Teoria umysłu a nieporozumienia bohaterów w prozie Czechowa (zarys)

• Authors: Artur Sadecki

Title variants

EN

Theory of Mind in the light of misunderstandings of heroes in Chekhov’s prose (outline)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejsza praca przedstawia wstęp do badań nad prozą Antoniego Czechowa w oparciu o tzw. teorię umysłu. Zastosowanie tej teorii umożliwia nowe podejście do badań nad narracją i bohaterami oraz wydobycie kognitywnych aspektów dzieła literackiego. Teoria umysłu oraz metareprezentacja pozwalają dostrzec przyczyny częstych u Czechowa „nieporozumień” między bohaterami. W opowiadaniu Śmierć urzędnika przyczyną porażki w kontakcie z drugą osobą są zaburzenia teorii umysłu głównego bohatera, prowadzące do błędnego postrzegania siebie oczami drugiej osoby. W utworze Kapral Priszybiejew przyczyną nieporozumienia okazuje się błędne przypisywanie intencji innym postaciom przez tytułowego kaprala, zaś opowiadanie Człowiek w futerale pokazuje jak decyzja o rezygnacji z kontaktu z innymi bohaterami wpływa na odizolowanie jednostki od świata i powstanie błędnego koła nieporozumień.

EN

This piece of work presents an introduction to the research in Anton Chekhov’s prose based on Theory of Mind. By employing this theory one may gain a new approach to the research in narration and heroes and also a way to reveal the cognitive aspects of a literary work. Theory of Mind and metarepresentation allow to notice the reasons of communication issues, ‘clashes’ between heroes, which seem to be so common in Chekhov’s prose. In a short story The Death of a Civil Servant the reason of a failure in contacts with the other person is the disorder of main hero’s Theory of Mind, which leads to his mistaken perception of himself in the eyes of others. In the piece of work titled Sergeant Prishibeyev it is the sergeant’s mistaken attribution of intentions to other heroes that causes misunderstandings. Whereas The Man in the Case reveals how the decision to resign from contacts with other heroes gives rise to one’s isolation from the world and engenders a vicious circle of misunderstandings.

Keywords

PL

teoria umysłu; metareprezentacja; Czechow; kognitywistyka

EN

Theory of Mind; metarepresentation; Chekhov; cognitive science

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2014
• Volume: 57/113 z. 1
• Pages: 27-41

Dates

published

2014

Contributors

author

Artur Sadecki

• Zakład Literatury i Kultury Rosyjskiej XVIII i XIX wieku Instytut Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

References

• Barański Z. (1975), Antoni Czechow, w: Literatura rosyjska w zarysie, red. Z. Barański, A. Semczuk, cz. II, PWN, Warszawa.
• Bortolussi M., Dixon P. (2003), Psychonarratology, Cambridge U. P., Cambridge.
• Czechow A. (1989), Opowiadania i opowieści, oprac. R. Śliwowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź (Śmierć urzędnika, Kapral Priszybiejew, Człowiek w futerale, tłum. J. Wyszomirski).
• Jędrzejkiewicz A. (2000), Opowiadania Antoniego Czechowa — Studia nad porozumiewaniem się ludzi, Studia Rossica, Warszawa.
• Kędra-Kardela A. (2010), Reading as Interpretation. Towards a Narrative Theory of Fictional World Construction, WUMCS, Lublin.
• Kiczuła A. (2007), Deficyt teorii umysłu w autyzmie: przegląd aktualnych badań, „Sztuka Leczenia”, t. XIV, nr 1−2.
• Muszyński Z. (2012), Empatia, metareprezentacja i symulacja [w:] Kognitywistyka 3, red. H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski, WUMCS, Lublin.
• Rembowska-Płuciennik M. (2012), Poetyka intersubiektywności. Kognitywistyczna teoria narracji a proza XX wieku, WNUMK, Toruń.
• Zunshine L. (2006), Why we read fiction: theory of mind and the novel, TOSUP, Ohio.
• Белкин А. А. (2010), Художественное мастерство Чехова-новеллиста [w:] Pro et contra, Антология, t. 2, А. П. Чехов, РХГА, Санкт-Петербург.
• Слоним М. (2010), Заметки о Чехове [w:] Русское зарубежье о Чехове, ДРСАЗ, Москва.
• Степанов А. Д. (2005), Проблемы коммуникации у Чехова, ЯСК, Москва.
• Тюпа В. И. (2006), Коммуникативная стратегия чеховской поэтики [w:] Чеховские чтения в Оттаве, ИУО, Тверь-Оттава.
• Фесенко Э. Я. (2013), Русская литература XIX века в поисках героя, Академический Проект, Москва.
• Чехов А. П. (1975), Полное собрание сочинений и писем в 30-ти томах. Сочинения в 18-ти томах, t. 2, Наука, Москва.
• Чехов А. П. (2011), Энциклопедия, ред. В. Б. Катаев, Просвещение, Москва.