Notatki z wygnania. Skibet. Hatikvah (1970/2010) i Return To Poland (1981) Mariana Marzyńskiego

• Authors: Preizner Joanna

Title variants

EN

Notes From Exile. Skibet. Hatikvah (1970/2010) And Return To Poland (1981) Mariana Marzyńskiego

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Marian Marzyński jest znanym i cenionym twórcą filmów dokumentalnych, w których, bazując w dużej mierze na własnej biografii, opowiada o trudnych polsko-żydowskich relacjach oraz dwudziestowiecznej historii. Charakterystyczny styl reżysera – stała obecność w świecie przedstawionym, autorski komentarz, liczne nawiązania do własnego życiorysu, prowadzona z ręki kamera, wykorzystywanie materiałów z gromadzonego przez dziesięciolecia archiwum – pozwalają mu snuć narrację z perspektywy świadka i uczestnika wielkiej Historii. Istotnym wątkiem w twórczości reżysera jest emigracja. Zmuszony do niej w wyniku wydarzeń określanych wyrażeniem „Marzec ‘68”, jako pierwszy przekuł to doświadczenie na wypowiedzi artystyczne. Jego debiut zagraniczny – zrealizowane dla duńskiej telewizji „Skibet/Hatikvah” (1970/2010) – to pierwszy zapis filmowy sytuacji, w jakiej znaleźli się Polacy żydowskiego pochodzenia, którzy opuścili Polskę w wyniku antysemickiej nagonki. Obraz ludzi pozostających w zawieszeniu, niepewnych przyszłego losu i własnej tożsamości, jest przejmujący, mimo – a może właśnie dzięki niemu – surowości i skromności obrazu. Poświęcony mu tekst Joanny Preizner osadza filmy Marzyńskiego w historycznym, politycznym i obyczajowym kontekście, czyniąc ze wspomnień marcowych emigrantów osobną opowieść, niezbędną do zrozumienia wydarzeń i wypowiedzi pokazanych na ekranie.

EN

Marian Marzyński is a well-known and valued director of documentary films in which, basing mostly on his own biography, he talks about difficult Polish-Jewish relations and 20th-century Eastern European history. The director’s characteristic style – constant presence in the diegesis, author’s commentary, numerous references to his own biography, camera from the hand, using materials from the archive collected for decades - allow him to narrate the narrative from the perspective of a witness and participant in the great History. An important thread in the director’s work is emigration. Forced to leave his homeland as a result of the events called “March ‘68,” he was the first to translate this experience into artistic expression. His debut abroad – made for the Danish television “Skibet / Hatikvah” (1970/2010) – is the first recording of a situation in which Poles of Jewish origin found themselves after leaving Poland as a result of anti-Semitic campaign. The image of lost people, unsure of their future fate and their own identity, is absolutelty impressive, despite – or maybe thanks to – the severity and modesty of the image. The text by Joanna Preizner on that picture sets Marzyński’s films in a historical, political and moral context, making the memories of March ‘68 emigrants a separate story, necessary to understand the events and statements shown on the screen.

Keywords

PL

Marian Marzyński; emigracja; Marzec’68 w Polsce; film dokumentalny; relacje polsko-żydowskie,; polscy Żydzi

EN

Marian Marzynski; emigration; March of 68 in Poland; documentary; Polish-Jewish relations; Polish Jews

• Publisher: Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
• Journal: Polonia Journal
• Year: 2019
• Issue: 10
• Pages: 67-125

Contributors

author

Preizner Joanna

• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

References

• Baral, S., Zapiski z wygnania, Austeria Kraków–Budapeszt 2018.
• Bauman, J., Nigdzie na ziemi. Powroty. Opowiadania, Officyna, Łódź 2011.
• Bereś W., Burnetko, K., M. Edelman. Życie. Do końca, Agora, Warszawa 2013.
• Bielas K., Złe dziecko. Wywiad z Janiną Katz, „Wysokie Obcasy” (dodatek do „Gazety Wyborczej”), nr 36, 2006.
• Chylińska K., Emigracja polska po 1967 roku, „Kultura” nr 10, Paryż 1970.
• Dasko, H., Dworzec Gdański. Historia niedokończona, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2008.
• Eisler, J., Marzec ‘68, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995.
• Eisler, J. Polski rok 1968, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2006.
• Głowiński, M., Kręgi obcości. Opowieść autobiograficzna, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010.
• Głowiński, M., Marcowe gadanie. Komentarze do słów, Wydawnictwo Pomost, Warszawa 1991.
• Grynberg, M., Księga wyjścia, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2018.
• Jazdon M.., Marzyński. M., Autobiografia dokumentalisty, „Kwartalnik Filmowy” nr 73, 2011, s. 45.
• Jazdon, J., Reportaże z pamięci. O rekonstruowaniu rzeczywistości minionej w filmach dokumentalnych Mariana Marzyńskiego, „Images” 2012 nr 20.
• Katz, J. Pucka, tłum. Bogusława Sochańska, Santorski J., & Co., Warszawa 2008.
• Marzec 1968. Referaty z sesji na Uniwersytecie Warszawskim w 1981 roku, Otwarta Rzeczpospolita, Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii, Warszawa.
• Marzyński, M., Kino ja. Życie w kadrach filmowych, Universitas. Kraków 2017.
• Marzyński, M., Sennik polsko­ żydowski, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2005.
• Marzyński, M., Skibet, „Duży Format” – magazyn „Gazety Wyborczej”, 21 marca 2010.
• Naszkowska, K., Ani tu, ani tam. Marzec ‘68. Powroty, Wielka Litera. Warszawa 2018.
• Naszkowska, K., Wygnani do raju. Szwedzki azyl, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2017.
• Osęka, P. Marzec ’68, Znak, Kraków 2008.
• Pietrzak, M., Wygnanie ocalonych. Doświadczenie emigracji pomarcowej w filmach Mariana Marzyńskiego i Leszka Leo Kantora , „Images” 2017 nr 29, s. 137.
• Stola, D., Emigracja pomarcowa, „Prace migracyjne”, 2000 nr 34, s. 11.
• Torańska, T. Jesteśmy. Rozstania ‘68, Świat Książki, Warszawa 2008.
• Tuszyńska, A., Rodzinna historia lęku ,Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
• Winnicka, E., Łazarewicz, C., 1968. Czasy nadchodzą nowe, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2018.
• Wiszniewicz, J., Życie przecięte. Opowieści pokolenia Marca, Wyd. Czarne, Wołowiec 2008.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.36228/PJ.10/2019.6