Z archiwum artysty 5. Pot na marmurze – moje inspiracje poetyckie

• Authors: Bednarski Krzysztof M.

Title variants

EN

From the Artist’s Archive 5: Sweat on Marble – My Poetic Inspirations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W tej części autor opisuje udział poezji inspirującej jego prace: „W mojej twórczości często czerpałem inspiracje z literatury, szczególnie z poezji. Lista poetów, którym zadedykowałem swoje prace, jest długa. W liceum poświęciłem kilka prac Krzysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu. Był to czas, kiedy szkolne zeszyty podpisywałem „Krzysztof Kamil Bednarski” i kochałem się w Basi. Na szczęście nie zginąłem na barykadzie kolejnego nieudanego powstania. Landszaft bez boga (1970) zrobiłem, słuchając Wierszy wojennych w wykonaniu Ewy Demarczyk. Zawdzięczam mamie, że zachowało się kilkanaście moich młodzieńczych prac na papierze. Odkryłem je dopiero po jej śmierci. Ukryła te prace w szafie, pod stertą pościli. Śledziłem twórczość Rafała Wojaczka, Edwarda Stachury i poetów związanych z Nową Falą, między innymi Ryszarda Krynickiego, Adama Zagajewskiego i Stanisława Barańczaka, któremu po latach zadedykowałem pracę Popiół i papier, dwa sprzeczne zeznania. Wiersz ten napisał Barańczak pod wpływem wydarzeń w stoczni gdańskiej w 1970 roku. Popiół i papier… to akwarium z pompkami fryzjerskimi wypełnione popiołem ze spalonego rocznika „Gazety Wyborczej” (1991). Tak pisał o tej pracy Stach Szabłowski: „Bednarski zamyka prochy w akwarium, które stają się urną na skremowane ciało tekstu. Do wnętrza szklanego pudła można dmuchać za pomocą gumowych pompek. Powietrze wzbija tumany popiołu; drobiny materii wypełniają przestrzeń. Jeżeli praca Bednarskiego bliska jest poezji, to pojęcie rzeźby zapisane jest między wierszami tego utworu – między figurami zniszczenia i transformacji, słowa i jego nieobecności, między współudziałem widza i nieufnością wobec znaczeń – a także pomiędzy sztuką i polityką”. To pokolenie poetów – pisze dalej autor – wyrosło na doświadczeniu Marca 1968 i Grudnia 1970. Podważali oni sens uprawiania poezji w dotychczasowej formie, dopatrywali się zakłamania i manipulacji w każdym komunikacie. Przełożyłem ich świadomość i nieufność wobec słów na język rzeźby. Dużo się od nich nauczyłem; moje prace polityczne mają ambiwalentną wymowę – nie podlegają jednoznacznej interpretacji, nie są publicystyką, dzięki temu mają sens uniwersalny. Ale jeszcze ważniejsi dla mnie byli poprzednicy poetów Nowej Fali: Miron Białoszewski, Witold Wirpsza, Tymoteusz Karpowicz, a także Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz i Wisława Szymborska.” Wieloletnia znajomość artysty z kilkoma poetami przerodziła się w przyjaźń, jak choćby z Ryszardem Krynickim i Jarosławem Mikołajewskim. „To dzięki tłumaczeniom Krynickiego i Karpowicza odkryłem Celana, któremu poświęciłem kilka wystaw, m.in. Ułożony do snu w cudzym oku w Instytucie Polskim w Rzymie w 2011 oraz Coraz więcej bieli w Galerii Foksal w Warszawie w roku 2012. Z tego też powodu obiekt pt. Die Niemandsrose / Róża niczyja (1982) opatrzyłem podwójną dedykacją, dla Paula Celana i Ryszarda Krynickiego. Dla mnie kluczem do wystawy było często pojawiające się w wierszach Celana słowo Erblinde – postępujące powoli ślepnięcie, czyli metaforycznie rzecz ujmując, zapominanie. Erblinden – oślepnąć, czyli zapomnieć. Motyw oka i patrzenia, czyli PAMIĘCI, jest w poezji Celana, tak jak na mojej wystawie, wszechobecny. Ślepnąć = tracić pamięć.” – Nie mogę pominąć w tej wyliczance poetów mających wpływ na moją twórczość: Dantego Alighieri, Adama Mickiewicza, Osipa Mandelsztama, Bruno Jasieńskiego, Włodzimierza Majakowskiego, Thomasa S. Eliota… Dzięki tłumaczeniom Stanisława Barańczaka poznałem twórczość Dylana Thomasa. Szczególnie intrygował mnie poemat Vision and Prayer Wracałem do niego wielokrotnie, ale nie potrafiłem znaleźć właściwego sposobu na przełożenie go na język materii. Stworzyłem obszerny cykl prac, których forma i struktura zostały zapożyczone z poematu Dylana Thomasa. Praca nad V & P była żmudna i wymagała dużej dyscypliny, co w tamtym czasie było dla mnie zbawienne. Poemat Thomasa Vision and Prayer zbudowany jest na zestawieniu przeciwieństw, forma pierwszych sześciu wierszy może przedstawiać urnę-łono, a dalszych sześciu klepsydrę-kielich. Wszystko zapisane jest w rygorystycznej symetrii wersyfikacji. Dotyka fundamentalnego cyklu przemian w życiu człowieka: narodzin, śmierci i odrodzenia. Przy czym ja dokonałem prostego, acz znaczącego zabiegu, reinterpretując całość cyklu poprzez połączenie początku z końcem poematu. W moich reliefach forma romboidalna i forma klepsydry spotykają się naprzemiennie. Wszystko konsekwentnie jest podwojone. Dołożyłem też siódmą, nieistniejącą w oryginale część poematu w kształcie mandali stworzonej z dwunastu podwójnych znaków, obrazującej nieskończony cykl wiecznych przemian.

