Prawo karne w okresie PKWN – wahania i decyzje

• Authors: Lityński Adam

Title variants

EN

Criminal law during PKWN period: hestations and decisions

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W  1944 roku Armia Czerwona Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich wkroczyła na ziemie polskie. Wówczas (lipiec 1944) w Moskwie, na Kremlu, pod dyktando Stalina grupa „polskich” komunistów powołała Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN). PKWN faktycznie uzurpował sobie rolę rządu polskiego. Legalny rząd polski znajdował się przez całą wojnę na uchodźstwie w Londynie. PKWN między innymi tworzył nowe prawo karne. Prawu karnemu wyznaczono w Polsce Ludowej nowe zadania: wspieranie ustroju i walkę z opozycją polityczną. Faktycznie wymiar sprawiedliwości przekształcano w zdyscyplinowany aparat państwowy, by przy jego pomocy unieszkodliwić osoby niebezpieczne dla nowego reżimu. Nowe prawo karne w wielu aspektach wzorowane było na prawie ZSRR.

EN

In 1944 Red Army of the Soviet Union entered Polish territory. At that point, it was July 1944, on behalf of Stalin, in Moscow, a group of “Polish” communists set up Polish Committee of the National Liberation or PKWN. In fact, PKWN played a role of the Polish Government. During the whole WWII, the legal Polish Government in exile was in London. PKWN created, among others, a  new criminal law. The criminal law according to PKWN was used for the new tasks: support of the communistic system and fight against the political opposition. Judicial system was converted into an disciplined state machinery and was used to destroy the individuals dangerous for the new regime. New criminal law was partly based on the law of the Soviet Union.

Keywords

PL

Polska po 1944 roku; komunizm; prawo karne

EN

Poland after 1944; communism; criminal law

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2015
• Volume: 15/1
• Pages: 61-79

