Humboldt’s challenge to Cognitive Linguistics: A few brief reflections on the linguistic patterning of truth in Czech, French, English and German

• Authors: Underhill James William
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article is mainly concerned with methodological issues; the author concentrates on problems relating to the notion of worldview, especially when applied to linguistic research, pointing to the term’s vagueness, as it denotes both an individual conceptualization of the world and judgments entrenched in culture. He claims that in Great Britain and in America the familiarity with Wilhelm von Humboldt’s conception is insufficient. What frequently escapes the attention of researchers referring to Humboldt is the opposition Ergon – Energeia. Despite the fact that the terms are used in various publications, British and American linguistics does not capitalize on them and as a result studies language as an “object” rather than an exchange between communicating subjects. For Humboldt, language is not so much a “thing” as a faculty used by humans to understand the world. It is “objective” only in the sense of being super-individual: speakers share and negotiate meanings. The article also relates to the discussion on the so called Sapir-Whorf hypothesis, which has recently seen the emergence of two opposing camps: “the defenders of diversity” and “the defenders of the psychic unity of humankind”. A representative of the latter is Steven Pinker, whose ideas are criticized here as based on wrong assumptions of universal concepts (which in fact are typical of English) and omitting comparative research. The origin of this approach is sought in Noam Chomsky’s “transcendental scientific idealism”. On the other hand, empirical comparative research on universals conducted by Anna Wierzbicka is appreciated. The article also deals with the conception of linguistic determinism and its place in linguistics. The conception plays a limited role in Humboldt’s theory, who stresses the creativity of speakers and for whom language, thanks to the workings of the mind (Geist), can blaze new conceptual trails. The article also points to the insufficient reception of the thought of Edward Sapir: in today’s renaissance of linguistic anthropology, especially in the USA, Sapir’s views on creativity, subjectivity and individuality in shaping the language system by its users have largely been overlooked. If American and many other English-speaking linguists rarely relate to Sapir’s work in any detailed manner, it is very much alive in Polish ethnolinguistics (Bartmiński, Wierzbicka). The article also deals with contemporary cognitive linguistics, pointing out that the second generation of cognitive linguists often falls into the trap of “linguistics without language”, for the now predominant paradigm incites one to practice the bad method of studying relations between words and concepts in the English-based linguistic worldview and to accept a priori the universal nature of the conceptualizations within it. However, cognitive-inspired comparative research is noted as valuable, especially in the domain of metaphorization (in Prague or Lublin) – but such research is surprisingly infrequent in English-speaking countries. In the analytical part, the author comments on the concept of TRUTH in Czech, French, English and German, with special attention to the differences between them. He notes the distinction between the English truth and the Czech pravda, identifiable in semantic, morphological and phonetic links between this Czech word and other words, such as opravdový, spravedlivý, právo, i.e. lexemes relating to justice, the legal system and integrity. He also points to the differences between the English truth and the German Wahr, as well as different etymological relations of truth in comparison with the French vrai (from which vraisemblable is derived), translated into English as likely. Another problem is that of the semantics of grammatical gender: the author asks why French vérité, German Wahrheit and Czech pravda are feminine. In his divagations on the influence of gender on our intellectual life he refers to Voltaire and Simone de Beauvoir, as well as the literary output of Fénélon, with the light it casts on the femininity of vérité. He also invokes the poetry of František Halas, who uses the Latin word luna because its Czech counterpart, mesíc, is masculine – a manifestation of the Romantic feminization of nature. The creative dimension of communication, visible in literature, is not restricted, in the author’s opinion, to one style; on the contrary, communicating in language involves negotiations between tradition and innovation, between culture and individuality, and finally between the minds of interlocutors. How to account for these mechanisms is a challenge for linguists.

