ-SIKORSKA, M. (2011), Pierwszy polski doktorat po kaszubsku”, W: Trojmiasto.pl. https://nauka.trojmiasto.pl/Pierwszy-polski-doktorat-po-kaszubsku-n54043.html [dostęp: 30.06.2020]. Google Scholar
• Kuratorium Oświaty w Warszawie (2016) Lista olimpiad przedmiotowych oraz interdyscyplinarnych realizowa-nych w roku szkolnym 2016/2017. Data publikacji 19.10.2016. W: https://www.kuratorium.waw.pl/pl/rodzice-i-uczniowie/konkursy-i-olimpiady/olimpiady/olimpiady-przedmiotowe/10619,Lista-olimpiad-dla-uczniow-gimnazjow-i-szkol-ponadgimnazjalnych-w-roku-szkolnym-.html [dostęp 30.06.2020]. Google Scholar
• LIS, M. (2017), Za rok w Polsce będzie pracować 3 mln Ukraińców. Ich pensje rosną szybciej niż przeciętne. W: Money.pl 25.10.2017. https://www.money.pl/gospodarka/unia-europejska/wiadomosci/artykul/ukraincy-pracujacy-w-polsce-pensja-liczba,118,0,2381430.html [dostęp: 10.01.2019] Google Scholar
• MAKARTSEV, M. (2017), [= Макарцев, М. (2017), Параметры идентичности старообрядцев Польши по данным автогенерируемых описаний, Referat na konferencji Staroprawosławie wczoraj i dziś. Uni-wersytet Warszawski, Warszawa 21.11.2017. Google Scholar
• MAKURAT, H. (2008), Kaszëbskò-pòlsczé fòneticzné interferencje na kaszëbsczi jãzëkòwi òbéńdze. Cësk kaszëbiznë na pòlaszëznã. W: Dacewicz, L./Dworkakowska, B. Studia Slawistyczne 7. Pogranicza: kon-takty kulturowe, literackie, językowe. Białystok, 79-97. Google Scholar
• MEN (2017), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających pod-trzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. W: http://www.kuratorium.waw.pl/download/1/6618/tozsamosnarodowa.pdf [dostęp: 30.06.2020]. Google Scholar
• MIRONOWICZ, E. (2000), Świadomość narodowa ludności prawosławnej Białostocczyzny. W: Smułkowa, E. (red.), Język a tożsamość na pograniczu kultur. Białystok, 50-55. Google Scholar
• MSWIA (2005), Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regio-nalnym. W: http://mniejszosci.narodowe.mswia.gov.pl/download/86/16013/ustawaoMNiEijezreg-tekstujednolicony-9VII14.pdf [dostęp: 30.06.2020] Google Scholar
• MW (2012), Efekty kształcenia dla kierunku Etnofilologia kaszubska. W: http://www.muzeum.wejherowo.pl/media/files/informacje_szczegolowe.pdf [dostęp: 30.06.2020] Google Scholar
• OSPSTAT (2013), Population by religious community indicated, municipalities (Lithuania). W:http://osp.stat.gov.lt/documents/10180/217110/Population_by_religion_municipality.xls/3ee8082b-c82b-4817-97ba-f0e0777f7bc7 [dostęp 30.06.2020]. Google Scholar
• PARSONS, T. (1969), Struktura społeczna a osobowość. Warszawa. Google Scholar
• PASTUSZEWSKI, S. (2016), Przegląd źródeł i opracowań do badań staro prawosławia. Bydgoszcz. Google Scholar
• PAŚKO-KONECZNIAK, D. (2011), Wpływ polszczyzny na zasób leksykalny rosyjskiej gwary staroobrzędowców na Suwalszczyźnie. Toruń. Google Scholar
• PAŚKO-KONECZNIAK, D. (2016), Słownik zapożyczeń polskich w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców z regionu suwalsko-augustowskiego. Toruń. Google Scholar
• PAŚKO-KONECZNIAK, D./ZIÓŁKOWSKA-MÓWKA, M./ GRUPA, M. et al. (2016), Rosyjska gwara staroobrzędow-ców w północno-wschodniej Polsce – wybór tekstów. Toruń. Google Scholar
• PAWLACZYK, A. (2018), Językowy obraz kobiety w twórczości staroobrzędowców mieszkających w Polsce. W: Jaskólski, A. (red.), Staroprawosławie wczoraj i dziś. Warszawa/Toruń, 85-98. Google Scholar
• PAWŁOWSKI, A. (2019a), Pejzaż językowy Polski współczesnej: polszczyzna, języki obce, języki mniejszościo-we. W: „Poradnik Językowy”. 8, DOI: 10.33896/PorJ.2019.8.1, 7-27. Google Scholar
