Czy prawda może być przemocą?

• Authors: Szklarska Anna

Title variants

EN

Can truth be equal to violence?

• Conference: Etyka wartości absolutnych
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tytuł artykułu ma charakter prowokacyjny. Autorka nie uważa bynajmniej, by prawda mogła działać poprzez przemoc czy przez przemoc się wyrażać. A jednak ci, którzy odwołują się do ponadczasowych, naturalnych prawd na temat człowieka, życia i kwestii moralnych, bywają oskarżani o przemoc i demagogię. Owszem, bezsprzecznie można dostrzec związki między prawdą a przemocą, ale dotyczą one zwłaszcza prób bezprecedensowych manipulacji wymierzonych w prawdę. Kwestionuje się dziś powszechnie prawdę na temat kondycji człowieka, wartości moralnych, powinności obywatelskich a nawet faktów historycznych. Przemoc może odgrywać niebagatelną rolę w procesie tworzenia czy poznania, wpływa także na przemiany wiedzy i jej przekaz w społecznym obiegu, na co w swoich pracach zwraca uwagę m.in. Andrzej Zybertowicz. Współcześnie uważa się, że zamiast o prawdzie powinniśmy mówić o wielości indywidualnych narracji, mnogości skrajnie subiektywistycznych interpretacji, z których wszystkie są równouprawnione. Sama prawda zostaje sprowadzona do dowolnie ustalanego produktu władzy – również tej, którą dzierżą środki masowego przekazu. Przeciwwagą dla takiego myślenia jest nauczanie Jana Pawła II, który w wyważony sposób przypomina nam o związkach prawdy z wolnością i o odpowiedzialności, jaką prawda generuje. Jest bowiem ściśle etyczną kwestią jaką postawę człowiek przyjmie wobec prawdy i czy gotów będzie jej służyć. To zdumiewające, iż dla wielu ludzi prawda zamiast z wyzwoleniem, kojarzy się ze zniewoleniem. Autorka podejmuje próbę wyjaśnienia jakie są przyczyny tego niepokojącego zjawiska i w jaki sposób nauczanie Jana Pawła II może pomóc nam ujrzeć właściwą perspektywę znaczenia prawdy w życiu człowieka, zarówno w wymiarze jednostkowej świadomości, jak też zbiorowego doświadczenia narodu czy całej ludzkości. W swoim artykule odwołuje się do stanowiska wyrażonego zarówno w encyklice "Veritatis Splendor", jak i w kontekście innych prac Jana Pawła II.

EN

The title of the article is obviously provocative. The author does not think that truth can indeed work or express itself though violence. And yet, those who refer to timeless, natural truths concerning mankind, life and moral issues are often accused of violence and demagogy. Indeed, connections between truth and violence can be detected, however they concern particular attempts at unprecedented manipulations aimed at the truth. Obedience to the truth requires courage and effort and is not an easy matter. Therefore, today truth about the human condition, moral values or civilian obligations is commonly questioned. Violence can play a substantial role in the processes of creation or cognition; it also influences the transformations of knowledge and its meanings in social circulation as Andrzej Zybertowicz points out in his writings. Nowadays people think that, instead of truth, we should focus on the multitudes of individual narrations and of radically subjective interpretations, of which all are equally genuine. Truth itself is reduced to an arbitrarily determined product of authority – also the one held by mass media. The counterbalance to this kind of thinking is the teaching of John Paul II, who in a calm and balanced way reminds us of the relationship between truth and freedom and about the responsibility that truth generates. It is in fact a precisely ethical matter – which attitude mankind takes in its relationship to the truth and if it is ready to serve it. It is amazing that for many people truth is associated with enslavement. The author makes an attempt at explaining what the causes for this unsettling phenomenon are and also in which way the teachings of Pope John Paul II can help us to see the right perspective of the meaning of truth in the life of each individual, both in the aspect of individual consciousness and a collective experience of a nation or the whole of humanity. The article refers to the views of the Pope, expressed both in the encyclical "Veritatis Splendor" and in the context of other texts by John Paul II.

Keywords

PL

prawda; przemoc; Jan Paweł II

EN

truth; violence; John Paul II

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2015
• Volume: 51
• Issue: 3
• Pages: 139-157

Contributors

author

Szklarska Anna

• Uniwersytet Jagielloński, Wydział Filozoficzny, Instytut Filozofii, Grodzka 52, 31−044 Kraków, Poland