„Oto jest wilk wolny!” – kreacja wilka jako symbolu wolności w poezji Jacka Kaczmarskiego

• Authors: Kepka Izabela

Title variants

EN

‘The wolf is free!’ – The wolf as a symbol of freedom in the poetry of Jacek Kaczmarski

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie językowej kreacji wilka i funkcji, jakie pełni w piosenkach Jacka Kaczmarskiego. Wilki Kaczmarskiego są zwierzętami o silnym charakterze, który jest łamany niekończącymi się obławami, nagonkami i próbą eksterminacji gatunku. W utworach barda Solidarności widać dwa porządki podziału wilków. Pierwszy dotyczy wieku. Małe wilczki symbolizują dobro i bezbronność, młode wilki to siła, odwaga i niezłomność, stary wilk – przewodnik stada – jest tym, który dzięki doświadczeniu życiowemu zyskał mądrość. Teraz jest najważniejszy w całym stadzie. Drugi podział dotyczy zachowania zwierząt w stanie ciągłego zagrożenia i ucieczki przed śmiercią. Niektóre wilki zostają złamane psychicznie przez oprawców. Ciągła ucieczka przed śmiercią doprowadza ich do chciwości i zdrady. Inną grupę, reprezentowaną przez podmiot mówiący, stanowią osobniki niezłomne, których charakter wykuwa się w cierpieniu i nieustannej walce. Te zachowały swoją godność. Ich doświadczenie życiowe powoduje, że stają się przewodnikami dla tych, które przeżyły, ale zatraciły cechy charakterystyczne dla wilków. Ten drugi rodzaj daje nadzieję na zachowanie odzyskanej wolności. Wilki w poezji Jacka Kaczmarskiego reprezentują naród walczący z komunistycznym systemem o wolność. Społeczeństwo – podobnie jak wilki – jest podzielone. Wielu zostało złamanych przez system, są jednak również tacy, jak trójłapy wilk – walczący do końca, ci, którzy zachowali wolność wewnętrzną. To oni staną się przewodnikami narodu po upadku reżimu.

The article presents the linguistic creation of the wolf and the function it fulfils in the songs of Jacek Kaczmarski. Kaczmarski’s wolves are animals of strong character, which is broken in never-ending dragnets, crackdowns and attempts to exterminate the whole species. In the songs of the ‘Solidarity’ bard there are two division orders of wolves. The first one refers to the age. Little wolf cubs symbolise defencelessness and everything that is good, young wolves – strength, courage and indomitability, and an old wolf, the pack leader, is the one that has acquired wisdom through his life experience, and therefore he is the most important in the whole pack. The second order refers to the behaviour of the animals escaping death under constant threat. Some wolves are psychologically broken down by villains. Constantly escaping death they become greedy and treacherous. Another group, represented by the speaking subject, was composed of steadfast individuals, whose characters had been forged in suffering and constant fighting. They kept their dignity. Their life experience made them become leaders for the others who had survived but lost the features typical of wolves. The steadfast individuals gave hope that the freedom would not be lost. The wolves in Kaczmarski’s poetry represent a nation fighting for freedom against the communist system. The society – like the wolves – is divided. Many had been broken by the system, but still there were the ones – like the wolf with three paws – who fought to the end and retained their inner freedom. And they would be the leaders of the nation after the collapse of the regime.

Keywords

PL

język poezji Jacka Kaczmarskiego; językowa kreacja; wartościowanie

EN

the language of poetry of Jacek Kaczmarski; linguistic creation; evaluation

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2018
• Volume: 17
• Pages: 117-189

Contributors

author

Kepka Izabela

• Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny, Gdańsk

References

• Źródło
• Kaczmarski, Jacek. Antologia poezji, red. Krzysztof Nowak. Warszawa: Demart 2012.
• Opracowania
• Gajda, Krzysztof. „Próba całości, czyli o problemach z porządkowaniem”. W: Jacek Kaczmarski, Antologia poezji, red. Krzysztof Nowak. Warszawa: Demart 2012.
• Gajda, Krzysztof. Jacek Kaczmarski w świecie tekstów. Nowe wydanie, poprawione i poszerzone. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2013.
• Kępka, Izabela. „Językowa kreacja psa i jej funkcje w poezji Jacka Kaczmarskiego”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 16 (2017): 135– 138.
• Kępka, Izabela. „Gdy królewską godność zachowały tylko kamienne lwy…, czyli o językowej kreacji lwa w piosenkach Jacka Kaczmarskiego”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, red. Małgorzata Witaszek-Samborska 24 (2017), 2, 59–72.
• Kopaliński, Władysław. Słownik symboli. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2008.
• Nowa encyklopedia powszechna PWN. T. VI. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.
• Skorupska-Raczyńska, Elżbieta. Kreacja ojca w powieściach nadniemeńskich Elizy Orzeszkowej (studium językowo-stylistyczne). Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, 2013.
• Skubalanka, Teresa. „Językowa kreacja Jacka Soplicy (Księdza Robaka)”. W: taż, Mickiewicz, Słowacki, Norwid. Studia nad językiem i stylem. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1997, 20–33.
• Wyrwich, Mateusz. „Półportret bez kanalii”. Życie, 8.06.2001.
• Żuk, Grzegorz. „Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków”. W: Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, red. Małgorzata Karwatowska i Adam Siwiec. Chełm: Wydawnictwo PWSZ, 2010, 239–257.

Identifiers

DOI

10.18276/sj.2018.17-11