Obraz Neapolu w wybranych opowiadaniach Gustawa Herlinga-Grudzińskiego

• Authors: Marzena Guz

Title variants

EN

The Picture of Naples in Selected Short Stories by Gustaw Herling-Grudziński

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest słownictwu opisującemu miasto Neapol. Materiał badawczy pochodzi z dwóch opowiadań włoskich Gustawa Herlinga-Grudzińskiego pt. Cud oraz Dżuma w Neapolu. Moje badanie polega w pierwszej części na przyporządkowaniu materiału obrazującego Neapol określonym kręgom tematycznym, takim jak: ludzie; miejsca; infrastruktura; kultura i życie społeczne; realia życia/atmosfera w mieście. W drugiej części przedstawiono formalną charakterystykę wyekscerpowanego materiału. Jeśli chodzi o podział semantyczny zgromadzonego słownictwa, to najobfitsza w opowiadaniach jest leksyka odnosząca się do ludzi. Przestrzeń Neapolu została przedstawiona przez Herlinga-Grudzińskiego wybiórczo i fragmentarycznie. W zebranym materiale znalazły się głównie rzeczowniki, czasem dookreślane przymiotnikami lub innymi formami przydawek. Wśród tropów stylistycznych występują liczne peryfrazy. Niemało jest też nazw własnych oraz słownictwa obcego.

EN

The article presents the vocabulary depicting Naples. The material for the analysis has been taken from two Italian short stories written by Gustaw Herling-Grudziński entitled Cud [‘Miracle’] and Dżuma w Neapolu [‘Plague in Naples’]. The first part of the research consisted in dividing the material into thematic groups such as people, places, infrastructure, culture and social life, and the reality of life/the atmosphere of the city. The second part contains a formal description of the excerpted material. As far as semantic division of the collected vocabulary is concerned the richest lexis of the short stories in question is the one pertaining to people. The space of Naples is presented by Herling-Grudziński selectively and fragmentarily. In the selected material there are mainly nouns, sometimes accompanied by adjectives or other forms of attributes. Among the stylistic tropes there are numerous periphrases. There are many proper names and foreign vocabulary, too.

Keywords

PL

słownictwo; klasyfikacja semantyczna; Gustaw Herling-Grudziński

EN

vocabulary; semantic classification; Gustaw Herling-Grudziński

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2018
• Volume: 17
• Pages: 133-147

