Rejestr wyznaniowych osób prawnych – wybrane zagadnienia na przykładzie jednostek Kościoła katolickiego

• Authors: Wojciech Malesa , Aneta Wawrzaszek

Title variants

EN

The register of denominational legal entities – the selected issues on the example of Catholic Church units

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jednostki organizacyjne Kościołów i innych związków wyznaniowych mogą uzyskać osobowość prawną na gruncie prawa polskiego. Ten przywilej umożliwia swobodne funkcjonowanie w przestrzeni publicznej. Według przyjętej w Polsce koncepcji, osoby prawne działają przez swoje organy. Prawo wewnętrzne Kościoła katolickiego wprowadza szereg ograniczeń w kompetencjach poszczególnych organów, co powoduje utrudnienia w obrocie prawnym. Przedmiotem orzeczeń sądowych stały się spory związane z dokonaniem przez kościelną osobę prawną czynności, do której nie była umocowana na gruncie prawa kanonicznego. Wyroki wydawane w tych sprawach wywołały dyskusję w doktrynie. Rozwiązaniem problemu jest upublicznienie kompetencji poszczególnych osób prawnych i ich organów, co zabezpieczy pewność obrotu. M. Pietrzak, D. Walencik i A. Januchowski postulują utworzenie publicznego rejestru wyznaniowych osób prawnych. Koncepcję tę rozwijają autorzy artykułu, którzy określają zarys tego rejestru –miałyby się w nim znaleźć informacje o nazwie, adresie siedziby oraz numerach identyfikacyjnych wyznaniowej osoby prawnej. Ponadto ujawniona powinna zostać jej przynależność denominacyjna, teren działania, dane organu stanowiącego (nadrzędnego) i dane organu zarządzającego (wykonawczego). W artykule przedstawiony został także przykładowy katalog kompetencji związanych z prawem reprezentacji oraz zaciągania zobowiązań finansowych, które należy wymienić w rejestrze. Poruszono także kwestię możliwości nadawania statusu organizacji pożytku publicznego.

EN

Organizational units of Churches and religious associations may receive legal personality on the basis of the Polish law. This privilege enables them to function freely in the public space. According to the concept adopted in Poland, legal persons act through their organs. The domestic law of the Catholic Church introduces a number of restrictions in regard to the competences of particular organs, which causes difficulties in the legal turnover. What has started to become the subject of the court’s rulings has been the fact of taking actions by the church’s legal person to which he has not been authorized on the basis of the canonic law. The sentences issued in these matters have led to a discussion on the doctrine. The solution of the problem is to make the competences of particular legal persons and their organs public, which will ensure the security of the turnover. M. Pietrzak, D. Walencik and A. Januchowski, the authors of the articles, postulate the creation of the public register of denominational legal persons. The authors of the article develop this concept and provide an outline for this register – it would contain information about the denominational legal person’s name, the address of residence and identification numbers. Moreover, what should be revealed is denominational belonging, the area of action, the data referring to the decision making organ (superior) and the data of the managing organ (executive). The article also presents an exemplary catalogue of competences connected with representation law and incurring financial obligations which should be listed in the register. The possibility of giving the status of a public utility organization has also been tackled.

Keywords

PL

wyznaniowa osoba prawna; prawo kanoniczne; rejestr; forma uregulowania sytuacji prawnej; Kościół Katolicki; prawo wyznaniowe; relacje Państwo – Kościół; związek wyznaniowy

EN

denominational legal person; canon law; register; Catholic Church; Churches and Religious Association; law on religion; religious denominations; State-Church relations

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2014
• Volume: 17
• Pages: 275-309

Contributors

author

Wojciech Malesa

• Filia Uniwersytetu Łódzkiego w Tomaszowie Mazowieckim, ul.Konstytucji 3 Maja 65/67, 97-200 Tomaszów Mazowiecki

author

Aneta Wawrzaszek

• Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

References

• Borecki P., Autonomia Kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim, „Przegląd Religioznawczy” 2011, nr 3, s. 123-139.
• Borecki P., Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007, t. 10, s. 115-159.
• Dadańska K. A., Działanie osoby prawnej, Warszawa 2006.
• Gliszczyńska-Gniewek J., Śliwińska M., Zawieranie umów w praktyce bankowej. Parafia Kościoła katolickiego, Poznań 2012.
• Góralski W., Pieńdyk A., Zasada niezależności i autonomii Państwa i Kościoła w Konkordacie polskim z 1993 r., Warszawa 2000.
• Grzybowski S., System prawa cywilnego, t. I, Wrocław 1985.
• Januchowski A., Prawo kanoniczne a reprezentacja osób prawnych Kościoła katolickiego – problem przedstawicielstwa ustawowego i pełnomocnictwa, „Prawo Bankowe” 2008, nr 1, s. 81-90.
• Januchowski A., Skuteczność prawa kanonicznego w zakresie reprezentacji osób prawnych Kościoła katolickiego, „Rejent” 2007, nr 9, s. 49-67.
• Januchowski A., Wybrane zagadnienia związane z reprezentacją parafii przez proboszcza na gruncie prawa kanonicznego i polskiego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2008, t. 11, s. 211-236.
• Kidyba A., Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, t. 1, Warszawa 2009.
• Krukowski J., Warchałowski K., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2000.
• Krzemiński M., Znaczenie prawa kanonicznego dla określenia sposobu reprezentacji kościelnych osób prawnych (Glosa do wyroku SN z 27 lipca 2000 r.), „Prawo Bankowe” 2005, nr 10, s. 20-30.
• Mezglewski A., Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie jako podmioty prawa międzynarodowego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2005, t. 8, s. 295-303.
• Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2008.
• Pietrzak M., Prawo kanoniczne w polskim systemie prawnym, „Państwo i Prawo” 2006, nr 8, s. 16-31.
• Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2010.
• Plisiecki M., Wyznaniowa osoba prawna w prawie polskim, Warszawa 2013.
• Pyziak-Szafnicka M., Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2009.
• Radecki G., Organy osób prawnych Kościoła katolickiego w Polsce, „Rejent” 2003, nr 7-8, s. 127-155.
• Rakoczy B., Odpowiedzialność zakonnika załatwiającego sprawy zakonnej osoby prawnej, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2009, nr 1, s. 63-73.
• Stanisz P., Proboszcz jako reprezentant parafii rzymskokatolickiej w stosunkach cywilnoprawnych, w: Prawo państwowe a prawo wewnętrzne związków wyznaniowych. Pamiętnik VII Zjazdu Katedr i Wykładowców Prawa Wyznaniowego, Gniezno 11-12 IX 2010, red. K. Krasowski, M. Materniak-Pawłowska, M. Stanulewicz, Poznań 2010, s. 191-200.
• Tomkiewicz M., Zasada równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych a zakres ich autonomii w zarządzaniu majątkiem na forum externum w Polsce, „Przegląd Religioznawczy” 2013, nr 4, s. 215-227.
• Walencik D., Nabywanie dóbr doczesnych przez osoby prawne Kościoła katolickiego w świetle prawa polskiego i prawa kanonicznego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2005, t. 7, s. 157-179.
• Walencik D., Opinia prawa w sprawie nabycia osobowości prawnej przez dom zakonny Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu z siedzibą w Żarkach, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2011, nr 3, s. 259-268.
• Wyznania religijne, stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009-2011, red. P. Ciecieląg, Warszawa 2013.
• Zoll F., Prawo cywilne. Część ogólna, Warszawa 2011