Podróże galicyjskiej rodziny ziemiańskiej w XIX wieku na przykładzie Skrzyńskich

• Authors: Lorens Beata

Title variants

EN

Travels of Galician landowner families in the 19th century as illustrated by the Skrzyński family

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wyjazdy zagraniczne należały do najbardziej elitarnych rozrywek ziemiaństwa w XIX w. Moda, jaka na początku XIX w. zapanowała wśród elit ziemiańskich, nakazywała bywanie w uzdrowiskach. Pobyt w nich wiązał się nie tylko z zalecanymi przez lekarzy kuracjami, ale miał także charakter towarzysko-rozrywkowy. Rodzina Skrzyńskich, posiadająca majątki ziemskie w okolicach Krosna, Dubiecka i Lwowa, w latach 50. XIX w. wyjeżdżała głównie do Karlsbadu, Ostendy i Oeynhausen w Westfalii. Celem podróży było korzystanie z tamtejszych wód leczniczych. Dla poratowania zdrowia córki Marii Emilia Skrzyńska w zimie 1877 r. spędziła trzy miesiące na południu Włoch. Ponadto panie Skrzyńskie odbyły pielgrzymkę do Lourdes we Francji, wiążąc polepszenie stanu zdrowia Marii z cudowną interwencją Matki Bożej.

EN

Travels abroad constituted one of the most elitist pastimes of landed gentry in the 19th century. The fashion from the beginning of the 19th century among landowning elites required visiting heath resorts. Staying at such places entailed not only the treatments recommended by doctors but also was of social-entertainment nature. The Skrzyński family, possessing estates in the vicinity of Krosno, Dubiecko and Lviv in 1850s visited mainly Carlsbad, Ostend and Oeynhausen in Westfall, where they wanted to bathe in curative waters. In order to improve her daughter Maria’s health, Emilia Skrzyńska in winter 1877 spent three months in the south of Italy. Moreover, the women went on a pilgrimage to Lourdes in France, in the hope that the miraculous intervention of the Holy Virgin could improve Maria’s health.

Keywords

PL

dzienniki; podróż; Galicja; Skrzyński; uzdrowisko

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Galicja. Studia i materiały
• Year: 2020
• Issue: 6
• Pages: 275-292

