Relatywizm i Dusza Zachodu

• Authors: Paweł Ćwikła

Title variants

EN

Relativism and the Soul of the West

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł poświęcony jest związkowi idei i rzeczywistości na przykładzie relacji zachodzących na styku kultury Zachodu (z Europą jako jego główną tu egzemplifikacją) i innych kultur, których przedstawiciele bądź już Europę zamieszkują, bądź starają się tutaj osiedlić. Zwracam uwagę na to, że nazbyt często formułowane są teorie dotyczące organizacji ładu społecznego, które nie uwzględniają, w należyty sposób, możliwości ich realizacji w realnym świecie. Ich autorami są intelektualiści, szczególna kategoria ludzi odgrywająca istotną rolę w życiu zachodnich społeczeństw. Za punkt wyjścia posłużyło tu słynne zdanie przypisywane (niesłusznie) Wolterowi, który miał powiedzieć: „nie zgadzam się z tobą, ale do śmierci będę bronił twego prawa do posiadania własnego zdania”. Postać Woltera jest przykładem oświeceniowych filozofów-literatów, będących prekursorami współczesnych intelektualistów wnoszących nowe, „poprawne” idee do świata polityki i prawodawstwa; idee, które sprawiają, że Zachód stopniowo ale systematycznie zrywa więzi z własną historią i tradycją, tracąc tożsamość i zastępując fundamenty własnej kultury pozbawioną duszy abstrakcją.

EN

The article is dedicated to the interrelation of social and philosophical ideas and the social reality on the example of relations between Western culture (with European culture taken as the main exemplification of it here), and other cultures, which representatives has been living in Europe already or are trying to settle down here. I draw attention to the fact that there are being created too many theories associated with forms of organization of the social order that do not take into account their feasibility in the real world. Their are the intellectuals who are the authors of the ideas – a special category of people who play an important role in live of society of the West. As a starting point it was taken here the famous phrase attributed (wrongly) to Voltaire, who was to say: „I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it”. Voltaire is the kind of an example of the philosophers-writers of the Enlightenment, who might be precursors of contemporary intellectuals implementing new, „correct” ideas to the world of policy and legislation; the ideas that make, that the West is gradually but steadily losing its ties with their own history and tradition, losing identity and replacing the foundations of its culture by the abstraction which is devoid of the soul.

Keywords

PL

relatywizm kulturowy; polityczna poprawność; intelektualiści; tolerancja; oświecenie

EN

cultural relativism; political correctness; intellectuals; tolerance; Enlightenment

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2015
• Volume: 7(43)
• Issue: 4
• Pages: 217-249

Contributors

author

Paweł Ćwikła

• Zakład Badań Kultury Współczesnej, Instytut Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

