WYSCHNIĘTE ŁZY Pamięć Zagłady w sztuce współczesnej

• Authors: Nieczyporowski Roman
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The smoke stacks of Auschwitz have changed our perception of the world for ever, and even though so many years have passed since the end of the 2nd world war, the memory of the Holocaust is still alive. A great merit can be attributed to the artists, who constantly remind us of the time of Shoah with their works. The most visible here are the „monument” realizations in Treblinka (by Franciszek Duszeńko and Adam Haupt), Belżec (by Zdzisław Pidek with the team: Marcin Roszczyk and Andrzej Sołtyga), Buchenwald (by Horst Hoheisel and Andreas Knitz), as well as Berlin (Peter Eisenman’s project), in which the main emphasis was put not only on the sculptural form, but rather on the commemorative aspect of each concept. The memory of Shoah and the motif of death have become one of the main factors changing the aesthetics of the second part of the 20th century. Wywód otwiera analiza najważniejszych założeń pomnikowych, następnie autor omawia wybrane realizacje artystyczne, zarówno malarskie jak i instalacyjne, całość kończy zaś przykładami podejmowania tego tematu w książkach obrazkowych dla dzieci. The disquisition is started with the analysis of the most important monument concepts, then the author discusses selected artistic realisations, both from the field of painting and installation art, while the whole is concluded with examples of treating this subject in picture books for kids.

Keywords

EN

Auschwitz; Holocaust; monument motive of death art

• Publisher: Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu
• Journal: DYSKURS: Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu
• Year: 2017
• Volume: 24
• Pages: 64-84