PL

Artykuł dotyczy w głównej mierze kwestii metodologicznych; autor skupia się na problemach związanych ze stosowaniem pojęcia obrazu świata w badaniach naukowych, w szczególności lingwistycznych. Wskazuje na nieostrość tego terminu, odnoszonego zarówno do indywidualnego sposobu postrzegania świata, jak i do sądów utrwalonych w kulturze. Stwierdza, iż znajomość bliskiej mu myśli Wilhelma von Humboldta jest niewystarczająca w Wielkiej Brytanii i Ameryce. Tym, co – zdaniem autora – często umyka badaczom powołującym się na Humboldtowskie rozumienie obrazu świata, jest opozycja: Ergon vs. Energeia. Mimo iż te terminy są przytaczane w pracach naukowych, językoznawstwo angielskie i amerykańskie nie wykorzystuje owego rozróżnienia, toteż lingwiści traktują przedmiot swych badań zwykle jako „obiekt”, nie zaś jako wymianę zachodzącą między komunikującymi się podmiotami, podczas gdy – w teorii Humboldta – język bardziej niż „rzeczą” był zdolnością, z której korzysta człowiek, by zrozumieć świat. W tej koncepcji język jest w tym jedynie sensie „obiektywny”, że ma charakter ponadjednostkowy – rozmówcy podzielają znaczenia i negocjują je. Tekst odnosi się również do dyskusji nad hipotezą Sapira-Whorfa, w której w ostatnich dekadach ukształtowały się dwa opozycyjne stanowiska: „obrońców różnorodności” oraz „obrońców psychicznej jedności gatunku ludzkiego”. Przedstawicielem tych drugich jest Steven Pinker. Autor odnosi się bardzo krytycznie do przyjętych przez niego założeń metodologicznych, zarzucając mu zwłaszcza aprioryczne uznawanie za uniwersalne pojęć swoistych dla języka angielskiego oraz brak zainteresowania badaniami porównawczymi. Źródeł takiej postawy upatruje w „transcendentalnym naukowym idealizmie” gramatyki generatywnej Noama Chomsky’ego. Wyraża natomiast aprobatę dla empirycznych studiów porównawczych nad uniwersaliami, prowadzonych przez Annę Wierzbicką. Autor porusza także problem, wpisującej się w hipotezę Sapira-Whorfa, koncepcji determinizmu językowego i jej funkcjonowania w lingwistyce. Wskazuje na ograniczoną rolę tego zjawiska w teorii Humboldta, akcentującego twórczą zdolność użytkownika języka, który – dzięki pracy umysłu (Geist) – zdolny jest wytyczać nowe szlaki konceptualne. Ubolewa również nad niedostateczną recepcją myśli Edwarda Sapira – w dzisiejszej dobie renesansu antropologii lingwistycznej, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, przeoczono Sapirowskie rozważania o kreatywności w języku, o podmiotowości i indywidualnym kształtowaniu systemu językowego przez jego użytkowników. Podczas gdy anglojęzyczni językoznawcy rzadko odnoszą się w sposób szczegółowy do dzieła Sapira, żyje ono w polskiej szkole etnolingwistycznej (Bartmiński, Wierzbicka). Autor zajmuje także stanowisko wobec współczesnej lingwistyki kognitywnej, zwracając uwagę na to, że drugie pokolenie językoznawców stosujących tę metodologię często wpada w pułapkę nowego „językoznawstwa bez języka”, gdyż obowiązujący dziś paradygmat zachęca do praktykowania złego zwyczaju badania relacji między słowami i myślami w obrębie anglojęzycznego obrazu świata oraz do apriorycznego przyjmowania założeń o uniwersalnym charakterze konceptualizacji wpisanych we własny język, co dotyczy głównie języka angielskiego. Podkreśla jednak wartość inspirowanych kognitywizmem badań porównawczych, w szczególności dotyczących metafor (wymienia takie ośrodki badawcze, jak Praga i Lublin); zauważa przy tym, iż zadziwiająco mało tego typu studiów przeprowadza się w krajach angielskiego obszaru językowego. W analitycznej części artykułu autor zawarł uwagi dotyczące pojęcia PRAWDY w języku czeskim, francuskim, angielskim i niemieckim, skupiając się na różnicach językowych konceptualizacji tego zjawiska. Zasygnalizował odmienności angielskiego truth od czeskiego pravda, uwidaczniające się w – zaskakujących dla użytkowników języka angielskiego – semantycznych, morfologicznych i fonetycznych związkach czeskiej jednostki leksykalnej z wyrazami opravdový, spravedlivý, právo, czyli ze słowami odnoszącymi się do sprawiedliwości, prawodawstwa i uczciwości. Wskazał też na różnice użycia angielskiego truth i niemieckiego Wahr, a także na odmienność relacji etymologicznych, w jakie wchodzi truth w porównaniu z francuskim vrai, które dało początek vraisemblable ‘prawdopodobny’, tłumaczonemu na angielski jako likely. Poruszył także problem semantycznego wymiaru gramatycznej kategorii rodzaju, zadając pytanie, dlaczego francuskie vérité, niemieckie Wahrheit i czeskie pravda są rodzaju żeńskiego. W rozważaniach nad wpływem gender na nasze życie umysłowe powołał się na Voltaire’a i Simone de Beauvoir, jak również na twórczość literacką Fénélona, rzucającą nowe światło na kwestię „żeńskości” francuskiej vérité; przywołał także poezję Františka Halasa, stosującego łacińskie słowo luna z tego powodu, że jego czeski odpowiednik mesíc jest rodzaju męskiego – w tym zabiegu dostrzec można znamiona romantycznej feminizacji twórczości oraz natury. Uwidaczniający się w literaturze kreatywny wymiar komunikacji nie ogranicza się, zdaniem autora, do jednego tylko stylu, przeciwnie – porozumiewanie się w języku zakłada negocjacje między tradycją a innowacją, między kulturą a tym, co indywidualne i wreszcie między umysłami interlokutorów, co stawia lingwistów wobec wyzwania, w jaki sposób zdać sprawę z tych mechanizmów.

