U siebie. Literacki obraz Górnego Śląska jako swojskiej, ale nieoswojonej przestrzeni pogranicza

• Authors: Pospiszil Karolina

Title variants

EN

At Home – Literary Image of Upper Silesia as Homely, but Untamed Borderlands Area

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

Experience of living in borderlands is the most important Upper Silesian experience. Com-plicated geopolitical situation affects on Silesian history, local inhabitants’ identity, specific character of this place (periphery complex, pressure of ideological and cultural centres versus everyday relations with the Other, who often is homely and who is different from stereo-types disseminated by ideological centres are experienced here). Upper Silesia had to – and still has to – struggle with typical borderlands’ problems such as: borders’ inconstancy, feel-ing of homeliness, everyday relations with the Others, extreme ideologization, danger, fear, multiculturalism, other culture’s remains even after a resettlements and emigrations. All these problems are a great theme in literature about Upper Silesia, which is trying to describe and understand inconstancy and tragedy of the borderland.

Keywords

EN

Upper Silesia; borderlands; the Other; literature; 20th century

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Postscriptum Polonistyczne
• Year: 2012
• Issue: 1(9)
• Pages: 215-234

Contributors

author

Pospiszil Karolina

• Katedra Literatury Porównawczej, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Polska

References

• Ash T.G., 1990, Pomimo i wbrew. Eseje o Europie Środkowej, przeł. Husarska A., London: Polonia.
• Besançon A., 1996, Granice Europy na wschodzie, przeł. Miszczak E., „Tygiel Kultury”, nr 1.
• Bienek H., 1983, Pierwsza polka, przeł. Przybyłowska M., Warszawa: Czytelnik.
• Bienek H., 1991, Brzozy i wielkie piece. Dzieciństwo na Górnym Śląsku, przeł. W. Szewczyk, Gliwice: Wokół Nas.
• Bienek H., 1993, Podróż w krainę dzieciństwa. Spotkanie ze Śląskiem, przeł. M. Podlasek-Ziegler, Gliwice: Wokół Nas.
• Bienek H., 1999, Czas bez dzwonów, przeł. Podlasek-Ziegler M., Gliwice: Wokół Nas.
• Czapliński M., 2002, Dzieje Śląska od 1806 do 1945 roku, w: Czapliński M., Kaszuba E., Wąs G., Żerelik R., Historia Śląska, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Dąbrowska¬ Partyka M., 2004, Literatura pogranicza, pogranicza literatury, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Filip O., 2005, Wniebowstąpienie Lojzka Lapaczka ze Śląskiej Ostrawy, przeł. Stachowski J., Warszawa: Świat Książki.
• Gierlotka S., 2002, Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice, Katowice: „Śląsk”.
• Gojawiczyńska P., 1957, Ziemia Elżbiety, Warszawa: Czytelnik.
• Gojawiczyńska P., 1978, Powszedni dzień, Warszawa: Czytelnik.
• Halecki O., 1994, Historia Europy – jej granice i podziały, Lublin: Instytut Europy Środkowo- Wschodniej.
• Janosch, 1990, Cholonek, czyli dobry Pan Bóg z gliny, przeł. Bielas L., Katowice: „Śląsk”.
• Kadłubek Z., 2008, Listy z Rzymu, Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Kadłubek Z., Kunce A., 2007, Myśleć Śląsk, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Kłoskowska A., 1992, Kontrola myśli i wolność symboliczna, w: Kostecki J., Brodzka A., red., Piśmiennictwo – systemy kontroli – obiegi alternatywne, t. 1, Warszawa: Biblioteka Narodowa.
• Kopeć E., 1986, „My i oni” na polskim Śląsku (1918–1939), Katowice: „Śląsk”.
• Kosík K., 1992, Co je střední Evropa, „Literární noviny”, č. 43–47.
• Kossak Szczucka Z., 1981, W kraju pracy, w: Z czarnego kraju. Górny Śląsk w reportażu międzywojennym, wybór i wstęp: Janota W., Katowice: „Śląsk”.
• Kossak-Szczucka Z., 1932, Śląsk a Polska, Przemówienie wygłoszone w Poznaniu dnia 17 października 1932 r. Na akademii z okazji tygodnia propagandy zagadnień polsko niemieckich, „Strażnica Zachodnia”, nr 3l.