Dates

published

2017-12-12

Contributors

author

Nieczyporowski Roman

References

• Treblinka w roku 1964, Auschwitz- Birkenau w 1967.
• K. Radecka, Upamiętnienie zrealizowanen w Treblince [w:] E. Kopówka (red.), Co wiemy o Treblince?, Stan badań, Referaty wygłoszone podczas I Konferencji Naukowej w Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince, 4–5 października 2011, Siedlce 2013, s. 310–311.
• R. Nieczyporowski, Rozbite macewy Franciszka Duszeńki [w:] R. Kaja, M. Schmidt-Góra, A. Zelmańska- Lipnicka, M. Targoński (red.), Franciszek Duszeńko. 1925–2008, Gdańsk 2014, s. 114 i nn. Por.: I. Grzesiuk-Olszewska, Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995, Warszawa 1995, s. 117; por.: H. Taborska, Rozstrzelane kamienie, „Polityka”, 27 lipca 2002, nr 2360 (30/2002), s. 65; por.: A. Gębczyńska-Janowicz, Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku, Warszawa 2010, s. 64–65.
• D. Diner, Vorwort des Herausgebers [w:] tenże (red.), Zivilisationsbruch. Denken nach Auschwitz, Frankfurt am Main 1988, s. 7.
• J.F. Lyotard, Le différend, Paris 1983, s. 91.
• R. Nieczyporowski, Rozbite macewy… ,dz. cyt., s. 115; por.: A. Gębczyńska- Janowicz, dz. cyt., s. 67–68.
• P. Śpiewak, Bełżec, „Architektura- Murator”, nr 9/2004, s. 73.
• K. Horsefield, Interview with Joseph Beuys(1980, [w:] C. Kuoni (ed.), Energy Plan for the Western Man. Joseph Beuys in America Writings by and Interviews with the Artist, New York 1990, s. 69.
• W. Renn (red.), Joseph Beuys. Pflanze, Tier und Mensch, Bonn 2000; por.: J. Wolf, dz. cyt.
• J. Schellmann (ed.), Joseph Beuys. Multiples 1965–1985, Munich–New York 1997.
• A. Strzelecki, Grabież mienia ofiar [w:] Auschwitz 1940–1945. Węzłowe zagadnienia z historii obozu, Oświęcim 1995, t. II, s. 111 i nn.
• G. Ray, dz. cyt., s. 63, szczególnie przypis 28.
• J. Beuys, Krzesło z tłuszczem [w:] tenże, Teksty, komentarze, wywiady…, dz. cyt., s. 44 i nn; por.: W. Włodarczyk, Nowy obszar sztuki. Działania i dokumentacja [w:] tenże (red.), Sztuka świata, t. 10, Warszawa 1996, s. 131.
• R. Nieczyporowski, Josepha Beuysa niechciane dziedzictwo [w:] K. Lewandowska, M. Maciudzińska- Kamczycka, C. Lisowski, J.W. Sienkiewicz (red.), (Nie)chciana tożsamość, Toruń 2016, s. 129 i nn.
• M. Biro, Anselm Kiefer and the Philosophy of Martin Heidegger, Cambridge University Press, New York 1998.
• L. Saltzman, Anselm Kiefer and Art after Auschwitz, Cambridge University Press, New York 1999.
• P. Schjeldahl, Anselm Kiefer [w:] Art of Our Time. The Saatchi Collection, vol. 3, London 1984, s. 15; N. Grimes, Anselm Kiefer, „Artnews”, nr 84 (1985), s. 131i nn; M. Rosenthal, Anselm Kiefer, Chicago and Philadelphia 1987, s. 104 i 155; J. Perl, A Dissent on Kiefer, „The New Criterion”, December 1988, s. 14 I nn; C. Robbins, „Your Golden Hair, Margarete”. About Anselm Kiefer’s Germanness, „Arts Magazine”, vol. 63, 5 (January 1989), s. 73 I nn; M. Biro, dz. cyt., s. 129.
• M. Rosenthal, dz. cyt., s. 95 I nn; por.: A. Lauterwein, Anselm Kiefer/ Paul Celan. Myth, Mourning and Memory, London 2007, s. 88.
• G. Scholem, Kabbalah, Plume Books, 1987, s. 356–361; tenże, On the Kabbalah and Its Symbolizm, Schocken Books, 1996.
• M. Biro, Representation and Event. Anzelm Kiefer, Joseph Beuys, and Memory of the Holocaust, „The Yale Journal of Criticism”, v. 16, Nr 1 (2003), s. 130 I nn.
• J. Roszak, Południk Spotkania. Paul Celan w polskiej poezji powojennej, Poznań 2009, s. 73; por.: R. Nieczyporowski, Paul Celan w twórczości Anselma Kiefera, czyli problem piękna i pamięci po Holocauście [w:] M. Geron, J. Malinowski (red.), Szpetne w sztukach pięknych. Brzydota, deformacja i ekspresja w sztuce nowoczesnej, Kraków 2011, s. 188.
• J. Derrida, Feu la cendre des femmes, Paris 1987, s. 15, cyt. za: A. Leśniak, Obraz płynny. Georges Didi-Huberman i dyskurs historii sztuki, Kraków 2010, s. 101.
• A. Spiegelman, Maus. A Survivor’s Tale, Pantheon Books, 1992. Na marginesie trzeba zauważyć, że pierwsze fragmenty tego „komiksu” ukazały się w 1972 roku na stronach undergroundowego „Funny Animals”, zob.: https://salempress.com/ store/pdfs/maus_ebook.pdf [dostęp: 17 kwietnia 2014].
• A. Fortes, J. Concejo, Dym, tłum. B. Haniec, Toruń 2011.
• B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, tłum. D. Danek, Warszawa 2010.
• F. Fukuyama, Koniec historii, tłum. T. Bieroń, M. Wichrowski, Poznań 1996, s. 7.
• M. Abramović, J. Kaplan, Walk Through Walls. A Memoir, London 2016, s. 237 i nn.
• J. Westcott, dz. cyt., s. 257.
• K. Stiles, Survey. Cloud with its Shadow [w:] K. Stiles, K. Biesenbach, C. Iles (ed.), Marina Abramović, Phaidon Pres LTD, London–New York 2008, s. 51.
• M. Abramović, J. Kaplan, dz. cyt., s. 239.
• H. Montgomery, Africa United: Photographer Pieter Hugo casts a new light on tired stereotypes of his home continent, „Independent”, 10 April 2011, cyt. za: http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/features/africaunited-photographer-pieter-hugo-castsa-new-light-on-tired-stereotypes-of-hishome-continent-2264048.html [dostęp: 19 września 2014].
• L. Melvern, Pieter Hugo, Rwanda 2004: Vestiges of Genocide, Oodee, London 2011.
• R. Checchi, Pieter Hugo, „Zoom”, May 2004; por.: T. J. Demos, There’s No Such Thing as a Happy Ending [w:] P. Hugo, This Must Be the Place, (kat. wyst.), Prestel Verlag, Munich–London–New York 2012, s. 213.
• S. Schama, Landscape and Memory, New York 1996, s. 26.
• R. Nieczyporowski, Rozbite macewy…, dz. cyt., s. 115; por.: J. E. Young (ed.), The Art of Memory: Holocaust Memorials in History, New York 1994, s. 26; F. van Vree, Kamienie Treblinki, tłum. D. Zasławska, J. Friedrich, „Porta Aurea”, nr 7/8 (2009), s. 450 i n.
• J. Améry, Poza winą i karą. Próba przełamania podjęta przez załamanego, tłum. R. Turczyn, Kraków 2007.
• P. Levi, Pogrążeni i ocaleni, tłum. S. Kasprzysiak, Kraków 2007; F. Camon, Rozmowa z Primo Levim, tłum. E. Kabatc, Oświęcim 1997.
• E. Wiesel, One Generation After, New York 1970.
• J. Améry, At the Mind’s Limit. Contemplations by a Survivor on Auschwitz and its Realities, New York1986, s. VII; por.: P. Levi, dz. cyt. s. 19 I nn.; por.: E. Wiesel, dz. cyt., s. 15.

Identifiers

ISSN

1733-1528