Dates

printed

2020-12-13

Contributors

author

Lorens Beata

• Uniwersytet Rzeszowski

References

• Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, z. 301 – Księgi metrykalne parafii wyznania rzymskokatolickiego z archidiecezji lwowskiej, sygn. 367 – Parafia Gródek Jagielloński. Księga metrykalna urodzeń, ślubów i zgonów 1785–1833; sygn. 814 – Parafia Lwów św. Marii Magdaleny. Księga chrztów 1836–1852.
• Archiwum Narodowe w Krakowie. Ekspozytura w Spytkowicach, z. 459 – Sąd Szlachecki w Tarnowie, sygn. Succ. 5966.
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, z. 158 – Archiwum Krasickich z Leska, sygn. 244 – Dzienniki Henryki z Męcińskich Krasickiej 1843–1845.
• Archiwum Parafialne w Krościenku Wyżnym, Księga chrztów 1838–1866.
• Archiwum Parafialne w Krościenku Wyżnym, Księga zmarłych 1847–1876.
• Archiwum Parafialne w Krościenku Wyżnym, Liber natorum, copulatorum et mortuorum 1890–1906.
• Archiwum Kurii Prowincjalnej Zgromadzenia Zmartwychwstańców w Krakowie, Pudło O. Orpiszewski, List Lucyny Mieroszewskiej do Marii Orpiszewskiej z 2 VII 1893 r.
• Biblioteka Narodowa w Warszawie, rkps 8410 II – Listy Jana Aleksandra Fredry do rodziców [t. 1] 1856–1874, Listy Jana Aleksandra Fredry do rodziców [t. 2] 1875–1876.
• Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Dziennik Emilii z Jabłonowskich Skrzyńskiej, nr 59, nr 75, nr 77, nr 78, nr 79, nr 80, nr 81, nr 82, nr 118, nr 119, nr 152.
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, f. 146 – Namiestnictwo Galicyjskie, op. 64, spr. 5230 – Sprawy o serwituty wsi Czarnorzeki, Krasne Ruskie, 1857–1862; spr. 5231 – Sprawy o serwituty wsi Czarnorzeki, Krasne Ruskie, 1852–1860; spr. 5232 – Sprawy o serwituty wsi Czarnorzeki, Krasne Ruskie, 1857–1910,
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, f. 166 – Tabula Krajowa we Lwowie, op. 1, spr. 2532 – Księga wpisów dokumentów majątkowych 1820–1826; spr. 3916 – Księga wpisów dokumentów majątkowych mieszkańców okręgu jasielskiego 1849–1854,
• Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, f. 618 – Księgi metrykalne rzymskokatolickie, op. 2, spr. 918 – Księga metrykalna kościoła parafialnego w Gródku 1823–1824; spr. 1079 – Księga metrykalna kościoła św. Marii Magdaleny we Lwowie 1851–1854; spr. 1194 – Księga metrykalna parafii Nawaria 1847–1851.
• Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. W. Stefanyka we Lwowie. Oddział Rękopisów, f. 141 – zbiór A. Czołowskiego, op. III, od. zb. 445 – Materiały rodzinno-majątkowe Skrzyńskich, XIX – pocz. XX w.
• Fredro A., Proza, t. XIII, cz. 1 (Pisma wszystkie. Wydanie krytyczne, t. XIII, cz. 1), Warszawa 1968.
• Fredro i fredrusie, oprac. B. Zakrzewski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
• Hoszowski S., Ceny we Lwowie w latach 1701–1914, Lwów 1934.
• Jabłonowski L., Pamiętniki, oprac. K. Lewicki, Kraków 1963.
• Prek F.K., Czasy i ludzie, przyg. do druku H. Barycz, Wrocław 1959.
• Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem, Lwów 1868.
• Skrzyńska z Jabłonowskich E., Dzienniki z lat 1844–1855, do druku przygotowali, wstępem i komentarzem opatrzyli B. Lorens, J. Kuzicki, Rzeszów 2020.
• Szeptycka z Fredrów Z., Wspomnienia z lat ubiegłych, przyg. do druku B. Zakrzewski, Wrocław– Warszawa–Kraków 1967.
• Bieniarzówna I., Mieroszewska (Mieroszowska) Lucyna [w:] Polski słownik biograficzny, t. XX, Wrocław 1975, s. 815.
• Dobieszewski Z., Karlsbad. Jego lecznicze znaczenie; – jak się w nim zachować i jak się urządzić należy?, Warszawa 1879.
• Gurlt E., Hedenus August Wilhelm [w:] Allgemeine Deustche Biographie, Bd. 11, Leipzig 1880, s. 220–221.
• Karolczak K., Arystokracji galicyjskiej „podróże do wód” [w:] Podróże po historii. Studia z dziejów kultury i polityki europejskiej, red. F. Leśniak, Kraków 2000, s. 235–254.
• Karolczak K., Dzienniki z podróży ziemian polskich [w:] Pamiętniki, dzienniki i relacje jako źródła do badań historycznych (XVIII–XX wiek), red. K. Karolczak, Kraków 2011, s. 126–136.
• Łazarkowie M. i R., Uzdrowiska w Europie. Teraźniejszość i rys historyczny, Lublin 2007.
• Matysiak M., Podróż kuracyjna jako jedna z form spędzania czasu wolnego w rodzinie ziemiańskiej w XIX wieku (1795–1863) [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, red. M. Korybut-Marciniak, M. Zbrzeźniak, Olsztyn 2013, s. 247–256.
• Pagel J., Biographisches Lexikon hervorragender Ärzte des neunzehnten Jahrhunderts, Berlin– Wien 1901.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. I, Warszawa 1880.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. IV, Warszawa 1883.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. V, Warszawa 1884.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. VI, Warszawa 1885.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, W. Walewski, według planu F. Sulimierskiego, t. VIII, Warszawa 1887.
• Stegner T., Wypoczynek „u wód”. Kobiety z ziem polskich w dziewiętnastowiecznych kurortach [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku. „Portret kobiecy” Polki w realiach epoki, t. I, red. M. Korybut-Marciniak, M. Zbrzeźniak, Łódź–Olsztyn 2014, s. 9–24.
• Studnicka-Mariańczyk K., „Mały kawałek Europy” w świetle pamiętnikarskiej relacji z podróży Natalii Gadomskiej [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. VI: Moda i styl życia, red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2017, s. 263–278.
• Ślusarek K., W przededniu autonomii. Własność ziemska i ziemiaństwo zachodniej Galicji w połowie XIX wieku, Warszawa 2013.
• Wiekluk A., Skrzyński (Zaremba Skrzyński) Henryk [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXVIII, Warszawa–Kraków 1997–1998, s. 460–461.
• Zahel D., Jak to dawniej w drodze było. Dziennik Henryki z Męcińskich Krasickiej z podróży do Karlsbadu w 1845 roku [w:] Dwór polski. Zjawisko historyczne i kulturowe. Materiały VI Seminarium zorganizowanego przez Oddział Kielecki Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Dom Środowisk Twórczych w Kielcach, Kielce 2002, s. 521–533.
• Zbrzeźniak M., Polskie peregrynantki we Włoszech w latach 1815–1848. Portret Italii, jej kultury i mieszkańców [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku. „Portret kobiecy” Polki w realiach epoki, t. I, red. M. Korybut-Marciniak, M. Zbrzeźniak, Łódź–Olsztyn 2014, s. 25–37.
• Zieleniewski M., Zakłady zdrojowo-kąpielne w Galicji. IV. Lubień, „Tygodnik Ilustrowany” 1871, nr 185, s. 28–30.
• „Czas”, nr 81 z 11 IV 1877 r., s. 5.
• „Gazeta Lwowska”, nr 147 z 28 VI 1855 r., s. 3.

Identifiers

DOI

10.15584/galisim.2020.6.13