• Krahelska H., 1960, Zdrada Heńka Kubisza, Katowice: „Śląsk”.
• Krawczyk-Wasilewska V., 1998, „My” czy „oni”? Z problematyki metodologicznej badań pogranicza, w: Staniszewski A., Tarnowska B., red., Folklor i pogranicza, Olsztyn: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• Kunce A., 2007, Diabeł tkwi w szczegółach, w: Krawczyk S., Majerski P., red., Dialog regionów: Śląsk – Zagłębie, Czerwionka-Leszczyny: Miejski Ośrodek Kultury.
• Kundera M., 1993, Księga śmiechu i zapomnienia, przeł. Godlewski P., Jagodziński A., Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kurczewska J., 2008, Otwarcie czy separacja?, „Academia”, nr 1.
• Kurkiewicz J., 2003, Don Kichot bez Sanczo Pansy, „Tygodnik Powszechny”, nr 32.
• Kutz K., 2010, Piąta strona świata, Kraków: Znak.
• Morcinek G., 1933, Śląsk, Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner.
• Nawarecki A., 2010, Lajerman, Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Netz F., 2004, Dysharmonia cælestis, Katowice–Warszawa: „Śląsk”.
• Nowicka E., 1990, Swojskość i obcość jako kategorie socjologicznej analizy, w: taż, red., Swoi i obcy, Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Ostroch A.J., 1998, Warkocz pokoleń. Saga śląska, Warszawa: Twój Styl.
• Piskor S., 1994, Na moście Europy: alternatywa górnośląska, w: Szczepański M.S., red., Górny Śląsk – na moście Europy, Katowice: Ośrodek Badań Społeczno-Kulturowych Towarzystwa Zachęty Kultury.
• Rezzori von G., 2003, Gronostaj z Czernopola, przeł. E. Bielicka, Warszawa: Czytelnik.
• Sekuła E.A., 2009, Po co Ślązakom potrzebny jest naród? Niebezpieczne związki między autonomią i nacjonalizmem, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Skrzek J., 2001, O mój Śląsku, w: tegoż: Nowy świat blues, Metal Mind Productions [nośnik: CD].
• Staniczkowa Ł., 2009, Herosi i „chachary”. Portret Górnoślązaka w litertaurze i publicystyce dwudziestolecia międzywojennego, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Implus”.
• Szczepański M.S., Lipok-Bierwiaczonek M., Nawrocki T., 1994, Górny Śląsk jako region pogranicza – atuty i obciążenia, w: Szczepański M.S., red., Górny Śląsk – na moście Europy, Katowice: Ośrodek Badań Społeczno-Kulturowych Towarzystwa Zachęty Kultury.
• Szejnert M., 2007, Czarny ogród, Kraków: Znak.
• Szewczyk W., 1963, Hanys, Katowice: „Śląsk”.
• Szramek E., 1934, Śląsk jako problem socjologiczny, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”, t. IV.
• Szymutko S., 2001, Nagrobek ciotki Cili, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Tambor J., 2008, Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wanatowicz M.W., 1994, Górny Śląsk jako obszar styku i transferu cywilizacji zachodnio- i wschodnioeuropejskiej w XIX i XX wieku (do 1939 roku), w: Szczepański M.S., red., Górny Śląsk – na moście Europy, Katowice: Ośrodek Badań Społeczno-Kulturowych Towarzystwa Zachęty Kultury.
• Wandycz P., 2002, Cena wolności. Historia Europy Środkowej od średniowiecza do współczesności, przeł. Wyrozumski T., Kraków: Znak.
• Waniek H., 2003, Finis Silesiae, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
• Waniek H., 2010, Katowice-blues czyli Kattowitzer-polka, Katowice: „Śląsk”.
• Wierzbiński M., 1923, Pękły okowy. Powieść z czasu plebiscytu śląskiego, Katowice: Śląskie Zakłady Graficzne i Wydawnicze „Polonia”.
• Witkowski L., 2000, Uniwersalizm pogranicza. O semiotyce kultury Michaiła Bachtina w kontekście edukacji, Toruń: Adam Marszałek.
• Wódz J., 2010, Górny Śląsk jako problem polityczny – spojrzenie socjologiczne, „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”, nr 1.
• Žáček R., 2005, Slezsko. Stručná historie státu, Praha: Nakladatelství Libri.
• Żerelik R., 2002, Dzieje Śląska do 1526 roku, w: Czapliński M., Kaszuba E., Wąs G., Żerelik R., Historia Śląska, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.