Abiekt i trauma historyczna w Wichrowych wzgórzach Andrei Arnold

• Authors: Korczarowska Natasza

Title variants

EN

The Abject and Historical Trauma in Andrea Arnold’s Wuthering Heights

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Według Thomasa Elsaessera teoretyczna koncepcja abiektu Julii Kristevej przekroczyła granice psychoanalizy, zyskując krytyczne wsparcie w naukach społecznych i kulturowych jako tryb oporu wykraczający poza problem bycia ofiarą. Aby przetestować aplikowalność koncepcji Kristevej do celów analizy filmu, autorka wybrała adaptację Wichrowych wzgórz (2011) Andrei Arnold. Tekst filmowy autorka pozycjonuje w szerszym kontekście tradycji kina dziedzictwa (dark heritage), w paradygmacie kina abiektalnego Elsaessera (nawiedzenie przez traumatyczną historię) oraz w teorii intertekstualności Kristevej (zakłócenie porządku politycznego/społecznego/kulturowego). Zrealizowana przez Arnold wersja klasycznej powieści gotyckiej akcentuje abiektalny charakter „monstrualnego Innego” za pośrednictwem ciała, rasy i etniczności. Autorka bada, do jakiego stopnia film może skonfrontować nas z trzema zasadniczymi trybami abiekcji: abiektalną przemocą, abiektalnym językiem i abiektalnym ja.

EN

According to Thomas Elsaesser, Julia Kristeva’s theoretical concept of abjection has extended beyond the psychoanalytical realm, receiving critical support in social and cultural studies, as a mode of defiance beyond victimhood. The author of the article chose Andrea Arnold’s adaptation of Wuthering Heights (2011) to probe the applicability of Kristeva’s concept for the purpose of film analysis. The film text is positioned in the wider context of the heritage film tradition (dark heritage), in the paradigm of Elsaesser’s cinema of abjection (haunted by traumatic history) and in Kristeva’s theory of intertextuality (disturbance of the political/social/cultural order). Arnold’s version of the classical Gothic novel accentuates the abjection of the “monstrous Other” through the issues of body, race and ethnicity. The article examines to what extent film can confront us with three fundamental modes of abjection: abject terror, abject language and the abject self.

Keywords

PL

Julia Kristeva; Andrea Arnold; abiekt; kino dziedzictwa; kino abiektalne; niesamowite; wstręt

EN

Julia Kristeva; Andrea Arnold; abject; heritage film; cinema of abjection; uncanny; repulsion

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2021
• Issue: 114 Zanieczyszczenie, brud, skaza
• Pages: 6-30

Contributors

author

Korczarowska Natasza

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000-0003-3130-128X

References

• Alexander, J. C. (2012). Trauma: A Social Theory. Cambridge: Polity Press.
• Bangert, A. (2016). Facing Dark Heritage: The Legacy of Nazi Perpetrators in German-Language Film. W: P. Cook, R. Stone (red.), Screening European Cinema: Creating and Consuming History on Film (ss. 107-126). London: Palgrave Macmillan.
• Bataille, G. (1992). Literatura a zło (tłum. M. Wodzyńska-Walicka). Kraków: Oficyna Literacka.
• Brontë, E. (2017). Wichrowe wzgórza (tłum. H. Pasierska). Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Butler, J. (2010). Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu (tłum. A. Ostolski). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Carroll, N. (2011). Filozofia sztuki masowej (tłum. M. Przylipiak). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Courtine, J.-J. (2020). Ciało anormalne. Historia i antropologia kulturowa ułomności (tłum. K. Belaid, T. Stróżyśki). W: J-J. Courtine (red.), Historia ciała. Różne spojrzenia. Wiek XX (ss. 189-241). Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Douglas, M. (2007). Czystość i zmaza (tłum. M. Bucholc). Warszawa: PIW.
• Elsaesser, T. (2019). European Cinema and Continental Philosophy: Film as Thought Experiment. New York: Bloomsbury.
• Frydryczak, B. (2013). Krajobraz. Od estetyki „the picturesque” do doświadczenia topograficznego. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
• Gilbert, S., Gubar, S. (1984). The Madwoman in the Attic: The Woman Writer and the Nineteenth-Century Literary Imagination. New Haven: Yale University Press.
• Gołębiewska, M. (2015). Afektywne intencje w performatyce Johna L. Austina a kulturowa prawomocność. W: R. Nycz, A. Łebkowska, A. Dauksza (red.), Kultura afektu – afekty w kulturze. Humanistyka po zwrocie afektywnym (ss. 135-150). Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.
• Goodnow, K. (2010). Kristeva in Focus: From Theory to Film Analysis. Oxford: Berghahn Books.
• Groot, J. de (2016). Consuming History: Historians and Heritage in Contemporary Popular Culture. New York: Routledge.
• Haefele-Thomas, A. (2012). Queer Others in Victorian Gothic. Cardiff: University of Wales Press.
• Higson, A. (2003). English Heritage, English Cinema: Costume Drama Since 1980. Oxford: Oxford University Press.
• Higson, A. (2011). Film England: Culturally English Filmmaking Since the 1990s. London: I. B. Tauris.
• Hogle, J. (2012). Introduction: The Gothic in Western Culture. W: J. Hogle (red.), The Cambridge Companion to Gothic Fiction (ss. 1-20). Cambridge: Cambridge University Press.
• Hurley, K. (2012). British Gothic Fiction. W: J. Hogle (red.), The Cambridge Companion to Gothic Fiction (ss. 189-208). Cambridge: Cambridge University Press.
• Jameson, F. (1982). The Political Unconscious: Narrative as a Socially Symbolic Act. New York: Cornell University Press.
• Khair, T. (2009). The Gothic, Postcolonialism and Otherness: Ghost from Elsewhere. Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Kiely, R. (1973). The Romantic Novel in England. Cambridge: Harvard University Press.
• Kitliński, T. (2001). Obcy jest w nas. Kochać według Julii Kristevej. Kraków: Aureus.
• Kristeva, J. (1991). Strangers to Ourselves. New York: Columbia University Press.
• Kristeva, J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie (tłum. M. Falski). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Malchow, H. L. (1996). Gothic Images of Race in Nineteenth-Century Britain. Redwood City: Stanford University Press.
• Matless, D. (2016). Landscape and Englishness. London: Reaktion Books.
• Menninghaus, W. (2009). Wstręt. Teoria i historia (tłum. G. Sowiński). Kraków: Universitas.
• Mulvey-Roberts, M. (2016). Dangerous Bodies: Historicizing the Gothic Corporeal. Manchester: Manchester University Press.
• O’Callaghan, C., Stewart, M. (2020). Heathcliff, Race and Adam Low’s Documentary, “A Regular Black: The Hidden Wuthering Heights” (2010). Brontë Studies, 45, ss. 156-167. http://doi.org/10.1080/14748932.2020.1715045
• Palmer, P. (2012). The Queer Uncanny: New Perspectives on the Gothic. Cardiff: University of Wales Press.
• Powrie, P. (2001). On the Threshold Between Past and Present. W: J. Ashby, A. Higson (red.), British Cinema, Past and Present (ss. 316-326). New York: Routledge.
• Said, E. (2009). Kultura i imperializm (tłum. M. Wyrwas-Wiśniewska). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Sjöholm, C. (2005). Kristeva and the Political. Oxon: Routledge.
• Środa, M. (2020). Obcy, inny, wykluczony. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
• Vickroy, L. (2002). Trauma and Survival in Contemporary Fiction. University of Virginia Press: Charlottesville.
• Žižek, S. (2001). Przekleństwo fantazji (tłum. A. Chmielewski). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.