Keywords

EN

cognitive linguistics; worldview; Sapir-Whorf hypothesis; Generative Grammar; comparative studies; universals

PL

lingwistyka kognitywna; obraz świata; hipoteza Sapira-Whorfa; gramatyka generatywna; studia porównawcze; uniwersalia

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 2011
• Volume: 23
• Pages: 99-119

Contributors

author

Underhill James William

• Instytut Języków i Kultur Europy i Ameryki (Institut des langues et cultures d’Europe et d’Amérique) na Uniwersytecie Stendhala w Grenoble

References

• Bartmiński Jerzy, 2009, Aspects of Cognitive Ethnolinguistics, ed. Jörg Zinken, London: Equinox.
• Benveniste Émile, 1966, Problèmes de linguistique générale I, Paris: Gallimard.
• Benveniste Émile, 1974, Problèmes de linguistique générale II, Paris: Gallimard.
• Crystal David, 1997, The Cambridge Encyclopaedia of Language, 2nd edition, Cambridge: Cambridge UP.
• Crystal David, 2000, Language Death, Cambridge: Cambridge UP.
• Danesi Marcel, 2004, A Basic Course in Anthropological Linguistics, Toronto: Canadian Scholar’s Press.
• de Beauvoir Simone, 1988, The Second Sex (1949), trans. H. M. Parshley, London: Picador.
• Duranti Alessandro, 1997, Linguistic Anthropology, Cambridge: Cambridge University Press.
• Emanatian Michele, 1995, Metaphor and the Expression of Emotion: The Value of Cross-Cultural Perspectives, “Metaphor and Symbolic Activity”, 10 (3), info-metaphore.com: Lawrence Erlbaum Associates.
• Emanatian Michele, 1999, Congruence by Degree: On the Relation between Metaphor Cultural Models, “Metaphor in Cognitive Linguistics of the series Current Issues in Linguistic Theory”, New York: Cambridge University Press.
• Eubanks Philip, 2000, A War of Words in the Discourse of Trade: The Rhetorical Constitution of Metaphor, Carbondale and Edwardsville: Southern Illinois University Press.
• Fauconnier Gilles, 1985, Mental Spaces: Aspects of Meaning Construction in Natural Language, Cambridge, Mass.: MIT Press.
• Fauconnier Gilles, Turner Mark, 2003, The Way We Think: Conceptual Blending and the Mind's Hidden Complexities (2002), New York: Basic Books.
• Foley William A., 1997, Anthropological Linguistics: An Introduction, Malden, MA, Blackwell.
• Goatly Andrew, 2007, Washing the Brain: Metaphor and Hidden Ideology, Amsterdam--Philadelphia: John Benjamins.
• Hagège Claude, 2000, Le Souffle de la langue, Paris: Odile Jacob.
• Hagège Claude, 2002, Halte à la mort des langues (2000), Paris: Odile Jacob.
• Halas František, 1978, Sepie, Hlasova prvotina, Basnicke dilo, Praha: Československý spisovatel.
• Holub Josef, Lyer Stanislav, 1978, Stručný Etymologický Slovník Jazyka Českého, Prague: Statní Pedagogické Nakladatelsví.
• Humboldt Wilhelm von, 1995, Schriften zur Sprache, Stuttgart: Reklam, Universal-Bibliothek.
• Humboldt Wilhelm von, 1999, On language: On the Diversity of Human Language Construction and its Influence on the Mental Development of the Human Species (1836), trans. Peter Health, Cambridge: Cambridge University Press.
• Humboldt Wilhelm von, 2000, Sur le caractère national des langues et autres écrits sur le langage, trans. Denis Thouard, Paris: Seuil.
• Humboldt Wilhelm von, 2003, Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaues/Über die Sprache, Fourier verlag: Berlin.
• Kövecses Zoltán, 1986, Metaphors of Anger, Pride, and Love: A lexical Approach to the structure of concepts, Amsterdam--Philadelphia: John Benjamins.
• Lakoff George, Johnson Mark, 1980, Metaphors We Live By, Chicago: University of Chicago Press.
• Lakoff George, 1987, Women, Fire and Dangerous Things: What Categories Reveal about the Mind, Chicago: University of Chicago Press.
• Lakoff George, Turner Mark, 1989, More Than Cool Reason: A Field Guide to Poetic Metaphor, Chicago: University of Chicago Press.
• Lakoff George, Johnson Mark, 1999, Philosophy in the Flesh, Chicago: Chicago University Press.