• PAWŁOWSKI, A. (2019b), Pejzaż językowy polski współczesnej: Powrót do przyszłości? W: „Poradnik Języko-wy”. 10. DOI: 10.33896/PorJ.2019.10.2, 19–34. Google Scholar
• POCIECHINA, H. (2019), Interferencja rosyjsko-cerkiewnosłowiańska w tekstach staroobrzędowych z XIX–XX wieku. W: Przegląd Wschodnioeuropejski. X/1, 373-388. Google Scholar
• POGORZAŁA, E. (2010), Nauczanie języka łemkowskiego w polskim systemie oświaty. W: Zborník príspevkov z vedeckej konferencie Forum Slavica 2009 usporiadanej v Nitre 2. júla 2009. Nitra, 2010 https://www.slavica.sk/dokumenty/konferencia-2009/pogorzala-fs-2009.pdf [dostęp 30.06.2020]. Google Scholar
• RE (1992), Reservations and Declarations for Treaty No.148 – European Charter for Regional or Minority Lan-guages, Strasbourg 1992. W: https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/148/declarations?p_auth=mcZJzpIJ&_coeconventions_WAR_coeconventionsportlet_enVigueur=false&_coeconventions_WAR_coeconventionsportlet_searchBy=state&_coeconventions_WAR_coeconventionsportlet_codePays=POL&_coeconventions_WAR_coeconventionsportlet_codeNature=10 [dostęp 30.06.2020]. Google Scholar
• ŠATAVA, L. (2009), Jazyk a identita etnických menšin. Možnosti zachování a revitalizace. Praha. Google Scholar
• SKUTTNAB-KANGAS, T. (1981), Bilingualism or not. The education of minorities. Clevedon. Google Scholar
• SNARSKI, K. (2014). Historyczna identyfikacja narodowa staroobrzędowców źródłem współczesnej tożsamości kulturowej. W: Golachowska, E./Zielińska, A. (red.) Konstrukcje i destrukcje tożsamości. Tom III. Narra-cja i pamięć. Warszawa, 391-398. Google Scholar
• SNARSKI, K. (2015). Zespół śpiewaczy Riabina z Gabowych Grądów i jego wkład w zachowanie tradycyjnej kultury staroobrzędowców. W: Dembska K./Głuszkowski M. (red.), Rosja w dialogu kultur t.1. Toruń, 213–226. Google Scholar
• StatEE (2017). StatEE 2017. At least 15-year-old persons by religion, sex, age group, ethnic nationality and county (Estonia). W: http://pub.stat.ee/px-web.2001/I_Databas/Population_census/PHC2011/01Demographic_and_ethno_cultural_characteristics/08Religious_affiliation/08Religious_affiliation.asp [dostęp: 30.06.2020]. Google Scholar
• TMGOV. (2011), Par Tieslietu ministrijā iesniegtajiem reliģisko organizāciju pārskatiem par darbību 2011. gadā. (Latvia). W: http://www.tm.gov.lv/files/l1_bHZfbGFidW1pX1RNLmRvY3g/lv_labumi_TM.docx [do-stęp 30.06.2020] Google Scholar
• UG (2020), Etnofilologia kaszubska. W: https://ug.edu.pl/20479/etnofilologia_kaszubska [dostęp: 30.06.2020]. Google Scholar
• UP (2020), Historia. Filologia Rosyjska. W: https://in.up.krakow.pl/menufilologia-rosyjska/historia-filologia-rosyjska/ [dostęp: 30.06.2020]. Google Scholar
• VARUNIN, P. [= Варунин, П. (2012), Ряпуша. Tallin. Google Scholar
• VARUNIN, P. [= Варунин, П.] (2014), Ряпуша и Белое Причудье. Причудская сказка и картинки с подсказкой, (под ред. О. Г. Ровновой). Taрту/Taллин. Google Scholar
• WEINREICH, U. (1963), Languages in contact. Findings and problems. The Hague. Google Scholar
• WOŹNIAKIEWICZ, J. (2014), Języki kaszubski i friulijski. Zagrożenia i szanse. Porównanie stopnia zaawansowa-nia odchodzenia od języków. Kraków. Google Scholar
• ZIÓŁKOWSKA, M. (2011), Anthroponymy as an element identifying national minority. The characteristics of Polish Old Believers’ names. W: ESUKA – JEFUL. 2 (1), 383-398. Google Scholar
• ZNANIECKI, F. (2001), Socjologia wychowania. Tom I i II. Warszawa. Google Scholar

Identifiers

ISSN

2081-1128