References

• Aron R., Widz i uczestnik, tłum. A. Zagajewski, Warszawa: Czytelnik 1992.
• Baczko B., Rousseau w Panteonie, w: tegoż, Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, tłum. M. Kowalska, Warszawa: PWN 1994.
• Baczko B., Rousseau: samotność i wspólnota, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2009.
• Baczko B., Ukształcić nowego człowieka... Utopia i pedagogika w okresie Rewolucji Francuskiej, w: Brodzka A., Hopfinger M., Lalewicz J. (red.), Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, Wrocław: Ossolineum 1986.
• Bault O., Francja ślepnie, „Do Rzeczy” 2015, nr 26.
• Bauman Z., Ideologia, w: A. Kojder i in. (red.), Encyklopedia socjologii, Warszawa: Oficyna Naukowa 1998.
• Buruma I., Margalit A., Okcydentalizm. Zachód w oczach wrogów, tłum. A. Lipszyc, Kraków: Universitas 2005.
• Castelion S., O wierze, wątpieniu i tolerancji, tłum. L. Joachimowicz, Warszawa: PWN 1963.
• Chesterton G.K., Obrona świata, tłum. J. Rydzewska, Warszawa–Ząbki: Fronda, Apostolicum 2006.
• Cioran E., W szkole tyranów, w: tegoż, Historia i utopia, tłum. M. Bienczyk, Warszawa: Instytut Badań Literackich 1997.
• Ćwikła P., Rechot Kasandry. Konserwatyzm jako strategia perswazji, „Acta Univesitatis Lodziensis. Folia Sociologica” 2013, nr 46.
• Ćwikła P., Świadomość rewolucyjna, w: M. Zemło, K. Sztalt (red.), Formy świadomości społecznej, Lublin: KUL 2013.
• Dorociak M., Droga do Europy, tekst znajduje się na stronie internetowej rocznika „Teologia Polityczna”, http://www.teologiapolityczna.pl/michal-dorociak-droga-do-europy/.
• Fanon F., Wyklęty lud ziemi, tłum. H. Tygielska, Warszawa: PIW 1985.
• Finkielkraut A., Świat wypierający się Zachodu, w: tegoż, Porażka myślenia, tłum. M. Ochab, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza 1992.
• Gaxotte P., Rewolucja francuska, tłum. J. Furuhielm, A. Zawilski, E. Kuczkowska, Gdańsk: Arche 2001.
• Geertz C., Anty-antyrelatywizm, tłum. J. Minksztym, w: M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa: Instytut Kultury 1999.
• Gontarz T., Holenderski sąd zalegalizował pedofilską partię, http://www.wiadomosci24.pl/ artykul/holenderski_sad_zalegalizowal_pedofilska_partie_2288.html
• Graves R., Ja Klaudiusz, tłum. S. Essmanowski, Poznań: Zysk i S-ka 1996.
• Jasienica P., Rzeczpospolita obojga narodów, Warszawa: PIW 1985.
• Kimball R., Długi marsz. Jak rewolucja kulturalna z lat 60. zmieniła Amerykę, tłum. M. Kowalczyk, Elbląg: Sprawy Polityczne 2008.
• Kołakowska A., Imagine: intelektualne źródła poprawności politycznej, w: tejże, Wojny kultur i inne wojny, Warszawa: Teologia Polityczna 2010.
• Kołakowski L., Po co nam prawa człowieka, w: tegoż, Czy Pan Bóg jest szczęśliwy i inne pytania, Kraków: Znak 2010.
• Kołakowski L., Szukanie barbarzyńcy. Złudzenia uniwersalizmu kulturowego, w: tegoż, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Londyn: Aneks 1984.
• Król M., Opinia publiczna, w: tegoż, Słownik demokracji, Warszawa: Prószyński i S-ka 1999.
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.
• Legutko R., Nie lubię tolerancji, Wrocław: Arka 1993.
• Legutko R., Tolerancja. Rzecz o surowym państwie, prawie natury, miłości i sumieniu, Kraków: Znak 1997.
• Locke J., List o tolerancji, tłum. L. Joachimowicz, Warszawa: PWN 1963.
• Łagowski B., Zniszczenie i pustka, w: tegoż, Liberalna kontrrewolucja, Warszawa: Centrum im. Adama Smitha 1994.
• Mannheim K., Ideologia i utopia, Lublin: Test 1992.
• Nietzsche F., Tako rzecze Zaratustra, tłum. W. Berent, Gdynia: Tenet [b.r.w.].
• Nisbet R., Przesądy, tłum. M. Szczubiałka, Warszawa: Fundacja Aletheia 1998.
• Ossendowski A.F., Przedmowa do trzeciego wydania, w: tegoż, Lenin, Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera 1930.
• Raspail J., Obóz świętych, tłum. M. Miszalski, Poznań: Klub Książki Katolickiej 2005.
• Rousseau J.J., Umowa społeczna, tłum. A. Peretiatkowicz, Kęty: Antyk 2002.
• Schmitt C., Nauka o konstytucji, tłum. M. Kurkowska, R. Marszałek, Warszawa: Teologia Polityczna 2013.
• Schumpeter J., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, tłum. M. Rusiński, Warszawa: PWN 1995.
• Skrzypek M., Diderot, Warszawa: Wiedza Powszechna 1982.
• Sowell T., Intelektualiści mądrzy i niemądrzy, tłum. K. Maksymiuk-Salamoński, Warszawa: Fijorr Publishing 2010.
• Spengler O., Zmierzch Zachodu, tłum. J. Marzęcki, Warszawa: KR 2001.
• Środa M., Mała książka o tolerancji, Warszawa: Czarna Owca 2010.
• Tallentyre S.G., The Friends of Voltaire, London: Smith, Elder, & Co.1906.
• Tocqueville A. de, Dawny ustrój i rewolucja, tłum. H. Szumańska-Grossowa, Kraków: Znak 1994.
• Voegelin E., Walka o reprezentacje w cesarstwie rzymskim, w: tegoż, Nowa nauka polityki, tłum. P. Śpiewak, Warszawa: Aletheia 1992.
• Waltzer M., O tolerancji, tłum. T. Baszniak, Warszawa: Aletheia 2013.
• Wolter, Traktat o tolerancji, tłum. Z. Ryłko, A. Sowiński, Warszawa: PIW 1988.
• Znaniecki F., Upadek cywilizacji zachodniej, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2013.
• Żarnowski J., Intelektualiści, w: J. Kojder [i in.] (red.), Encyklopedia socjologii, Warszawa: Oficyna Naukowa 1998.

Identifiers

DOI

10.18290/rns.2015.7(43).4-15