Teizm a twardy inkompatybilizm

• Authors: Łukasiewicz Dariusz

Title variants

EN

Theism and Hard Incompatibilism

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie stanowiska zwanego twardym inkompatybilzimem i po­rów­nanie go z teistyczną, a w szczególności współczesną chrześcijańską koncepcją wolności woli ludzkiej. Twardy inkompatybilizm głosi, że wolność woli ludzkiej, rozumiana zarówno w sposób libertariański, jak i kompatbilistyczny, nie istnieje. W artykule zwraca się uwagę na pewną zbież­ność między tezą twardego inkompatybilizmu a opartą na Biblii mądrością chrześcijańską, gło­szącą zależność ontyczną i aksjologiczną człowieka od Boga. Zarazem jednak argumentuje się, że jednym z najważniejszych składników teologii i filozofii chrześcijańskiej jest doktryna o wol­ności woli ludzkiej i ludzkiej odpowiedzialności za zło. Doktryna ta jest niespójna z twar­dym inkompatybilizmem. W części końcowej artykułu przedstawiona jest syntetycznie propo­zy­cja, jak można uzgodnić ze sobą tezę indeterminizmu metafizycznego, która jest spójna z twar­dym in­komatybilizmem, z tezą libertarianizmu, która jest niespójna z twardym inkompaty­bi­lizmem.

The aim of the article is to present and to compare the view on human freedom called hard incompatibilism with the contemporary Christian doctrine on human free will. Hard incompati­bilism claims that human free will understood both in a libertarian and compatibilist way does not exist. One stresses in the paper that there is a similarity between hard incompatibilism and Chri­stian wisdom rooted in the Bible and this similarity consists in the fact that humans are deeply dependent in their existence on external conditions. Hard incompatiblism identifies that con­di­tions simply as the external or physical world and Christian wisdom points to God as an onto­logical and axiological foundation of human being and prospects. However, one argues in the paper that the doctrine of human freedom and responsibility for sin and moral evil is a crucial part of the Christian theology and philosophy. Thus, the Christian doctrine is incoherent with hard incompatibilism. There is a proposal, put forth in the last part of the article, how one can recon­cile metaphysical indeterminism—which is coherent with hard incompatibilism—with the liber­tarian doctrine on the human free will, which is coherent with the Christian view on the na­ture of human freedom.

Keywords

PL

twardy inkompatybilizm; indeterminizm; wolność woli; Bóg; zło

EN

hard incompatibiliom; indeterminizm; freedom of will; God; evil

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2017
• Volume: 65
• Issue: 3
• Pages: 191-203

Contributors

author

Łukasiewicz Dariusz

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Fischer, John, Robert Kane, Derk Pereboom, Manuel Vargas, red. 2007. Four views on free will. Oxford: Blackwell Publishing.
• Hasker, William. 1989. God, Time, and Knowledge. Ithaca and London: Cornell University Press.
• Hasker, William. 2011. „Divine Knowledge and Human Freedom”. W: Robert Kane, red. The Ox­ford Handbook of Free Will, 39–54. Oxford: Oxford University Press.
• Hick, John. 1977. Evil and the God of Love. New York: Harper Collins Publishers.
• Highfield, Ron. 1995. „The freedom to say ‘No’? Karl Rahner’s doctrine of sin”. Theological Studies 56:485–503.
• Highfield, Ron. 2011. „Response to William Lane Craig”. W: Stanley N. Gundry i Dennis W. Jowers, red. Four Views on Divine Providence, 114–122. Michigan: Zondervan.
• Hubaczek, Krzysztof. 2010. Bóg a zło. Problematyka teodycealna w filozofii analitycznej. Wroc­ław: Fundacja na Recz Nauki Polskiej.
• Kane, Robert. 2007. „Libertarianism”. W: John Fischer, Robert Kane, Derk Pereboom i Ma­nuel Vargas, red. Four views on free will, 5–43. Oxford: Blackwell Publishing.
• Kotarbiński, Tadeusz. 1962. Przykład indywidualny kształtowania postawy wolnomyślicielskiej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Łukasiewicz, Dariusz. 2014. Opatrzność Boża, wolność, przypadek. Studium z analitycznej filo­zofii religii. Kraków: Wydawnictwo Fundacja Dominikańskie Studium Filozofii i Teo­logii/ Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W drodze”/Kolegium Filozoficzno-Teo­lo­giczne Polskiej Prowincji Dominikanów.
• Roth, K. John. 1981. „A Theodicy of Protest”. W: Stephen T. Davis, red. Encountering Evil: Live Options in Theodicy, 7–22. Atlanta: John Knox Press.
• Rowe, William. 1990. „The Problem of Evil and some Varieties of Atheism”. W: Marilyn McCord Adams i Robert Merrihew Adams. The Problem of Evil, 126–137. Oxford: Oxford University Press.
• Pereboom, Derk. 2007. „Hard Incompatibilism”. W: John Fischer, Robert Kane, Derk Pere­boom i Ma­nuel Vargas, red. Four views on free will, 85–125. Oxford: Blackwell Publishing.
• Plantinga, Alvin. 1995. Bóg wolność i zło. Tłum. K. Gurba. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Smilansky, Saul. 2000. Free will and illusion. Oxford: Oxford University Press.
• Stump, Eleonore. 2003. Aquinas. New York: Routledge.
• Swinburne, Richard. 1995. Spójność teizmu. Tłum. Tadeusz Szubka. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2017.65.3-9