Contributors

author

Lityński Adam

• Wyższa Szkoła Humanitas

References

• Anders W., Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939-1946, Londyn 1989
• Andrejew I., Lernell L., Sawicki J., Prawo karne Polski Ludowej, Warszawa 1954.
• Barcikowski W., W kręgu prawa i polityki. Wspomnienia z lat 1919-1956. Zebrał i opracował oraz wstępem opatrzył W. Barcikowski, Katowice 1988.
• Berlin I., Karol Marks – jego życie i środowisko, tłum. W. Orliński, Warszawa 1999.
• Bierut B., Rola i charakter państwa demokracji ludowej, [w:] tenże: O partii. Warszawa 1952.
• Bierut B., Zjednoczenie – nowy etap w walce o lepszą przyszłość, [w:] tenże: O partii, Warszawa 1952.
• Chajn L., Kiedy Lublin był Warszawą, Warszawa 1964.
• Czajkowski K., SchaQ L., Siedlecki W., Prawo sądowe, [w:] Dziesięciolecie prawa Polski Ludowej 1944-1954. Zbiór studiów, red. L. Kurowski, Warszawa 1955.
• Działocha K., Trzciński J., Zagadnienie obowiązywania konstytucji marcowej w Polsce Ludowej. 1944-1952, Wrocław 1977.
• Friedrich C.J., Brzezinski Z.K., Totalitarian Dictatorship and Autocracy, Cambridge 1956.
• Furet F., Przeszłość pewnego złudzenia. Esej o idei komunistycznej w XX w., tłum. J. Górnicka-Kalinowska i M. Ochab, Warszawa 1996.
• Gomułka W., Pamiętniki, red. A. Werblan, t. II, Warszawa 1994.
• Grabowski W., Polska tajna administracja cywilna 1940-1945, Warszawa 2003.
• Jankiewicz A., Przygotowania Rządu RP w latach II wojny światowej do procesu zbrodniarzy hitlerowskich. Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej o odpowiedzialności karnej za zbrodnie wojenne, „Pamięć i Sprawiedliwość”, t. 40, 1997-1998.
• Jankiewicz A., W poszukiwaniu idei państwa prawa. Koncepcje Komisji Prac Ustawodawczych Ministerstwa Sprawiedliwości Rządu RP (1942-1945), Warszawa 1992.
• Jodłowski J., Z zagadnień polskiego procesu cywilnego, Warszawa 1961.
• Kersten K., Terror na przełomie wojny i pokoju. Lipiec 1944-lipiec 1945. „Aneks” 1988.
• Kubicki L., rozdział pt.: Przestępstwa wojenne i przeciwko ludzkości, [w:] System prawa karnego, red. I. Andrejew i in., t. 4, część 1, Wrocław 1985.
• Kulesza W., Crimen laesae iustitiae. Odpowiedzialność karna sędziów i prokuratorów za zbrodnie sądowe według prawa norymberskiego, niemieckiego, austriackiego i polskiego, Łódź 2013.
• Lenin W., Państwo a rewolucja, [w:] W. Lenin, Dzieła wszystkie, t. 33. Warszawa 1987.
• Lityński A., Ze studiów nad początkami wojskowego prawa karnego PRL, „Problemy Prawa Karnego”, t. 21, red. K. Marszał, Katowice 1995.
• Lityński A., Historia prawa Polski Ludowej, wyd. V, Warszawa 2013.
• Lityński A., O prawie i sądach początków Polski Ludowej, Białystok 1999.
• Lityński A., Ustawodawstwo karne w pierwszych latach Polski Ludowej, [w:] Wojna domowa czy nowa okupacja? Polska po roku 1944, red. A. Ajnenkiel, Wrocław – Warszawa – Kraków 1998.
• Lityński A., Z  problematyki legalności pierwszych aktów prawnych Polski Ludowej. W  związku z  orzeczeniem Izby Wojskowej Sądu Najwyższego z  19 czerwca 2001 r. (WKN 13/01), „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, t. IX, cz. 2, red. J. Matuszewski, Lublin – Łódź 2006.
• Podlaski H., Auscaler G., Jaroszyński M., Seidler G.L., Wróblewski J., Praworządność ludowa w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, [w:] Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, t. 1, Warszawa 1954.
• Polskie Siły Zbrojne w  drugiej wojnie światowej, t. II, cz. 2, Londyn 1951.
• Protokół z posiedzenia KC dnia 9 października 1944 r., [w:] Protokoły posiedzeń Biura Politycznego KC PPR 1944-1945. „Dokumenty do dziejów PRL”, z. 2, oprac. A. Kochański, Warszawa 1992.
• Schaff L., Proces karny Polski Ludowej. Wykład zasad ogólnych, Warszawa 1953.
• Stawarska-Rippel A., Prawo sądowe Polski Ludowej a prawo Drugiej Rzeczypospolitej, Katowice 2006.
• Tarnowski A., Geneza nowego polskiego ustawodawstwa wojskowego, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1945.
• Walicki A., Filozo!a prawa rosyjskiego liberalizmu, tłum. J. Stawiński, tłumaczenie przejrzał autor, Warszawa 1995.
• Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa 1996.
• Wiszniewski J., Prawo cywilne, Warszawa 1964.
• Wojsko Polskie na froncie wschodnim 1943-1945. Wybór materiałów źródłowych. Wybór i  opr. C. Grzelak, H. Stańczyk, S. Zwoliński, Warszawa 1994.
• Wolter W., Lernell L., Sawicki J., Schaff L., Węzłowe zagadnienia prawa karnego w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, [w:] Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały sesji naukowej PAN 4-9 lipca 1953 r., t. 1, red. G. Auscaler, Warszawa 1954.
• Wyrok Sądu Najwyższego – Izby Wojskowej z 19 czerwca 2001 r. (WKN 13/01) Fragmenty opublikowane m.in. w  „Z dziejów prawa”, cz. 8, red. A. Lityński, M. Mikołajczyk, W. Organiściak, Katowice.
• Wyszynskij A., Teoria dowodów sądowych w  prawie radzieckim, tłum. J. Litwin i L. Schaff, Warszawa 1949.