• Langham Brown Roger, 1967, Wilhelm von Humboldt's Conception of Linguistic Relativity, The Hague--Paris: Mouton Co..
• Lee Penny, 1996, The Whorf Theory Complex: A critical reconstruction, Amsterdam--New York: John Benjamins.
• Levinson Stephen C., 2003, Space in Language and Cognition, Cambridge: Cambridge UP.
• Levinson Stephen C., Wilkins David (ed.), 2006, Grammars of Space: Explorations in Cognitive Diversity, Cambridge: Cambridge UP.
• Manchester L. Martin, 1985, The Philosophical Foundations of Humboldt’s Linguistic Doctrines, Amsterdam--Philadelphia: John Benjamins.
• Mikołajczuk Agnieszka, 1998, The metonymic and metaphorical conceptualisation of anger in Polish, [in:] Speaking of Emotions: Conceptualisation and Expression, ed. Angelika Athanasiadou, Elżbieta Tabakowska, Berlin: Mouton de Gruyter.
• Mikołajczuk Agnieszka, 2004, ANGER in Polish and English: A semantic comparison with some historical context, [in:] Categorisation in the History of English, ed. Christian J. Kay, Jermemy J. Smith, Amsterdam: John Benjamins.
• Naugle David K., 2002, Worldview: The History of a Concept, Grand Rapids: W. B. Eerdmans.
• Pinker Steven, 1994, The Language Instinct, London: Penguin.
• Pinker Steven, 2007, The Stuff of Thought, London: Penguin.
• Ripert Pierre, 1993, Dictionnaire des citations de la langue française, Paris: Booking Internationale.
• Sapir Edward, 1949, Language: An Introduction to the Study of Speech (1921), New York: Harcourt, Brace World Inc..
• Salzmann Zdenek, 1999, Language, Culture and Society. An Introduction to Linguistic Anthropology, 2nd edition, Boulder, CO: Westview Press.
• Sapir Edward, 1985, Selected Writings in Language, Culture, and Personality (1949), ed. David G. Mandelbaum, Berkeley: University of California Press.
• Trabant Jürgen, 1992, Humboldt ou le sens du langage, Liège: Madarga.
• Trabant Jürgen, 1999, Traditions de Humboldt, (German edition 1990), French edition, Paris: Maison des sciences de l'homme.
• Trabant Jürgen, 2003, Mithridates im Paradies: Kleine Geschichte des Sprachdenkens, München: Beck.
• Trabant Jürgen, 2007, L’antinomie linguistique: quelques enjeux politiques, [in:] Politiques Usages de la Langue en Europe, ed. Michael Werner, Condé-sur-Noireau: Collection du Ciera, Dialogiques, Éditions de la Maison des sciences de l’homme.
• Underhill James W., 2007, “Making” love and “having” sex: an analysis of metaphoric paradigms in English, French and Czech, edited by Irena Vaňková, “Slovo a smysl: Word and Sense”, Karlova univerzita, Akademie.
• Underhill James W., 2009, Humboldt, Worldview and Language, Edinburgh: Edinburgh UP.
• Underhill James W., 2011, Language, Metaphor and Worldview, Edinburgh: Edinburgh UP.
• Underhill James W., 2012, Ethnolinguistics and Cultural Concepts: truth, love, hate war, Cambridge: Cambridge UP, (forthcoming).
• Vaňková Irena (ed.), 2001, Obraz světa v jazyce, Prague: Desktop Publishing, FF UK, Prague.
• Vaňková Irena, Nebeská Iva, Salcová Římalová Lucie, Šlédrová Jasňa, 2005, Co na srdci, to na jazyku: Kapitoly z kognitivní linguvistiky, Prague: Karolinum.
• Vaňková Irena, 2007, Nádoba plná řeči, Prague: Karolinum.
• Venuti Lawrence, 1995, The Translator’s Invisibility: A history of translation, London, Routledge.
• Vinay Jean-Paul, Darbelnet Jean, 1968, Stylistique comparée du français et de l’anglais (1958), Paris: Didier.
• Wierzbicka Anna, 2004, Semantics: Primes and Universals (1996), Oxford: Oxford UP.
• Wierzbicka Anna, 1997, Understanding Cultures through their Key Words, Oxford: Oxford UP.
• Wierzbicka Anna, 1999, Emotions across Languages and Cultures, Cambridge: Cambridge UP.
• Whorf Benjamin Lee, 1984, Language, Thought and Reality: Selected Writings (1956), ed. John B. Caroll, Cambridge, Mass.: MIT Press.
• Williams Raymond, 1983, Keywords: A Vocabulary of Culture and Society (1976), revised edition, Oxford: Oxford UP.