Contributors

author

Marzena Guz

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Humanistyczny, Olsztyn

References

• Źródła
• Herling-Grudziński, Gustaw. „Dżuma w Neapolu”. W: tenże, Cud. Dżuma w Neapolu. Lekcja literatury z Włodzimierzem Boleckim. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1998, 25–58.
• Herling-Grudziński, Gustaw. „Cud”. W: tenże, Dwa opowiadania. Wieża. Cud. Lublin: Fis, 1991, 39–50.
• Opracowania
• Białoskórska, Mirosława. „Stefana Żeromskiego słownictwo osobiście wyróżnione”. W: Praktyka językowo-stylistyczna w tekstach artystycznych doby nowopolskiej, red. Jerzy Brzeziński. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP, 1997, 9–17.
• Bolecki, Włodzimierz. „Nota biograficzna Gustawa Herlinga-Grudzińskiego”. W: Gustaw Herling-Grudziński, Cud. Dżuma w Neapolu. Lekcja literatury z Włodzimierzem Boleckim. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1998, 129–132.
• Brzezina, Maria. „Obraz Petersburga pióra Konstantego Srokowskiego”. W: Praktyka językowo-stylistyczna w tekstach artystycznych doby nowopolskiej, red. Jerzy Brzeziński. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP, 1997, 29–39.
• Brzeziński, Jerzy. „Język i styl Pani Podczaszyny Michała Dymitra Krajewskiego”. W: Historyczna stylistyka polszczyzny artystycznej. Teoria, praktyka, konteksty, red. Jerzy Brzeziński, Krzysztof Maćkowiak, Cezary Piątkowski. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 2003, 101–139.
• Brzeziński, Jerzy, Cezary Piątkowski. „Wschodniosłowiańskie elementy językowo-stylistyczne w poezji okresu romantyzmu”. W: Praktyka językowo-stylistyczna w tekstach artystycznych doby nowopolskiej, red. Jerzy Brzeziński. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP, 1997, 41–46.
• Burkot, Stanisław. „Kraszewski w Krakowie”. W: Literatura – Kulturoznawstwo – Uniwersytet. Księga ofiarowana Franciszkowi Ziejce w 65 rocznicę urodzin, red. Bogusław Doparta, Jacek Popiel, Marian Stala. Kraków: Universitas, 2005, 99–114.
• Buttler, Danuta. „Nad słownictwem powieści J.I. Kraszewskiego Starosta warszawski”. Poradnik Językowy, 2 (1988): 90–95.
• Całbecki, Marcin. Miasta Józefa Czechowicza. Topografia wyobraźni. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2004.
• Domaciuk, Izabela. Nazwy własne w prozie Stanisława Lema. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2003.
• Dużyk, Józef. Wędrówki włoskie. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1985.
• Guz, Marzena. „Wie viel Venedig in der Novelle Der Tod in Venedig von Thomas Mann? Zum Bild einer ungewöhnlichen Stadt in lexikologischer Sicht”. Studien zur Germanistik, 1 (2011), 4, 93–104.
• Jedlińska, Anna, Alina Kruszewska, red. Podstawowy słownik włosko-polski, polsko-włoski. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2010.
• Kann, Hans-Joachim, Manfred Koltes. „Englisches Sprachgut im Fernsehen”. W: Fremdwort-Diskussion, red. Peter Braun. München: Fink, 1979, 337–338.
• Karwatowska, Małgorzata. Prawda i kłamstwo w języku młodzieży licealnej lat dziewięćdziesiatych. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2001.
• Kopaliński, Władysław. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
• Krahl, Siegfried, Josef Kurz. Kleines Wörterbuch der Stilkunde. Leipzig: VEB Bibliographisches Institut Leipzig, 1984.
• Kupiszewski, Władysław. „Funkcje stylistyczne zapożyczeń obcych w Syzyfowych pracach Stefana Żeromskiego”. Poradnik Językowy 8 (1988): 598–601.
• Łąkowski, Rafał, red. E ncyklopedia p opularna P WN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
• Łuc, Izabela. Nazwy własne w literaturze dziecięco-młodzieżowej Małgorzaty Musierowicz. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2007.
• Malik, Jakub A. „Miasto dojrzałych wiśni. Widoki Lublina w prozie Józefa Ignacego Kraszewskiego. Próba interpretacji geopoetycznej”. W: Obrazy kultury polskiej w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, red. Barbara Czwórnóg-Jadczak. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2004, 191–198.
• Okoń, Jan. „O włoskich podróżach i poetyckich obrazach Juliusza Słowackiego”. W: Literatura – Kulturoznawstwo – Uniwersytet. Księga ofiarowana Franciszkowi Ziejce w 65 rocznicę urodzin, red. Bogusław Doparta, Jacek Popiel, Marian Stala. Kraków: Universitas, 2005, 37–57.
• Piotrkiewicz-Karmowska, Ewa, red. Oxford. Słownik francusko-polski, polsko-francuski. Łódź: Delta, bdw.
• Polański, Kazimierz, red. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław–Warszawa– Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 2003.
• Sękowska, Elżbieta. „Obrazy miast europejskich utrwalone w Dyjariuszu podróży hiszpańskiej… (1768) Juwenalisa Charkiewicza”. Prace Filologiczne LIII (2007): 513–519.
• Sokołowski, Tomasz, red. Kieszonkowy słownik hiszpańsko-polski, polsko-hiszpański. Poznań: Lektor-Klett, 2006.
• Sobol, Elżbieta, red. Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991.
• Sobolewska, Katarzyna. „Florencja Stefana Żeromskiego, czyli portret miasta”. W: Światy Stefana Żeromskiego, red. Jolanta Olszewska, Grzegorz Paweł Bąbiak. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2005, 87–95.
• Sobolewska, Katarzyna. Miasto i wieś. T. 12. Seria Słownictwo pism Stefana Żeromskiego. Kraków: Universitas, 2007.
• Sokólska, Urszula. Leksykalno-stylistyczne cechy prozy Melchiora Wańkowicza (na materiale reportaży z lat 1961–1974). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2005.
• Szałas, Roman. Włochy. Mały przewodnik turystyczny. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1978.
• Szczuciński, Adam. Włoskie miniatury. Warszawa: Wydawnictwo Zeszyty Literackie, 2008.
• Szlachta, Agnieszka. „Językowa kreacja miasta w Bambino Ingi Iwasiów”. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny 12 (2013): 221–236.
• Ślesińska, Anita. „Folklor włoski w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego”. W: Folklor w badaniach współczesnych, red. Adrian Mianecki, Agnieszka Osińska, Luiza Podziewska. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2005, 157–168.
• Urbańczyk, Stanisław, red. Encyklopedia wiedzy o języku polskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978.
• Walczak, Bogdan. „Czy kryzys twórczy autora Trylogii? (Uwagi o języku Na polu chwały)”. W: Praktyka językowo-stylistyczna w tekstach artystycznych doby nowopolskiej, red. Jerzy Brzeziński. Zielona Góra: Wydawnictwo WSP, 1997, 123–136.
• Wilkoń, Aleksander. Nazewnictwo w utworach Stefana Żeromskiego. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970.

Identifiers

DOI

0.18276/sj.2018.17-08