EN

A fifth instalment from the From the Artist’s Archive series containing texts by an acclaimed sculptor and performer residing and working in Warsaw and Rome and commenting on his sculptures, exhibitions, and installations. In this part of the text the author describes the participation of poetry inspiring his works: In my oeuvre I frequently sought inspirations in literature and in particular in poetry. The list of poets to whom I dedicated my works is long. In secondary school I dedicated several compositions to Krzysztof Kamil Baczyński. This was a period when I signed my exercise books: Krzysztof Kamil Bednarski and was in love with Basia. Fortunately, I did not perish on a barricade of a successive failed uprising. I executed Landszaft bez boga (Godless Landscape, 1970) while listening to Wiersze wojenne (Wartime Poems) performed by Ewa Demarczyk. I owe the preservation of over ten youthful compositions on paper to my mother. I did not discover them until her death – she concealed them in a wardrobe under a pile of bed linen. At the time I closely followed the works of Rafał Wojaczek, Edward Stachura, and poets connected with the New Wave, i.a. Richard Krynicki, Adam Zagajewski, and Stanisław Barańczak; years later I dedicated to Barańczak my Popiół i papier, dwa sprzeczne zeznania (Ashes and Paper, Two Contradictory Confessions). Barańczak wrote this poem under the impact of the 1970 events at the Gdańsk shipyard. Popiół i papier… is a fish tank containing hairdressing pumps filled with ashes from a burnt “Gazeta Wyborcza” yearly (1991). This is what Stach Szabłowski wrote about it: ‘Bednarski encloses ashes within an aquarium, which becomes an urn containing the cremated body of a text. One can blow air into the interior of the glass receptacle with the help of a rubber pump. The air then lifts clouds of ashes; particles of the matter fill the space. If Bednarski’s work is close to poetry, then the conceit of the sculpture is inscribed between the lines of the composition – between the figures of destruction and transformation, the word and its absence, the cooperation of the spectator and distrust of meanings – as well as between art and politics’. This generation of poets – the author goes on – grew up on the experiences of March 1968 and December 1970. They undermined the sense of pursuing poetry in its heretofore form, and perceived duplicity and manipulation in every communiqué. I translated their awareness and distrust of the word into the language of sculpture. I also learned a lot from them; my political works contain an ambivalent message – they are not subjected to an unambiguous interpretation, nor are they publicistics and thus possess universal meaning. But I attached even more importance to the predecessors of the New Wave poets: Miron Białoszewski, Witold Wirpsza, and Tymoteusz Karpowicz, as well as Zbigniew Herbert, Czesław Miłosz, and Wisława Szymborska.” The artist’s years-long acquaintance with several poets turned into friendship, e.g. with Ryszard Krynicki and Jarosław Mikołajewski. “It is due to translations by Krynicki and Karpowicz that I discovered Celan, to whom I dedicated several exhibitions, i.a. Lying Down to Sleep in a Stranger’s Eye at the Polish Institute in Rome (2011) and Coraz więcej bieli / And Still More of the White at Galeria Foksal in Warsaw (2012). For this reason I dedicated the object: Die Niemandsrose / No Man’s Rose (1982) both to Paul Celan and Ryszard Krynicki. My key to the exhibition was the word: Erblinde, appearing often in Celan’s poetry as slowly progressing blindness, or, metaphorically speaking, oblivion. Erblinden means to become blind, i.e. to forget. In Celan’s poetry the motif of the eye and seeing, i.e. MEMORy, is omnipresent, just as at my exhibition. To become blind = to lose one’s memory.” I cannot omit also poets who exerted an impact on my works: Dante Alighieri, Adam Mickiewicz, Osip Mandelstam, Bruno Jasieński, Vladimir Mayakovsky, Thomas S. Eliot… Thanks to translations by Stanisław Barańczak I became acquainted with Dylan Thomas and found his Vision and Prayer particularly intriguing. I returned to this poem upon many occasions, but was unable to discover a suitable way of translating it into the language of matter. I am the author of an extensive series of compositions, whose form and structure were borrowed from a Dylan Thomas poem. Work on V & P was arduous and called for considerable discipline, which at the time proved to be my personal salvation. Thomas’ Vision and Prayer is construed upon a juxtaposition of contrasts, with the form of the first six lines depicting an urn-womb, while the further six – an hourglass-chalice. All is written down in the rigorous symmetry of versification and pertains to the fundamental cycle of transformations in man’s life: birth, death, and rebirth. Additionally, I performed a simple albeit significant reinterpretation of the entire cycle by combining the beginning of the poem and its end. In my reliefs the rhomboidal form and that of an hourglass meet interchangeably. All is consistently doubled. I also added a seventh part of the poem, absent in the original version, in the shape of a mandala composed of 12 double signs depicting the infinite cycle of eternal transformations.

Keywords

PL

archiwum; sztuka; antropologia

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
• Year: 2020
• Volume: 74
• Issue: 3 (330)
• Pages: 18-27

Contributors

author

Bednarski Krzysztof M.